LNG’de rekabet en çok ABD’ye yaradı

Hilal SARI

Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sonrası boru hatları üzerinden Avrupa’ya giden gazın kesintiye uğraması sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) piyasasında ülkeler arası rekabeti giderek kızıştırıyor. Veriler, LNG’de dengelerin değiştiği bu süreçte rekabetin en çok ABD’ye yaradığını gösteriyor.

ABD, Avrupa Birliği’nin hızla artan talebi sayesinde 2022 yılında dünyanın en büyük LNG ihracatçısı oldu. Uluslararası Enerji Ajansı temmuz ayında yaptığı açıklamada ABD’nin Avrupa’daki yüksek talep, yüksek doğalgaz fiyatları ve artan ihracat kapasitesi sayesinde 2022’nin ilk yarısında dünyanın en büyük LNG ihracatçısı olduğunu duyurdu. ABD’nin LNG sevkiyatlarının yaklaşık yüzde 70’i AB ve İngiltere’ye gidiyor.

Fransa, İtalya ve İspanya’ya LNG ihracatı 3-4 kat arttı

Enerji yoğun sektörlerini ve hanehalklarını soğuk kış aylarında güvenceye almak isteyen AB ülkelerinin ABD’den LNG alımları rekor düzeylerde arttı. Yılın ilk altı ayında geçen yılın aynı dönemine göre ABD’nin Fransa’ya LNG ithalatı yüzde 300’ün, İtalya’ya yüzde 350’nin üzerinde ve İspanya’ya ihracatı ise yaklaşık yüzde 400 arttı.

Haziran 2022 itibariyle en fazla ABD LNG’si alımı yapan ülkeler Fransa, Hollanda, İspanya, Arjantin ve Güney Kore oldu. Geçen yılın başında ise bu ilk beş ülke Japonya, Çin, Güney Kore, İngiltere ve Brezilya’ydı. WoodMackenzie’nin geçtiğimiz hafta yayınladığı raporda ABD’nin LNG ihracatının gelecek 10 yıl içinde üç katına çıkacağı tahmin ediliyor. 

ABD merkezli yatırım bankası Goldman Sachs, Avrupa’nın LNG talebinin önümüzdeki 20 yıl boyunca yüksek düzeylerde kalmasını öngörüyor. Banka birliğin enerji görünümüne ilişkin bir raporunda “enerji güvenliğini koruyabilmesi için 15 yıllık LNG sözleşmesi ile ilave 40 milyon ton/yıl ve 10 yıllık LNG sözleşmesiyle ilave 50 milyon ton/yıl anlaşma imzalamasının birliğin çıkarına olacağı” görüşünü paylaşıyor.

■ 2026’ya kadar tüm LNG şimdiden satıldı

Bu yıl dünyanın en büyük LNG ithalatçısı olması beklenen Japonya’dan ise pazarın yeterli arz yatırımı olmaması nedeniyle giderek daha da sıkışacağına dair uyarı yapıldı. Japonya Ticaret Bakanlığı’nın Japon şirketlerle yaptığı bir ankete göre 2026’ya kadar üretilecek tüm uzun vadeli LNG sözleşmesi tedariği şimdiden satılmış durumda. Fiyatların sabit olması ve tedariğin güvenilir olması nedeniyle uzun vadeli LNG sözleşmeleri LNG alıcıları için kritik öneme sahip. ABD’de inşası onaylanmış yeni 16 LNG tesisi bulunuyor ancak 2026’dan önce piyasaya girecek yeni arzın hayli kısıtlı olduğu belirtiliyor. Bu da LNG ithalatçılarını çok daha volatil ve pahalı olan spot LNG piyasasına yöneltiyor. International Group of LNG Importers verilerine göre geçen yıl dünya genelinde yapılan tüm LNG sevkiyatlarının yaklaşık yüzde 30’u spot piyasa üzerinden gerçekleşti. Japonya ticaret bakanlığının raporunda Rusya’nın Avrupa’ya gazı tamamen kesmesi durumunda 2025 Ocak itibariyle piyasada 7,6 milyon tonluk bir arz açığı oluşacak. Bu da Japonya’nın bir aylık LNG ithalatına denk geliyor.

