"Yeniden açılma çok dikkatli şekilde olmalı"

Hilal SARI

İngiltere, Avrupa’da kapsamlı bir yeniden açılma takvimi duyuran ilk Avrupa ülkesi oldu. Nüfusunun yüzde 85’ini aşılayan İsrail’de de bulaş hızı düştü ve aşı olanlara daha fazla özgürlük tanınan bir yeniden açılma planı uygulanacak. Almanya’da da önümüzdeki günlerde 2. bir yeniden açılma takvimi açıklanabilir ancak Şansölye Angela Merkel’in her zamanki gibi diğer liderlere nazaran daha temkinli bir takvim açıklaması bekleniyor. Tüm bu gelişmeler bir yıldır normale dönmeye çalışan dünya için güzel haberler olsa da, kamu sağlığı uzmanları, İngiltere Başbakanı Boris Johnson’un da vurguladığı üzere, yeniden açılma sürecinin çok temkinli ilerlemesi gerektiğini vurguluyor ve kritik uyarılar yapıyor.

Almanya vaka artışlarına rağmen okullarını açmaya başladı. İngiltere'de de eğitimin normale dönmesi yeniden açılma programının önceliklerinden. Kamu sağlığı uzmanları da okulların sağlık sistemlerine ek yük getirmesinin çok olası olmadığını belirtiyor.

 Sheffield Üniversitesi Küresel Kamu Sağlığı Doçenti Dr. Andrew Lee, “Sıfır risksiz bir çözüm yok” diyerek yeterli kontrol önlemleri alınmadığı takdirde epideminin kısa bir süre zarfında tekrar hızlanabileceğine dikkat çekerek “Kademeli açılma, her bir adımdan diğerine geçme konusunda bir değerlendirme imkanı sağlıyor. Bu nispeten ölçülebilir bir yaklaşım” diyor. Sürecin izlenebilmesi uzmanlara göre en kritik önlem çünkü vakalar tekrar hızla artışa geçebilir.

“Okulların önce açılması doğru”

Almanya’da olduğu gibi İngiltere’de de ilk açılması planlanan alanlardan biri okullar. Vakalardaki artışa rağmen Almanya okullarda yüz yüze eğitimi kademeli olarak başlatıyor. Karantinanın çocuklara ve eğitimleri üzerine ciddi olumsuz etkileri olduğuna değinen Lee, bunun tabii ki yeni enfeksiyonlara neden olacağını ancak çocuklarda hastalığın daha hafif geçiyor olması nedeniyle bunun çok tehlikeli olmadığını söylüyor. Okulları açmak Lee sağlık sistemleri üzerinde aşırı baskı oluşturacak bir durum değil. Lee’ye göre aşıda da risk grubunun ardından virüsü yayma olasılığı en yüksek grupların sıraya alınması gerektiğini söylüyor. Lee’ye göre bu grupta genç yetişkinler, zorunlu işlerde çalışanlar, süpermarket ve yeme-içme gibi sosyalleşme içeren sektörlerde çalışan kişiler bulunuyor.

“Açık havada sosyalleşilebilir”

York Üniversitesi Sağlık Ekonomisi Doçenti Peter Sivey ise ikinci karantinaların vakaları düşürmek konusunda ilkinden daha başarılı olduğuna dikkat çekerek, okulların açılmasının öncelik olması gerektiği konusunda Lee’ye katılıyor. Açık havada sosyalleşme kurallarının gevşetilmesinin de doğru bir yol olabileceğini belirten Sivey “Açık havada bulaşmanın çok nadir olduğunu araştırmalardan biliyoruz” diyor. İsveç gibi ülkelerde eskiden park yeri olarak kullanılan alanların belediyeler tarafından sosyalleşme alanlarına dönüştürülüyor olması Sivey’nin bu fikrini destekler nitelikte.

Turizmde hala çekinceler var

Sivey’ye göre İngiltere’nin yeniden açılma takviminde 17 Mayıs’tan itibaren yurtiçi seyahat ve kapalı alan konaklamalarına izin verecek olması ise gözden geçirilmesi gereken kararlardan. Birmingham Üniversitesi Viral İmmünoloji Kıdemli Öğretim Görevlisi Zania Stamataki ise “Bulaşı kontrol altına alamazsak sert kısıtlamalara dönmek zorunda kalacağız” diyor ve aşının oluşturduğu bağışıklığın ne kadar süreceğinin de izlenmesi gerektiğini hatırlatıyor. Stamataki, “Tekrar aşı olunmasına ne zaman karar verilecek? Kimin bağışıklık geliştirdiğini nasıl bileceğiz? Yeniden aşı olması gerekenler kimler olacak?” gibi soruların da yanıtlanarak geleceğe yönelik plan yapılması gerektiğini belirtiyor.

İngiliz otomobil bayileri isyanda

Otomobil satış bayilerinin yılın en önemli satış aylarından biri olan martta kapalı olması, sektör derneğinden tepki gelmesine neden oldu. Online’ı, eve servisi ve clickcollect hizmetleri aracılığıyla satış yapmaya çalışan İngiliz bayilerinde ocak ayında satışlar yaklaşık yüzde 40 düştü. İngiltere’de 12 Nisan’dan önce açılmasına izin verilmeyen zaruri olmayan perakende kategorisindeki sektör normalde her beş araçtan birini mart ayında satıyor. Motor Üreticileri ve Tüccarları Cemiyeti Yönetici Direktörü Mike Hawes, konuya ilişkin açıklamasında “Showroom’ların nisana kadar kapalı kalacak olması büyük hayal kırıklığı. Perakendede devam eden düşüş üretim hacimlerine ve operasyonel işleyişe de yansıyacaktır” diyor.

İsrail’de özgürlük aşı olana

Diğer ülkelerden yüzde 50 daha pahalıya aldığı Pfizer-BioNTech aşılarıyla nüfusunun yüzde 85’ini aşılayan İsrail’de ise pazar günü ekonominin büyük bölümü yeniden açıldı. Ancak Sağlık Bakanlığı tarafından aşının iki dozunu da olmuş kişilere veya hastalanıp iyileşmiş kişilere “Yeşil Paso” verilerek, bazı özgürlükler sadece bu kesime sağlandı. Mağazalar, alışveriş merkezleri ve sokak pazarları herkese açılırken, spor salonları, oteller, konserler, tiyatrolar, sinemalar ve kültürel etkinlikler şimdilik sadece “Yeşil Paso”su olanlara.