Trump, yaptırımlı savunma bütçesini bu hafta imzalayacak

DIŞ HABERLER
ABD yönetimi, Rus ordusuyla iş yapan ülkelere yaptırım uygulama imkanı veren 2017 tarihli Amerika’nın Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Etme Yasası’na (CAATSA) rağmen şimdiye kadar Türkiye’ye yaptırımdan kaçındı. Fakat dün akşam ABD Kongresi’nin üst kanadı Senato Türkiye’ye yaptırım uygulanmasını öngören 2020 savunma bütçe tasarısını onayladı. 738 milyar dolarlık bütçe öngören Ulusal Savunma Yetkilendirme Yasası, ABD’de diğer tüm bütçe tasarıları gibi hükümetin kapanmaması için bu hafta Cuma günü ABD saati ile 23:59’a kadar ABD Başkanı Donald Trump tarafından imzalanmak zorunda. Trump’ın imzasıyla birlikte tasarı yasalaşarak yürürlüğe girecek.

Trump, onaylayacağını söylemişti

Kongre tarafından yer yıl güncellenen NDAA, Cumhuriyetçiler'in çoğunluğu elinde tuttuğu Senato'dan 8'e karşı 86 oyla geçti. ABD Başkanı Donald Trump geçen hafta Twitter’dan paylaştığı mesajda, talep ettiklerini elde ettiği mesajını vererek, ‘tasarının Senato’dan geçmesinin hemen ardından imzalayacağını’ belirtmişti. Tasarı Rusya ile yaptığı S-400 hava savunma sistemi anlaşması nedeniyle Türkiye'ye F-35 uçakları ve ekipmanları sevkiyatını yasaklıyor, Rus doğalgazını taşıyan projelere yönelik yaptırımlar içeriyor ve Kıbrıs Rum kesimine silah ambargosunu ‘koşullu’ olarak kaldırmayı öngörüyor. Yasa tasarısıyla, ABD ordusu içinde altıncı güç olarak Uzay Gücü de kuruluyor.

Türk Akımı ve Kuzey Akım 2’yi de hedef alıyor

Yasa tasarısında Rus doğalgazını Avrupa'ya taşıyacak ve önümüzdeki yıl kullanıma girmeleri planlanan Türk Akımı ve Kuzey Akım 2 ve projelerini de hedef alınıyor. Tasarıda, her iki projede boru döşeme çalışmalarına katılan gemiler ve gemiler ile bağlantılı yabancı uyruklu kişilere yaptırım uygulanmasını da öngörüyor. Türk Akımı, Rus doğalgazını Karadeniz üzerinden Türkiye'ye; Kuzey Akım 2 ise Baltık Denizi üzerinden Almanya'ya taşıyacak.

Kıbrıs Rum Yönetimi’ne silah ambargosunu kaldırıyor

NDAA yasası ayrıca Kıbrıs Rum Yönetimi'ne silah ambargosunun da koşullu olarak kaldırılmasını öngörüyor. Silah ambargosu 1987 yılında Ada'da silahlanma yarışını önlemek ve Türk ve Rum kesimleri arasında barış anlaşmasının önünü açmak için getirilmişti.

Dışişleri Bakanlığı: Yaptırım dili Türkiye'yi vazgeçirmeyecek

Dışişleri Bakanlığı yaptırım öngören savunma bütçesine ilişkin açıklamasında, "Bu yasa çerçevesinde ülkemizin tüm yükümlülüklerini yerine getirdiği F-35 programına katılımının haksız bir şekilde engellenmesi, S-400 tedariğimizle ilgili olarak ülkemize yaptırım çağrısının yinelenmesi, benzer şekilde yasada TürkAkım projesine de yer verilmesi, Kongre'nin egemen bir devlet olarak aldığımız kararlara karşı saygısızlığının ve akıl dışı hasmane tutumunun sürdüğünü göstermektedir" denildi. Açıklamada, "Tehdit ve yaptırım dilinin, Türkiye'yi ulusal güvenliğini sağlamak için gerekli adımları kararlılıkla atmaktan asla vazgeçiremeyeceğini bir kez daha hatırlatırız" ifadeleri yer aldı.