■ AB’nin Rusya’dan LNG ithalatı rekorda

Alman basınında yer alan haberlere göre Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sonrası yaptırımlar ve Kuzey Akım 1’de meydana gelen hasarla Rus doğalgazının Avrupa’ya akışlarında sorun olsa da, tankerlerle taşınabilen LNG akışlarında ise önemli bir artış var. Montel Group’un Kpler gemi takip verilerinden yaptığı hesaplamalara göre Avrupa’nın Rusya’dan LNG ithalatı yılın ilk sekiz ayında yüzde 21 artışla 15,5 milyar metreküpe ulaştı ve ekimde yıllık yüzde 10 artışla 1,4 milyar metreküp daha ithalat yapıldı. Rystad Energy verilerine göre ise mart-ekim döneminde Rusya’nın Avrupa’ya LNG ihracatı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 20 arttı. Rus petrolü ve kömürüne ambargo getirilmiş olsa da, Rus gazı ve Rus LNG’sine talebin devam etmesi, tavan fiyat konusundaki uzlaşamama halinin de sürmesi bekleniyor. Avrupa’nın bu yılki Rus LNG alımlarının üçte birinden fazlası Fransa’ya, yaklaşık 4'te biri İspanya’ya yapıldı. Hollanda ve Belçika’nın da önemli hacimlerde alım yaptığı belirtiliyor. Çin’in de Rusya’dan LNG alımlarında da önemli bir artış olduğu belirtiliyor.

■ AB’de depolar dolu, LNG gemilerde bekliyor

Boru hattı gazının eksikliğini LNG ile bertaraf etmenin çok kolay olmayacağı da belirginleşmeye başladı. Sıvılaştırılmış doğalgazın sanayi ve hanehalkları tarafından kullanılan gaza çevrilmesi için de büyük yatırımlar gerekiyor ve depolama alanlarının şu anda dolu olması nedeniyle AB’nin yaptığı alımlar Avrupa açıklarında tankerlerde bekliyor. Handelsblatt’ta yer alan habere göre analiz şirketi Vortexa verileri 10 Kasım itibariyle 34 LNG gemisi limanlarda değil açıkta demirleşmiş durumda. Atlantik’ten Avrupa’ya yola çıkmış 30 LNG gemisinin daha olduğu da belirtiliyor. Almanya gibi birliğin gaza en çok ihtiyacı olan ekonomileri hızlı bir şekilde LNG terminalleri inşa ediyor ve yüzer terminaller kiralıyor olsa da, henüz altyapılar tam anlamıyla hazır değil ve regazifikasyon altyapılarının tamamlanması zaman alabilir.

■ Katar, AB’den önce Çin’le anlaştı 

Asya’nın da talebi yüksek seyretmeye devam ediyor ve 2021 yılında dünyanın en büyük LNG ithalatçısı olan Çin’in enerji şirketi Sinopec geçtiğimiz günlerde Katar’la 27 yıllık bir LNG anlaşması yaptı ve yılda 4 milyon ton LNG’yi garantilemiş oldu. AB henüz Katar’la uzun vadeli LNG anlaşması yapamamıştı. Piyasalardaki volatilitenin alıcıları uzun vadeli anlaşmalar yapmaya zorladığı bu dönemde, tarafların vardığı anlaşma şimdiye kadar imzalanan en uzun vadeli LNG tedarik anlaşması oldu. Katar ve İran’ın paylaştığı dünyanın en büyük doğalgaz sahasının bir parçası olan North Field East projesinin genişletilmesi için de anlaşmalar yapıldı. İki aşamalı olarak belirlenen gelişim planının ilk ve büyük kısmı olan North Field East projesi sahadan çıkarılan doğalgazı sıvılaştıracak altı tesis ile Katar'ın gaz sıvılaştırma kapasitesinin 2027'ye kadar yıllık 77 milyon tondan 126 milyon tona yükseltilmesini amaçlıyor.