Varyant endişeleri aşılama sürecini sekteye uğratabilir
Dünya Sağlık Örgütü, aşı üreticilerine dozlarını virüsün genetik evrimine göre değiştirmeleri gerektiğini söylerken, İngiltere hedefli teste geçti ve ev ev Güney Afrika varyantı arıyor. Aşıda tedarik ve adil dağıtıma ilişkin mevcut sorunlara bir de mutasyon endişesi de ekliyor.
Hilal SARI
Aşılamaların başlamasıyla salgına ilişkin oluşan iyimserlik, yerini aşı dağıtımı ile tedarik sürecindeki sıkıntılara ve mutasyon endişelerine bıraktı. Hem Birleşmiş Milletler hem de Dünya Sağlık Örgütü, COVID-19 varyantlarının aşılama sürecini sekteye uğratabileceğine dair endişeli açıklamalar yapıyor.
ECB Başkanı Christine Lagarde da dünkü açıklamalarında mutasyonu, Euro Bölgesi ekonomisi için aşağı yönlü risklerin başında saydı. DSÖ Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus da aşı üreticilerinin virüsün genetik evrimine göre şekillendirmeleri gerektiğini söyledi.
Pandemiden çıkış için tüm dünyanın umutlarının bağlandığı aşı sürecinde tedarik ve adil dağıtım sorunlarına bir de virüsün etkinliğini azaltma riski taşıyan varyant sorunu eklendi. AstraZeneca aşısının Güney Afrika varyantına karşı sadece yüzde 10 etkili olması, ilk 1 milyon doz aşısını İngiliz şirketten alan Afrika ülkesinde aşı sürecini kesintiye uğrattı. Şimdilik hiçbir aşının çöpe gideceğine dair bir açıklama yok ancak hem Birleşmiş Milletler, hem Dünya Sağlık Örgütü, varyantların süreci sekteye uğratabileceğine dair endişeli açıklamalar yapıyor.
Avrupa Merkez Bankası Başkanı Christine Lagarde bile dünkü açıklamalarında mutasyonu Euro Bölgesi ekonomisi için aşağı yönlü risklerin başında saydı. Dünya genelinde sağlık yetkilileri aşının yine de ağır hastalık ve ölümlere karşı bir koruma sağlayabileceğini söyleyerek İngiliz şirkete destek veren açıklamalar yapmış olsa da, tarihin en hızlı aşılarında, varyantların yaygınlaşması halinde çok hızlı değişimler ve yeni Ar-Ge çalışmaları gerekebilir.
DSÖ Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus da aşı üreticilerinin aşıyı genetik evrimine göre şekillendirmeleri gerektiğini söyledi. Öte yandan Ghebreyesus da Güney Afrika’nın kararının “aşı işe yaramıyor” diye algılanmaması gerektiğini, aşıların ölüm, hastane yatış ve ağır hastalık oranlarını da düşürebildiğini vurguladı. Güney Afrika da alımını yaptığı aşıları kademeli olarak deneyerek hastaneye yatış ve ölümleri azaltıp azaltmadığını izleyecek.
Sadece AstraZeneca değil
Etkinliği varyantlar nedeniyle tehlikeye giren tek aşı AstraZeneca’nın aşısı değil. BBC’de yer alan bir habere göre BioNTech-Pfizer aşısı N501Y ve E484k varyantlarına karşı test edildiğinde de etkinliğin kısmen azaldığı görüldü.Moderna aşısının ise erken test sonuçlarına göre Güney Afrika varyantına karşı etkili olsa da, daha az bağışıklık tepkisi yarattığı belirtiliyor.
