Tavan fiyat sonrası petrolün gözü Çin’de ve resesyonda

Hilal SARI

Avrupa Birliği (AB) ülkelerinin sağladığı uzlaşının ardından G7 ülkeleri ve Avustralya cuma günü, dünyanın ikinci büyük petrol ihracatçısı Rusya'nın deniz yoluyla ettiği petrole 60 dolar tavan fiyat uygulamakta anlaştı. AB ülkelerinin haziran ayında kabul ettiği, Rusya'dan deniz yoluyla taşınan petrole ithalat yasağını içeren 6'ncı yaptırım paketi, geçiş sürecinin sona ermesiyle dün uygulamaya girdi.

Tavan fiyata uymayana nakliye, sigorta ve aracılık yok

Böylece, Rus petrolünün üçüncü ülkelere belirlenen fiyattan daha yüksek bir seviyede satılması durumunda, G7 ve AB ülkelerindeki şirketler bu petrole nakliye, sigorta ve aracılık gibi çeşitli hizmetleri sunamayacak. Bu hizmetlerin sağlanabilmesi için Rus petrolünün tavan fiyatın altında işlem görmesi gerekecek.

2 ayda bir yeniden değerlendirilecek

G7 ülkelerinin uyguladığı tavan fiyat, küresel petrol fiyatlarında olası bir yükseliş durumunda Rusya’nın kazançlarını sınırlamak için 2 ayda bir yeniden değerlendirilecek. Bu durum, tavan fiyat uygulayan ülkelerin farklı düzeydeki petrol bağımlılıkları nedeniyle her değerlendirmede yeni fikir ayrılıkları ihtimalini de beraberinde getiriyor.

Piyasa fiyatının yüzde 5 altında bırakacak mekanizma da yolda

Rus petrolüne 60 dolar tavan fiyata ilave olarak yeni bir fiyat sınırlama mekanizması kurulması da söz konusu. Bu mekanizma, Rus petrolüne tavan fiyatın dünya piyasasındaki fiyatların yüzde 5 altında tutulmasını sağlayacak.

AB üyesi ülkeler petrol yasağı konusunda yoğun müzakereler yürüttü. En son paketin Rusya'dan tankerlerle petrol alımını kapsaması, boru hatlarının yaptırım dışında tutulması yönünde revize edilmesiyle AB ülkeleri uzlaşı sağlayabildi. AB'nin Rusya'dan petrol ithalatının 3'te 2'sini deniz yoluyla, 3'te 1'i de boru hattıyla yapıyordu. Savaş öncesinde AB, tükettiği petrolün yaklaşık yüzde 25'ini Rusya'dan ithal ediyordu. Yaptırımla, AB'nin Rusya'dan petrol ithalatının yüzde 90'ına son verilmiş oldu. AB ülkeleri, Rusya'dan kömür ithalatını da 10 Ağustos'ta yasaklamıştı.

Japonya da Sakhalin-2’ye istisna uygulayacak

Japonya hisse sahibi olduğu Sakhalin-2 tesisinden yapılan petrol ithalatının tam fiyat uygulamasından hariç tutulacağını da duyurdu.

Çin hızlanırsa petrolde sıçrama görülür

Uygulamanın yürürlüğe girdiği pazartesi günü yüzde 2’nin üzerinde yükseliş kaydeden Brent TSİ 14:54 itibariyle 87,63 düzeyinden işlem gördü. WTI da aynı saatlerde yüzde 2,5 yükselişle 82 dolar/varil düzeyinin üstüne çıktı. Ancak Şanghay merkezli CMC Markets analisti Leon Li, Çin’de halen uygulanmakta olan kısıtlamaların dünyanın ikinci büyük ekonomisinde bu yıl faaliyetleri sert vurduğuna dikkat çekerek şöyle diyor: “Çin ekonomisinde zayıflığın ısrarlı şekilde devam etmesi fiyatlardaki yükselişi geri alabilir. Çin’den gelen mevcut ekonomik veriler hala zayıf. Küresel petrol talebinin bu zayıflıkla güçlenmesi zor olacak.” Ancak Çin hükümetinden resmi bir açıklama yapılmış olmasa da, Çin’de geçtiğimiz hafta ülke genelinde gerçekleşen gösteriler sonrası birçok şehirde bazı katı uygulamalardan vazgeçildiği duyurulmuştu. Hafta başında petrol fiyatlarındaki yükselişin ana itici güçlerinden biri de Çin’in sıfır Covid politikalarından vazgeçiyor olabileceği beklentileri.

