Türkiye arabulucu oldu Rusya ve Ukrayna anlaştı: Kiev son anda masadan kalktı!
Rusya ve Ukrayna, Karadeniz'de gemi taşımacılığının güvenliğini sağlamaya yönelik bir anlaşma üzerinde Türkiye ile iki ay boyunca pazarlık yaptıktan sonra Ankara tarafından açıklanacak bir metin üzerinde anlaşmaya vardı ancak Kiev son dakika masadan kalktı. Reuters, anlaşmayı Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın 30 Mart'ta duyuracağını ancak Kiev'in masadan kalkmasıyla ileri bir tarihe ertelendiğini yazdı.
Reuters'a, görüşmenin hassasiyeti nedeniyle isminin açıklanmaması kaydıyla konuşan kaynaklara göre, müzakerelere Birleşmiş Milletler'in teşvikiyle Türkiye arabuluculuk yaptı.
Erdoğan 30 Mart'ta açıklayacaktı
Mart ayında "Karadeniz'de ticari gemi taşımacılığının güvenliğini sağlamaya yönelik" bir anlaşmaya varıldı ve Ukrayna anlaşmayı resmi olarak imzalamak istemese de Kiev, Türkiye Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın anlaşmayı 30 Mart'ta açıklamasına onay verdi.
Kaynaklardan biri, "Ukrayna son dakikada aniden masadan çekildi ve anlaşma bozuldu" dedi.
Diğer üç kişi de olayların bu şekilde geliştiğini doğruladı. Rusya, Ukrayna ve Türkiye tarafı ise yorum yapmaktan kaçındı. Öte yandan Reuters'e konuşan aynı kaynaklar, Kiev'in kararına neyin sebep olduğunu bilmediklerini söyledi.
Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy şubat ayında yaptığı açıklamada, ABD'nin yeni askeri yardımı olmadan Ukrayna'nın, Romanya ve Bulgaristan yakınındaki Batı Karadeniz kıyılarını kapsayan Karadeniz nakliye koridorunu savunamayacağını söylemişti.
Birleşmiş Milletler Sözcüsü Stephane Dujarric, Reuters'e konuya ilişkin yaptığı açıklamada, "Karadeniz'de seyrüsefer özgürlüğünün galip geleceğini hâlâ umuyoruz" yorumunu yaptı.
Türkiye ve BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, Rusya'nın 2022'de Ukrayna'yı işgal etmesinden bu yana Karadeniz'de ticari gemiciliğin güvenli şekilde yürütülmesi için aylardır çalışıyor.
Karadeniz, hem Rusya hem de Ukrayna için tahıl, gübre ve petrol gibi dökme ürünleri dünya pazarlarına ulaştırmak için önemli bir rota; ancak deniz taşımacılığı hacimleri savaştan bu yana önemli ölçüde düştü.
Reuters anlaşma metnine ulaştı
Reuters'in bir kopyasını gördüğü anlaşma metninde, Türkiye'nin "arabuluculuk çabalarının bir parçası olarak" Ukrayna ve Rusya ile "Karadeniz'de ticari gemilerin serbest ve güvenli seyrüseferinin sağlanması konusunda" anlaşmaya vardığı belirtiliyor.
Anlaşmaya göre, hem Moskova hem de Kiev, Karadeniz'deki ticari gemilere güvenlik garantileri sunacak, boş oldukları veya askeri olmadıklarını ilan ettikleri sürece onlara saldırmamayı, onlara el koymamayı veya arama yapmamayı taahhüt edeceklerdi.
Taslak anlaşmada "Bu garantiler savaş gemileri, askeri mal taşıyan sivil gemiler (Tarafların uluslararası misyonlar çerçevesinde üzerinde mutabakata vardığı deniz taşımacılığı hariç) için geçerli değildir" denildi.
Taslakta, "Türkiye Cumhuriyeti, anlaşmaya Türkiye Cumhuriyeti'nin arabuluculuğuyla varıldığı ve uygulamaya konduğu konusunda BM Genel Sekreterini bilgilendirir. Anlaşma duyurulduğu anda yürürlüğe girer" denildi.
Montrö Antlaşması'na yer verildi
Anlaşmada ayrıca Montrö'ye de yer verildi. 1936'daki anlaşma, Türkiye'ye Boğazlar ve Çanakkale Boğazı üzerinde kontrol ve deniz savaş gemilerinin geçişini düzenleme yetkisi veriyor. Ayrıca barış zamanında sivil gemilerin serbest geçişini garanti ediyor ve Karadeniz ülkelerine ait olmayan gemilerin geçişini kısıtlıyor.