COVAX alımlarının çoğu AstraZeneca
AstraZeneca aşısı diğer aşılara göre ucuz olması ve daha normal ısılarda taşınabilmesi nedeniyle Dünya Sağlık Örgütü’nün düşük gelirli ülkelere aşının ulaşması için çalışan COVAX aşı koalisyonunun alımlarında 300 milyon dozla aslan payına sahipti. COVAX programı eş direktörü ve Salgınlara Hazırlılık İnovasyonları Koalisyonu CEO’su Richard Hatchett, “Aşıyı gözden çıkarmak için çok erken” diyor ve dünyada hala AstraZeneca aşısının işe yaradığı bilinen virüsün de çok olduğunu vurguluyor. Almanya’da Başbakan Angela Merkel’e yakın bir siyasetçinin “AB aşı alımlarında çok yavaş, Almanya ulusal düzeyde alım yapmalı” çağrısı yapması ise, aşı sürecini adaletsizleştiren ve yavaşlatan ulusalcı politikaların da devam edeceğine işaret ediyor.
İngiltere ev ev varyant arıyor
Hem İngiltere kökenli varyant hem de Güney Afrika kökenli varyant daha bulaşıcı olduğu için, DSÖ’ye göre belirli bir süre sonra bu varyantlar dolaşımdaki baskın mutasyonlar olacak. Dolayısıyla zaten aşı alımı yapmış İngiltere gibi ülkelerde sağlık yetkilileri ev ev varyant arıyor ve test süreci “hedefli” şekilde yürütülerek, en bulaşıcı olduğu düşünülen Güney Afrika kökenli varyantın yayılması önlenmeye çalışılıyor. Ayrıca güncel bazı çalışmalar eski varyantlardan enfekte olan kişilerin yeterli bağışıklık geliştirmemesi durumunda yeni varyantlara karşı da korumasız olduğuna işaret ediyor.
Londra'da sağlık yetkilileri Güney Afrika varyantı tespit edilen bölgede ev ev test yaparak varyantın yayılmasını önlemeye çalışıyor.
DSÖ’nün tespitlerine göre İngiltere kökenli varyant en az 70 ülkeye, Güney Afrika kökenli varyant ise en az 31 ülkeye yayılmış durumda. Seyahat kısıtlamaları yürürlükte olsa da, dolaşımda iyi takip edilemeyen daha bulaşıcı varyantlar, önlem alınmazsa, ülkelerin baskın virüsü haline gelebilir.
DSÖ: Vuhan’dan da yarasadan da değil
2019 Aralık’ta virüsün ilk tespit edildiği Vuhan’a incelemeye giden Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ekibi, virüsün Vuhan’dan çıktığına veya virüsün insana yarasalardan geçtiğine dair bulgu olmadığını duyurdu.
Vuhan’daki laboratuvardan da çıkma olasılığı olmadığını belirten DSÖ ekibi, virüsün ilk hangi hayvandan geçtiğinin hala bulunamadığını ve bunun tespitinin yıllar alabileceğini söylüyor. DSÖ’nün verdiği önemli bir bilgi de virüsün Aralık 2019’dan önce de yayılmakta olduğu.
Ayrıca DSÖ, Çin’in daha önce de bilgilerini dünyayla paylaştığı “soğuk zincir” üzerinden bulaşmasının mümkün olduğunu teyit etti. Çin ithal donmuş gıdalarda birçok kez virüs tespit etmiş ve bazı şirketlerden ithalatı yasaklamıştı.
New York sanat sahnelerini testle açacak
Günlük COVID-19 bilgilendirme toplantısında konuşan New York Valisi Cuomo da aşı tedarikinde sorunlar olabileceğine işaret etti ancak yaklaşık bir yıldır kapalı olan sanat sahnelerine ilişkin iç açıcı bir müjde de verdi. Şehrin farklı noktalarında önceden bilgilendirme yapılmaksızın ücretsiz “pop-up” sahne performansları olacağını belirten Cuomo, yakın gelecekte de Broadway’i ve kentin sanat sahnelerini sınırlı kapasite ve gelen herkesin test olması koşuluyla açmayı planladıklarını söyledi.
New York’ta pilot uygulama olarak bazı spor musabakalarında test koşullu giriş süreci zaten başlamış, düğün gibi etkinliklerde de herkesin test olarak gelmesi koşuluyla 150 kişiye izin verilmişti.