Resesyon petrol fiyatını baskılamaya devam edecek

Öte yandan sadece Çin değil, Euro Bölgesi, ABD ve gelişmekte olan ekonomilerin büyük bir bölümünde de reel gelirlerin erimesi ve hala çok yüksek seyreden enflasyon küresel petrol talebine gölge etmeye devam ediyor. Danışmanlık şirketi Wood Mackenzie’nin Başkan Yardımcısı Ann-Louise Hittle Çin’in sıfır Covid politikalarının yanı sıra küresel ekonomik büyümedeki zayıflığın da petrol üreticilerinin karşı karşıya olduğu aşağı yönlü bir risk olduğuna dikkat çekiyor.

OPEC+ da 2 milyon kesintiyi değiştirmedi ama tetikte

Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ve OPEC dışı bazı üretici ülkelerden oluşan OPEC+ grubu da arzı artırmak için bir adım atmıyor. OPEC+ piyasalardaki istikrarın korunması doğrultusunda 5 Ekim'de aldığı "üretimi kasımdan itibaren günlük 2 milyon varil azaltma kararını" sürdürecek. Açıklamada, katılımcı ülkelerin piyasadaki gelişmeleri ele almak, gerektiğinde, petrol piyasalarının denge ve istikrarını desteklemek için acil olarak toplanabilecekleri belirtildi.

Zelensky: 60 dolar seviyesi Rusya’nın hızını kesmez

Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelensky, Batılı ülkelerin fiyat tavanı bu seviyede belirlemesinin zayıflık gösterdiğine dikkat çekti. Zelensky 60 dolar fiyat tavanının Rusya'nın Ukrayna savaşında hız kesmesini sağlamayacağını söyledi ve "Rus petrolünde bu seviyede fiyat tavanı belirlemenin ciddi bir karar olduğunu söyleyemeyiz. Bu, terörist bir ülkenin bütçesi için gayet rahat olacaktır" dedi.

Kremlin: Tavan fiyat uygulayana petrol yok

Rus yetkililer, tavan fiyat uygulamasına katılan ülkelere petrol satmayacağını açıklamıştı. Kremlin’den gelen açıklamalar Rusya’nın tavan fiyat karşısında uygulanacak yeni bir mekanizma üzerinde çalıştığına işaret ediyor. Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, Batılı ülkelerin Rus petrolüne tavan fiyat uygulamasına yanıt verileceğini belirterek, "Bir karar hazırlanıyor. Herhangi bir tavan fiyatı tanımayacağımız açıktır" dedi. Rusya Başbakan Yardımcısı Alexander Novak da uygulamanın, serbest ticaret prensiplerini ihlal ettiğini belirtti. Rusya'nın petrol, doğalgaz, atom enerjisi ve kömürden sorumlu kıdemli yetkilisi Novak, "Hangi seviyede olursa olsun, fiyat tavanının uygulanmasını yasaklayacak bir mekanizma yaratmak için çalışıyoruz" dedi ve devam etti: "Bizimle, yalnızca piyasa koşulları kapsamında çalışan ülkelere petrol ve petrol ürünleri satacağız." Çin: Enerji işbirliğini karşılıklı çıkar kapsamında yürüteceğiz Tavan fiyat uygulamasının başlamasının ardından Çin, Rusya'yla enerji işbirliğini karşılıklı çıkar kapsamında yürüteceğini açıkladı. Ayrıca Rusya Başbakanı Mihail Mişustin tavan fiyat uygulamasının yürürlüğe girdiği gün “Çin’e yönelik petrol, doğal gaz ve kömür sevkiyatını artırdıklarını ve ikili ticaretin neredeyse yarısını ulusal para birimleriyle gerçekleştirdiklerini” duyurdu. Mişustin, çeşitli kısıtlamalara rağmen Rusya ile Çin arasındaki ticaret hacminin de bu yılın ilk 10 ayı itibarıyla 150 milyar dolara yaklaştığını söyledi.

Boğazlardaki tanker trafiğini karmaşıklaştırabilir

Yeni tavan fiyat uygulaması sonrası İstanbul Boğazı’ndan ve Çanakkale Boğazı’ndan geçmeyi planlayan petrol tankerleri Türk otoritelerin talep ettiği örtülü garantileri sağlayamayacak olabilir. Tradewinsnews’de yer alan habere göre Türk otoriteler tarafından 1 Aralık’tan bu yana tanker geçişlerinde istenen sigorta kapsamı büyük P&I (Koruma ve Tazminat) klüpleri tarafından yaptırımlara uyum çerçevesinde sağlanmıyor. Bu durum denizcilik haberleri yayınlanan sitede yer alan analize göre Boğazdaki tanker trafiğini bir çıkmaza sokabilir.