Merkel’in varisinden Rusya’ya Kuzey Akım 2 ‘ultimatomu’

Hilal SARI

ABD-Almanya ve ABD-Avrupa ilişkilerinde son yıllarda sık sık ihtilafa neden olan Rus gazı, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin liderliğindeki Rus hükümetinin Avrupa’da doğalgaz fiyatlarını 13 yılın zirvesine yükselten ‘gazı kısma’ eylemleriyle bir siyasi koz olarak kullanılmaya başlayınca, Almanya’da Başbakan Angela Merkel’in varisi CDU (Hristiyan Demokrat Birliği) Genel Başkanı Armin Laschet’ten Kuzey Akım ultimatomu geldi.

Laschet, ABD eski Başkanı Donald Trump’ın “projeye giren şirkete bile yaptırım uyguladığı” ve inşası neredeyse tamamlanan Kuzey Akım 2 için “Eğer Moskova anlaşmanın hükümlerini ihlal eder veya bu boru hattını Ukrayna üzerinde siyasi baskı uygulamak için kullanırsa inşası tamalandıktan sonra bile Kuzey Akım 2 üzerindeki gaz akışını durdurabiliriz” dedi. Rusya, doğalgaz satışlarına sınırlandırmalar getirerek Avrupa’da gaz fiyatının 13 yılın zirvesine tırmanmasına neden olmuştu. Rusya’nın boru hattı üzerinden AB’ye doğalgaz ihracatı 2021’de salgın öncesi seviyelerin beşte birine düşmüş durumda. Rusya, spot piyasa satışı gibi ilave yöntemlerle arzı artırmak konusunda ise isteksiz.

Gazprom ve Batılı ortaklarının yüzde 95’ini tamamladığı ve Ukrayna’yı bypass ederek Baltık Denizi’nin altından Rus gazını Avrupa ülkelerine taşıyacak Kuzey Akım 2 projesi, ABD hükümeti ile Avrupalı müttefikleri arasında bir gerilim unsuru. ABD, projenin Avrupa’nın Rus doğalgazına bağımlılığını atırarak Rus lider Vladimir Putin’in elini güçlendirdiğini savunuyor.

Trump’dan yeni ABD Başkanı Joe Biden’a geçiş sürecinde ABD’nin dış politikasında en az değişen alanlardan biri Rusya. Biden ve Putin, Cenevre’de bir araya gelmiş olsa da, Çin’in yükseldiği çok kutuplu bir dünya düzeninde yeni ABD hükümeti her fırsatta otokrat yönetim anlayışına sahip Rusya’yı ve Çin’i eleştiriyor ve Kırım’ın ilhakı, Ukrayna’nın doğusunda yaşanan ihtilaflar gibi konularda sert açıklamalar yapıp yaptırımlar uygulamaya devam ediyor.

Laschet’in rakipleri de Rus karşıtı tutum içinde

22 Kasım 2005’te Almanya Başbakanlığı’na gelen, ülke tarihinde şimdiden Helmut Kohl’dan sonra en uzun süre bu koltukta oturan ve Avrupa Birliği’nin en güçlü seslerinden biri olan Angela Merkel’in veda turları yapmaktayken, Eylül ayında gerçekleşecek seçimlerde en favori adaylardan biri olarak görülen Laschet’ten gelen Kuzey Akım 2 mesajı, AB-Rusya ilişkileri açısından da çok kritik. Çünkü sadece Laschet değil merkez sol SPD’nin başbakan adayı Maliye Bakanı Olaf Scholz da doğalgaz konusunda aynı tutum içinde. Scholz, konuya ilişkin açıklamasında “Gaz akışına ve Ukrayna’nın güvenliği’ne yönelik herhangi bir tehdidin tamamlanmış olan boru hattı üzerindeki olası gaz trafiğinde sonuçları olacaktır” diyor.

Eylül seçimlerinde koalisyonun küçük ortağı SPD’yi yerinden etme olasılığı olan çevreci ve göçmen dostu Yeşiller partisinin kamuoyu anketlerinde Laschet’ten sonra 2. sırada gelen başbakan adayı Annalena Baerbock ise Kuzey Akım 2 boru hattı projesine toptan karşı çıkıyor ve şöyle konuşuyor: “Avrupa’da kış olduğunu düşünün. ‘Gazımız bitti’ diyemeyeceğiz artık. Putin bey sadece Ukrayna’nın değil Avrupalıların da istikrarını bozmak istiyor.”

Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodymyr Zelenskiy, Almanya’nın tüm başbakan adaylarına resmi bir çağrı da yaparak ülkesinin güvenliğini garanti etmelerini ve Ukrayna’nın AB üyeliği için yol haritası çıkarmalarını istedi. Ancak hem Laschet hem de Scholz, açıklamalarında AB’nin bir sonraki genişlemesinde önceliğin Ukrayna olmadığını dile getirdi.

AB-Rusya Zirvesi planı suya düştü

Almanya ve Fransa’nın Rusya ile ilişkilerinin geliştirilmesi için geçen hafta gerçekleşen AB Liderler Zirvesi’nde önerdiği AB-Rusya zirvesi, Merkel’in cuma erken saatlerde yaptığı açıklamaya göre konsensus bulamadı ve 27 AB üyesinin Rusya ile bir zirve yapması planı şimdilik askıya alınmış görünüyor. Geçmişte düzenlenen AB-Rusya zirvesi Moskova’nın Mart 2014’te Kırım’ı ihlak etmesi sonrası askıya alınmış, Batı, Rusya’ya birçok yaptırım uygulamıştı.