RCEP, küresel ekonomiye 186 milyar dolar ekleyecek

Dünya nüfusunun ve küresel GSYH’nin yüzde 30’unu oluşturan 15 ülke, dün online yapılan ASEAN Zirvesi’nde “Bölgesel Kapsamlı Ekonomik Ortaklık Anlaşması”nı (RCEP) imzaladı. RCEP’te 10 Güneydoğu Asya ülkesi Kamboçya, Endonezya, Laos, Myanmar, Filipinler, Tayland, Brunei, Singapur, Malezya, Vietnam, Avustralya, Çin, Japonya, Yeni Zelanda ve Güney Kore’nin imzası bulunuyor. Anlaşmanın yürürlüğe girmesinden itibaren 15 ülke arasında 20 yıl içinde gümrük vergilerinin yüzde 90 oranında azaltılması hedefleniyor. Uzmanlara göre anlaşma, küresel ekonomiyi 186 milyar dolar büyütecek. Dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 30’unu ve küresel GSYH’nin yüzde 30,2’sini kapsayan 15 ülke arasında imzalanan Bölgesel Kapsamlı Ekonomik Ortaklık Anlaşması (RCEP) dün online olarak gerçekleşen ASEAN Zirvesi’nde sekiz yıldır devam eden müzakerelerin ardından imzalandı. RCEP’te 10 Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği (ASEAN) ülkesinin (Kamboçya, Endonezya, Laos, Myanmar, Filipinler, Tayland, Brunei, Singapur, Malezya, Vietnam), Avustralya, Çin, Japonya, Yeni Zelanda ve Güney Kore’nin imzası bulunuyor. Hindistan’a ise anlaşmanın kapısı açık bırakıldı.

RCEP anlaşmasına imza atan ülkeler Endonezya Ticaret Bakanlığı verilerine göre küresel ticaretin yüzde 27,4’ünü ve Doğrudan Yabancı Yatırımların yüzde 29,8’ini gerçekleştiriyor. Anlaşma kapsamında yürürlüğe girmesinden itibaren 20 yıl içinde gümrük vergilerinin yüzde 90 oranında azaltılması hedefleniyor.

GSYH’leri yüzde 0,2 yükseltecek

Johns Hopkins Üniversitesi Uluslararası Ekonomi Profesörü Michael Plummer ve Brandeis Üniversitesi Uluslararası Finans Profesörü Peter Petri, anlaşmanın küresel ekonomiye 186 milyar dolar ekleyeceğini ve imza atan ülkelerin GSYH’lerini yüzde 0,2 artırmasını öngörüyor. İki uzmana göre Japonya ve Güney Kore anlaşmadan büyük fayda sağlayacak ekonomiler ancak daha ucuz ürünlerin etkileri Avrupa ve ABD’ye de uzanabilir.

Çin Maliye Bakanlığı açıklamasına göre RCEP’te mal ticareti, menşe kuralları, ticaret yardımı, hizmet ticareti, yatırımlar, e-ticaret, devlet alımları gibi 20’den fazla bölüm bulunuyor. Anlaşma metninde özellikle e-ticaret, rekabet politikaları ve fikri mülkiyet konularında geleneksel ticaret anlaşmalarında olmayan bazı kurallar dizisinin bulunduğu belirtiliyor.

15 ülkenin ürünleri tek menşe kabul edilecek

ASEAN ülkelerinin tüm ticaret anlaşmalarında menşe kuralları değişiklik gösterirken, RCEP anlaşmasının ürünün orijinine ilişkin bulanıklığı ortadan kaldırması öngörülüyor. Financial Times’da RCEP anlaşmasına ilişkin yer alan analizde bu şöyle açıklanıyor: Endonezya’da yapılan bir bisiklet eskiden Japonya ile yapılan STA kapsamında kabul edilse de, Güney Kore ile yapılan anlaşmaya giremeyebiliyordu. Singapur merkezli danışmanlık şirketi Asian Trade Centre Direktörü Deborah Elms “Tüm bu farklılıklar RCEP’le ortadan kalkıyor. RCEP için üretilen ürün, tüm 15 ülke için geçerli oluyor. Ve tek bir belgeyle bunu yapabiliyorsunuz” diyor.

