Üniversite sınavı için adaylara uyarı: Zihni ve bedeni yönetirseniz stresten kurtulursunuz
Hafta sonu gerçekleşecek üniversite sınavı için öğrencilere önerilerde bulunan Uzman Dr. Seda Ülgen, “Sınav stresini yönetmenin en önemli kuralı beden ve zihni nasıl yönetebileceğimizi bilmektir. Stres tepkileri birbirine bağlıdır. Zihni veya bedeni yönettiğimizde duyguları da yönetebiliriz” dedi.
Bu yıl 3 milyon 36 bin 945 üniversite adayının katılacağı Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) 8 ve 9 Haziran’da gerçekleşecek. Hayallerindeki üniversiteyi kazanmak için ter dökecek öğrencilere kaygılarını önlemek için önerilerde bulunan Uzman Dr. Seda Ülgen, yönetilemeyen sınav kaygılarının zararlarını anlattı.
Sınav stresiyle başa çıkmanın en önemli kuralı nedir?
Sınav stresini yönetmenin en önemli kuralı beden ve zihni nasıl yönetebileceğimizi bilmektir. Stres tepkileri birbirine bağlıdır. Zihni veya bedeni yönettiğimizde duyguları da yönetebiliriz. Bedeni en iyi nefes alıp verişlerimizi kontrol altında tutarak, nefesimizi yavaşlatarak, zihni ise pozitif düşünceye odağını çevirerek yönetebiliriz. Her zaman önceden zihninize kodladığınız stres ritüellerinizin olması inanılmaz yardımcı olur.
Üniversite sınavından bir gün önce öğrenciler neler yapmalı ya da yapmamalı?
Kendilerine ertesi gün yorgunluk olabilecek her şeyden kaçınmaları gerekiyor. Ağır egzersiz, ağır yemek, uykusuzluk gibi. Bilmedikleri gıdaları veya rahatlamak için alkol veya ilaç gibi maddeleri kesinlikle bedenlerine sokmamaları gerekiyor. Çünkü bedenleri taşıdığı stres yükü yanında enerjisini bu reaksiyonları yönetmek için harcamamalı. Bırakın bedenleri son gün şarj olsun. Enerjilerini toplamak için ders çalışmayı bırakıp, hafif yürüyüş, keyifli sohbet, müzik dinlemek gibi aktivitelerle geçirmelerini öneririm. Bir ok ve yay gibi düşünün, ok hedefi belirlerken iyice geriliyor, son atıştan önce daha hızlı gidebilmesi için hafif bir gevşeme yaşamalı ki hedefine ulaşabilsin.
Yönetilemeyen sınav kaygısının zararları nedir?
Stres, beynimizde depolanan bilgileri hızlı bir şekilde ulaşabilir olmamızı sağlar. Ancak kaygı çok arttığında hem odaklanma ve düşünme becerimiz bozulur, hem de karın ağrısı, ishal, çarpıntı gibi yönetilmesi gereken bedensel tepkiler eklenir. Konsantrasyonu bozulan, dikkati eksilen kişi odağını yaşadığı kaygıdan dolayı sınav sonrasında yaşayacağı olumsuzluklara döndürür.
Sınav kaygısını kontrol edebilmek için ne yapılmalı?
Nefesi kontrol etmeyi öğrenmek inanılmaz yardımcıdır. Nefesi yavaşlattığımızda parasempatik sistem aktifleşeceğinden kaygı ister istemez azalacaktır. Yapılan hatalardan biri kişi kaygı hissettiğinde zaman kaybetmemek için kendini odaklanmaya daha çok zorlar, oysa kişi o anda kısa süreliğine durup kaygısını yönetmeyi öncelik haline getirmelidir. 15-20 saniye zihni gevşetmek sanılanın aksine bir zaman kaybı yaratmayacak, aksine daha yüksek bir performansla devam edebilmesini sağlayacaktır. Stratejileri önceden belirlemek önemlidir. Zihnimizde anılar ve duygular paket halinde bulunur. Bizi mutlu eden, sakinleştiren bir anıyı önceden belirleyerek sınav esnasında kaygımız arttığında o anıyı zihnimize geri çağırmak için önceden belirlediğimiz anıyı hatırlatan bir objeyi veya rengi düşünmeye odaklanabiliriz
Şartlanmak daha çok strese neden olur mu?
Zihnimizin performanı için bir hedef belirlemek güzeldir. Ancak esnek olmak her zaman zihin için daha sağlıklıdır. Sonuçta çok önemli bir sınav, geleceği belirliyor, ancak yine de yaşam birçok değişkenlikle dolu. Elimizden geleni yapabileceğimizi bilmeli, kalan kısmı için ise hayatın getireceklerine karşı esnek olabilmeyi bilmemiz gerekiyor.
Kendimizi arkadaşlarımızla karşılaştırmanın zararı nedir?
Sınavda kendimiz için belirleyeceğimiz geleceğe odaklanmak çok daha doğru. Kimin daha başarılı veya başarısız olduğunun bizim için sanıldığı kadar önemi yok. Çünkü kendinizi kıyasladığınız biri, kendi için koyduğu hedef çok yüksek puan gerektiren bir meslek grubu veya tam tersi çok düşük puan hedefleri olan bir yere odaklanmış bir kişi olabilir. Bu bizim için gerçek anlamda belirleyicilik göstermez. Ayrıca zihin daima eksiğe odaklanabildiğinden gereksiz yetersizlik ve kaygı hissettirebilir.
Anne babalara tavsiyeniz nedir?
Çocuklarına o dönemde anlayış ve şefkatle yaklaşmalarını öneririm. Her bireyin stres tepkisi farklı olacaktır. Beklediğimiz davranışı göstermiyor olmaları onların stres hissetmediği anlamına gelmez. Bir gün içerisinde her şeyi değiştirmek mümkün değil. Onları iyiye yönlendirme amacı ile de olsa negatif motivasyon kişinin performansının düşmesine sebep olabilir. Tam tersi ne olursa olsun yanlarında olduğunuzu hissettirtin. Gerçekten sarmalanmaya ihtiyaç duydukları bir dönem olduğunu unutmayalım.
Sınav korkusu kaygı mı yoksa korku mu nasıl ayırt edilir?
Aslında çok benzer duygular. Eğer kişi sınavın kendisinin dışında odağında sınav sonrası olacak olumsuzluklar ile ilgili durumlar varsa ve bu konularla ilgili endişeler taşıyor veya bu konulara daha fazla odaklanıyorsa, karın ağrısı, çarpıntı, nefes darlığı gibi bedensel tepkiler ekleniyorsa buna daha çok kaygı diyebiliriz.
