Tüm kapılar kapandı! Esad son anda ayakta kalmak için ne yaptı?
8 Aralık 2024 sabahı, Suriye için tarihe geçecek bir olay yaşandı. Muhalif güçlerin başkent Şam’a ulaşmasıyla Beşar Esad rejimi resmen sona erdi. Yarım yüzyıldır süregelen Baas yönetimi tarihe karışırken, Esad’ın gizlice bir uçakla ülkeden ayrıldığı ve nerede olduğunun bilinmediği açıklandı.
8 Aralık 2024 sabahı, Suriye’de olağanüstü bir gelişme yaşandı. Milyonlarca Suriyeli, muhalif güçlerin direnişle karşılaşmadan önce Humus’u ardından da Şam’a girişini izledi.
Muhalifler, başkentin mahallelerine doğru ilerlerken, devrik lider Beşşar Esad’ın küçük bir yolcu uçağıyla ülkeden ayrıldığı bilgisi teyit edildi. Uçağın varış noktası belirsizliğini korurken, radar kayıtlarının kaybolması dikkat çekti. Reuters, uçağın Tartus yakınlarında düşmüş olabileceğini iddia ederken, Rusya ise Esad’ın Moskova’ya sığındığını açıkladı.
Suriye rejimi, muhalif güçlerin Hama’ya yaklaştığı ve Şam’a ilerleme ihtimalinin arttığı son günlerinde zorlu süreçler yaşadı. Bu kritik dönemde uluslararası aktörlerle yoğun temaslarda bulunarak sonunu engellemeye çalıştı.
Ankara ile görüşmeler yapmaya çalıştı
Diplomatik kaynaklara göre, Beşşar Esad, muhalif güçlerin saldırısının ilk günlerinden itibaren Türkiye’nin müdahalesini sağlamak için Ankara ile görüşmeler yapmaya çalıştı.
Esad, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile iyi ilişkilere sahip olan Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani'ye başvurdu. Aralık ayı başlarında Sudani ile bir telefon görüşmesi yaparak Türkiye ile müzakerelere yeniden başlama niyetini dile getirdi.
Esad, Sudani’ye Türkiye'ye ilk başta güvenmediğini ve Türkiye’nin kuzey Suriye’de muhalif güçlerle iş birliği içinde kendisine karşı askeri bir saldırı hazırlığında olduğunu düşündüğünü söyledi.
Esad'a destek sona erdi
Sudani, Türkiye ile yaptığı görüşmelerde Ankara’nın müdahale niyetinde olmadığını gördü. Uluslararası atmosfer de Esad’a desteğin sona ermek üzere olduğunu gösteriyordu. Bu gelişmeler üzerine İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi, Türkiye’yi kuzey Suriye’de gerilimi azaltmaya ikna etmek için Ankara’ya gitti. Ancak İran’ın girişimleri sonuçsuz kaldı ve Türkiye, Suriye rejimini siyasi süreçlere katılmayı reddetmekle suçladı.
Desteğini Irak'tan almaya çalıştı
Güvenlik kaynaklarına göre Suriye rejimi, Lübnan’daki Hizbullah’ın yalnızca sınır bölgelerinde sınırlı müdahalede bulunabileceğini fark edince desteği Irak’tan almaya çalıştı. Suriye Dışişleri Bakanı Beşşar el-Sabağ, Irak Başbakanı ile yaptığı görüşmelerde Iraklı Şii milislerin rejimi desteklemek için Suriye’ye gönderilmesini önerdi. Ancak Irak hükümeti, uluslararası baskılardan kaçınmak için dış çatışmalardan uzak durmayı tercih ettiğini belirtti.
Astana turu
7 Aralık 2024’te Katar’ın başkenti Doha’da, Ankara, Tahran ve Moskova'nın katılımıyla Astana sürecinin 23. ve muhtemelen son turu düzenlendi. Görüşmelere Katar, Suudi Arabistan, Ürdün ve Irak da katıldı.
İran, ateşkes ilan edilmesini, cephe hatlarının sabitlenmesini ve Suriye rejimi ile muhalif güçler arasında diyalog başlatılmasını önerdi. Ancak Türkiye, Şam’a giren muhalifleri kontrol etmenin imkansız olduğunu ve siyasi geçiş sağlanmadıkça müzakerelerin mümkün olmadığını belirtti.
Savaşmaya devam edeceğini bildirdi
Rusya, muhalif güçlerin Şam’a ulaşmasından bir gün önce Beşşar Esad’a ve ailesine koruma önerdi. Ancak Esad, siyasi geçiş sürecini kabul etmeyi reddederek savaşmaya devam edebileceğini söyledi. Fakat Şam çevresindeki askeri birlikler, Rusya’nın Esad’ın ayrılmasını desteklediğini hissederek savaşmayı bıraktı.
Güvenlik kaynaklarına göre, Beşşar Esad’ın küçük bir uçakla kaçışı gizli tutuldu ve rejimin Ulusal Güvenlik Başkanı General Kifah Melhem bile kaçıştan habersizdi.