ABD, iki dev anlaşmanın dışında kaldı

ABD’nin RCEP’te yer almaması ve başkanlık yarışında koltuğu Joe Biden’a devretmesi beklenen Donald Trump’ın Trans-Pasifik Ortaklık anlaşmasından da geri çekilmesi, dünyanın en büyük ekonomisini, tarihteki en büyük iki STA’nın dışında bırakmış oluyor. Anlaşma ayrıca Çin, Japonya ve Güney Kore arasındaki ilk serbest ticaret anlaşması olması açısından da büyük önem taşıyor.

En çok Çin'e ve ASEAN ülkelerine yarayacak

RCEP anlaşmasına yönelik en büyük eleştiri, Hindistan’ın da geri çekilmesinin ardından Çin’in 15 ülke arasındaki büyüklüğü. Uzmanlar, ekonomik büyüklüğü nedeniyle Çin’in bölgesel ticaretin standartlarının oluşmasında önemli bir gücü olacağı ve buna bağlı olarak bölgedeki etkisini artırabileceği değerlendirmesini yapıyor. Çin’in değil ASEAN’ın önderlik ettiği anlaşmanın yürürlüğe girdikten sonra sürücü koltuğuna Çin’in geçmesinin mümkün olacağı belirtiliyor. Öte yandan anlaşmanın imza atan tüm ülkelere farklı sektörlerde ciddi faydaları olması öngörülüyor. Çin’in Renmin Üniversitesi’nde uluslararası çalışmalar yürüten Doçent Dr. Jason Ji ise Kamboçya, Tayland ve Vietnam’ın anlaşma kapsamında ihracat hacimlerini artıracaklarını ve GSYH’lerinde önemli artışlar görüleceğini belirtiyor. Jason’a göre Tayland’da inşaat sektörü, Singapur ve Malezya’da proses gıda sektörleri ve Laos’un imalat sektörü özellikle faydalanacak alanlardan bazıları. Singapur Üniversitesi Öğretim Görevlisi Pan Zhenggi ise RCEP’in özellikle karmaşık tedarik zincirlerini basitleştireceğini ve bunun da Güney Kore’nin elektronik sektörüne olumlu fayda sağlayacağını belirtiyor. Vietnam’da ticaret bariyerlerinin düşmesiyle ve daha geniş bir pazara erişimle birlikte telekomünikasyon, tekstil ve ayakkabı sektörleri Pan’a göre RCEP’ten önemli faydalar sağlayacak. Dr. Pan da Çin’in anlaşmadan en fazla fayda sağlayacak ekonomi olduğunu belirterek “Hem imalat hem hizmet sektörleri ülkenin çok büyük ihracat-ithalat kapasitesi nedeniyle önemli fayda sağlayabilir. Anlaşmanın ASEAN ülkelerine yapılan ithalatı artırması, özellikle Çin’den yapılan ithalatları hızlandırması öngörülüyor. Japonya ve Güney Kore’nin de anlaşmadan büyük fayda sağlaması öngörülüyor.

Türkiye’nin imza atan üç ülkeyle STA’sı var

RCEP anlaşmasının Türkiye ekonomisine nasıl bir etkisi olacağı şu aşamada belirsizliğini koruyor ancak Türkiye’nin RCEP üyesi Singapur, Malezya ve Güney Kore ile imzaladığı STA’lar var. Singapur’la yapılan STA kapsamında bu ülkeden yapılan ithalatta gümrük vergilerinin yüzde 95 oranında azaltılmış, Türkiye’ye yatırım getirmek isteyen Singapurlu şirketlere daha kolay bir pazar erişimi sağlanmıştı. Singapur’la yapılan STA, Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu yetkililerine göre de “Türkiye’nin Çin ve Hindistan gibi Asya pazarlarına ulaşması” açısından büyük önem taşıyor. STA müzakereleri sürmekte olan ülekeler arasında da Japonya, Tayland ve Endonezya gibi RCEP üyeleri bulunuyor. RCEP’ten önemli faydalar sağlaması beklenen Vietnam da Türkiye’nin STA müzakereleri başlaması için adım attığı ülkeler arasında.