Varlık fonları virüse karşı kalkan olacak

Hilal SARI

Ulusal Varlık Fonları Uluslararası Forumu (IFSWF) geçen hafta küresel finansal hizmet sağlayıcısı ve 32 trilyon dolar varlığı yöneten (küresel varlıkların yaklaşık yüzde 15’i) State Street Corporation ile ortak bir rapor yayınladı. Ulusal varlık fonlarının ve kurumsal yatırımcıların COVID-19’a nasıl tepki verdiğini inceleyen raporun başlığı “Pandemi, Panik Yok”. Rapora göre bu süreçte araştırmaya katılan 10 fondan sadece ikisi “Hükümet bizden yardım istedi” diyor. Aksine raporda birçok ulusal varlık fonunun bütçe açıklarını kapatmak için uluslararası tahvil piyasasından borçlanma yönünde hareket ettiği belirtiliyor.

Çalkantıya rağmen hisseden çıkmadılar

Rapora göre birçok ulusal varlık fonu pandeminin etkilerinin belirginleşmeye başladığı Mart 2020 öncesinde nakite yüklenmiş, hisse yatırımlarını azaltmıştı. Bu varlık fonlarına mart-nisan döneminde hisselerde yaşanan çalkantıya karşı direnç sağladı. Rapora göre yatırımcıların riskten kaçtığı bir dönemde ulusal varlık fonlarının da aralarında olduğu kurumsal yatırımcılar yaygın bir riskten kaçış tavrı göstermedi. Fakat 2020 başından bu yana değişen bu ulusal varlık fonlarının risk konusunda daha seçici hale gelmesi. Daha az riskli varlıklara ilgi artarken, yüksek riskli varlıklardan kaçış olmuş. Raporda yine de bunun geniş tabanlı bir riskten kaçış olmadığını ve önceki krizlere rağmen varlık fonlarının yatırım portföylerinde ciddi bir değişikliğe gitmediği vurgulanıyor.

Özel varlıklara ilgileri artıyor

2002 yılında bu yana ulusal varlık fonlarının da aralarında olduğu büyük yatırımcıların borsaya kota olmayan varlıklara da ilgisinin arttığı vurgulanıyor. Bain Capital verilerine göre Aralık 2019’da özel varlık fonları 2,5 trilyon dolar ile tarihinin en yüksek düzeyine yükseldi.

Körfez fonları 296 milyar dolar eriyebilir

IFSWF’nin raporuna göre sermaye piyasaları ‘kara gün akçesi’ varlık fonlarının COVID-19 pandemisinde yurtiçi ekonomileri desteklemek için kullanılmasını bekliyor. Özellikle petrol zengini ülkelerin varlık fonlarının petrolde yaşanan çöküşe bağlı bu fonları destek için kullanıp kullanmayacağı yakından izleniyor. Uluslararası Finans Enstitüsü Körfez’deki varlık fonlarının yönettiği toplam varlığın 2020 sonu itibariyle 296 milyar dolar azalabileceğini öngörüyor. Bu rakamın 80 milyar dolarının ise nakte ihtiyaç duyan hükümetlerin kullanımlarından kaynaklanması bekleniyor. Uluslararası Para Fonu da nisanda yaptığı açıklamada “Ortadoğu’daki ulusal varlık fonları büyümeyi desteklemek için kullanılmalı” demişti.

İngiliz Financial Times nisan ayında Katar Varlık Fonu’nun sağlık ve teknolojide yatırım yapmak için anlaşma arayışında olduğunu yazmıştı. Asia Times’da yer alan habere göre Abu Dhabi varlık fonu Mubadala da ABD, Avrupa ve Çin’de sağlık teknolojilerine yatırım yapmayı değerlendiriyor.

Malezya’nın fonu yolsuzluklarla anılıyor

2009 yılında Malezya eski Başbakanı Necip Razak tarafından kurulan Kamu Kalkınma Fonu (1MDB) ise yaptığı yatırımlardan çok, ABD’li yatırım bankası Goldman Sachs’ın da adı geçen yolsuzluklarla anılıyor. ABD Adalet Bakanlığı, Malezya’nın üst düzey varlık fonu yetkililerinin 2009-2014 yılları arasında 4,5 milyar dolar ‘hortumladığını’ tahmin ediyor. Eski Başbakan ve üvey oğlu Rıza Aziz’in de yargılandığı davalar hem ABD’de hem Malezya’da hala sürüyor.

Norveç fonu musluğu açtı

1 trilyon dolardan büyüklüğüyle varlık fonlarının en büyüğü Norveç Varlık Fonu ise on yıl aradan sonra ilk kez fonun harcama üst limitini neredeyse iki katına yükseltti. Ekimde açıklanan bütçede fonun sadece yüzde 2,6’sı harcanabilirken, geçen haftalarda yapılan revize ile bu yıl fonun yüzde 4,2’sine kadar (40,6 milyar dolar) harcama olabilmesinin önü açıldı. En son 2008-09 krizinde aşılan harcama limiti o dönemde bile yüzde 4’ken yüzde 4,1’e yükseltilmişti, 2017’de ise bu limit yüzde 3’e düşürülmüştü. 1990 yılında kurulan ve ülkenin petrol gelirlerini yatırıma yönlendiren varlık fonu her bir Norveçli için yaklaşık 190 bin dolar değerinde. Kara listesiyle yön veriyor İklimle mücadelede yatırımcıların kömürden çıkması konusunda da öncü olan fon geçen hafta Glencore ve Anglo American gibi kömür devlerini kara listeye aldı. Dev fon önceki gün de Brezilya’nın dev madencilik şirketleri Eletrobas ve Vale’yi de portföyünden çıkardı. Neden olarak sırasıyla ‘sistematik insan hakları ihlali’ ve ‘çevreye ciddi zarar vermek’ olarak belirtildi.

Suudi fonu ‘alışverişe çıktı’

Suudi Arabistan’ın 320 milyar dolarlık varlık fonu Public Investment Fund (PIF), COVID-19 salgını sırasında Boeing, Facebook ve Citigroup’un da aralarında olduğu birçok ABD’li şirketten hisse aldı. Reuters’ın gördüğü bir belgeye göre fon ABD borsalarında 10 milyar dolarlık hissenin sahibi. Dubai merkezli danışmanlık firması Arkan Partners’tan Ali Al-Salim sosyal medya paylaşımında bunun yıl başında 2 milyar dolar düzeyinde olduğunu belirterek “Suudi fon ilk çeyrekte alışverişe çıktı” diyor. Enerji alımları da artan fon nisanda pandeminin sert vurduğu cruise operatörü Carnival Corp’un da yüzde 8,2’lik hissesini satın alarak şirketin hisselerini yüzde 30 yükseltmişti. PIF ayrıca neredeyse yarısını finanse ettiği Japon SoftBank’ın 100 milyar dolar büyüklüğündeki Vision Fund’ından 10 milyar dolar kredi alacağına ilişkin haberleri yalanladı.