Senato’nun Graham-Van Hollen yaptırım tasarısı

ABD Senatosu'nda Dış İlişkiler Komitesi de Türkiye'ye Barış Pınarı Harekatı ve S-400 alımı nedeniyle yaptırım uygulanmasını öngören tasarıyı onaylamıştı. Komite 18'e karşılık 4 oyla kabul ettiği tasarıyı Cumhuriyetçilerin kontrolündeki Senato'da oylanması için genel kurula gönderme kararı aldı. Trump'a çoğu zaman destek vermesiyle tanınan Cumhuriyetçi Senatör Lindsey Graham ve muhalif Demokrat Senatör Chris Van Hollen tarafından hazırlanan öneride 8 maddede yaptırımlar öngörülüyor. Graham tarafından Twitter'da paylaşılan yaptırım paketi taslağına göre Cumhurbaşkanı Erdoğan, Cumhurbaşkan Yardımcısı Fuat Oktay ve çok sayıda bakanın adı yer almıştı. Pakette ayrıca Türk Silahlı Kuvvetleri'ne herhangi bir satış veya destek yapan yabancı unsurlara da yaptırım konulması öngörüldü. Bununla beraber, enerji ve petrol satışı konusunda Türkiye'ye ve Türkiye ile iş birliği yapan yabancı ülke ve kuruluşlara yaptırım uygulanması teklif edilen pakette, Rusya'dan S-400 hava savunma sistemlerinin alımı kapsamında da yaptırım istendi. Tasarıda Türk yetkililere ABD vizesı kısıtlamasının yanı sıra, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın mal varlığının tespiti de yer alıyordu.

Temsilciler Meclisi yaptırım tasarısı

Temsilciler Meclisi de kendi hazırladığı Türkiye'ye yaptırım öngören yasa tasarısını Ekim ayında 16'ya karşı 403 oyla kabul etmişti. Tasarı kapsamında operasyonla ilişkilendirilen Türk yetkililere ve savunma sektörüyle ilişkilendirilen bankalara yaptırım uygulanması öngörülüyor. Tasarıda, Türkiye'nin Rusya'dan S-400 füze savunma sistemi satın almasına yönelik yaptırım uygulanması maddesi de yer alıyor. Tasarı yasalaşırsa Amerikan silahlarının, Suriye'de operasyon yürüten Türk Silahlı Kuvvetleri'ne satışı engellenecek. Tasarının operasyona dâhil üst düzey Türk yetkililerinin ABD'ye girişlerini engellemek ve tümüne yaptırım uygulamak maddesi de bulunuyor. Bu madde altında, yasalaşması halinde yürürlüğe girdikten sonraki 15 gün içinde Milli Savunma Bakanı, TSK Genelkurmay Başkanı, 2. Ordu Komutanı, Hazine ve Maliye Bakanı'na bu yaptırımların uygulanması öngörülüyor. Maddede sadece unvanlar yer alırken, şu an bu görevlerde bulunan kişilerin isimlerine yer verilmiyor. Tasarıda Türk ordusu ve savunma sanayine para transferi yapan Türk mali kurumlarına hızla yaptırım uygulanmasına ilişkin bir madde de var. Tasarı yasalaştığı takdirde yürürlüğe girdikten sonraki 30 gün içinde ABD Dışişleri Bakanı, Savunma Bakanı ve İstihbarat Servisi Direktörü bir araya gelerek bu kişileri ve kurumları belirleyecek. Tasarıda, Halkbank için ayrı bir bölüm ayrılmış. Bu bölüme göre tasarının yasalaşıp yürürlüğe girdiği tarihten sonraki 15 gün içinde Başkan, Halkbank'a ya da bu bankanın iştiraki niteliğindeki herhangi bir kuruluşa mali yaptırım uygulayacak.

Trump seçtiği bazı maddeleri veto edebilir

ABD Başkanı Donald Trump’ın savunma bütçesini Cuma gününe kadar onaylanması bekleniyor fakat Trump’ın ‘line-item’ adıyla bilinen tasarıdan sadece bazı maddeleri seçerek bu maddeleri veto edebilme hakkı bulunuyor. Temsilciler Meclisi ve Senato’daki diğer iki yaptırım tasarısının ise iki kanattan yetkilendirilen gruplar tarafından ortak bir tasarıya dönüştürülmesi bekleniyor. Ortak tasarının yeniden hem Temsilciler Meclisi hem Senato tarafından onaylanması gerekecek. Son olarak Trump'ın da onayı gerekiyor. Kongre'den geçen yasaları Trump 10 gün içinde veto edebiliyor. Ancak ABD'de Kongre'nin her iki kanadının üçte ikisinin desteklediği bir yasa, daha sonra Başkan tarafından veto edilemiyor ve yürürlüğe giriyor.