Karbondioksit darboğazı Avrupa’ya yayılıyor

Hilal SARI

Küresel doğalgaz fiyatlarının rekor üstüne rekor kırması beklenen bir kışa girerken, sektör yöneticileri doğalgazda yaşanan krizin sadece enerji sektörünü değil, doğalgazla çalışılan gübre ve karbondioksit sektöründe de arzı tökezlettiğini, bu durumun çelikten gıdaya birçok sektörde üretimi aksatabileceğini söylüyor. 

Soğuk içeceklerde, hayvan kesimhanelerinde ve nükleer enerji tesislerinde çok farklı kullanımları olan karbondioksitin üretim maliyetleri doğalgaz fiyatları yüzünden Avrupalı üretici için artık kârlı bir iş olmaktan çıkarken, üreticiler karbondioksitin yanı sıra amonyak üretimini de kıtada gerçekleştirmek yerine dışardan tedarik etme yoluna gitmeyi seçiyor. 

İngiltere, gıda üreticilerine karbondioksit fiyatlarında %500 artışa hazır olmaları uyarısında bulundu. Gazlı içecek üretiminin yanı sıra et kombinaları ve mezbahalarda hayvanları sersemletmek için yoğun olarak kullanılan karbondioksit (CO2), doğalgazın en büyük girdi maliyeti olduğu gübre imalatında yan ürün olarak ortaya çıkıyor.

“Kıtanın karbondioksit arzı maliyetler yüzünden %50 düştü”

Dünyanın en büyük karbondioksit distribütörlerinden Nippon Gases, ilk İngiltere’de hissedilen karbondioksit arzındaki darboğazın Avrupa geneline de yayılabileceğini belirtiyor. Avrupa genelinde geçen yıl yaklaşık 1,5 milyar dolar değerinde endüstriyel doğalgaz satışı yapan Nippon Gases, kıtadaki karbondioksit arzının yüzde 50 düştüğünü tahmin ediyor ve “Avrupa’daki diğer ülkeler de arz kısıtlarından dolayı sorun yaşayacak” diyor. Japonya menşeli şirket, aralarında İsveç, Fransa ve Almanya’nın bulunduğu Avrupa ülkelerinde nükleer santralleri, et üreticilerini ve medikal amaçla karbondioksit kullanan üreticileri önceliklendiriyor. 

“Avrupa’da amonyak üretmek artık kâr getirmiyor”

Geçen hafta amonyak üretimini yüzde 40 düşüreceğini duyuran Norveçli kimya grubu Yara da Nippon’un açıklamalarını destekliyor ve CEO Svein Tore Holsether “Nakit akışımız eksilerde. Bugünün doğalgaz fiyatlarıyla amonyakı Avrupa’da üretmek artık kârlı değil” diyor. Holsether ürettikleri 1 ton amonyakta 900 dolar doğalgaz maliyeti olduğunu, bu da satılan her bir ton için 300 dolar kayıp anlamına geldiğini söylüyor. 

İngiltere’de de CF Industries’in iki gübre tesisi doğalgaz fiyatları nedeniyle kepenk indirmişti. Şimdi hükümet “sadece birkaç haftalığına” finansal destekle tesislerin tekrar açılmasına yardımcı olmaya çalışıyor. Çünkü içecek sektöründen tavuk ve et sektörüne, gübre tesislerinde üretilen karbondioksitin olmaması durumunda yeni kapanmalar olabileceği tahmin ediliyor. 

Avrupa enerji bakanları krizi görüşmek için toplanıyor

Avrupa Birliği enerji bakanlar 22 Eylül tarihinde Avrupa’da artan enerji fiyatlarını görüşecek. Ayrıca Avrupa Parlamentosu’ndan bir grup milletvekili Avrupa Komisyonu’na Rusya’nın devlete ait doğalgaz üreticisi Gazprom’un krizdeki rolünün araştırılması talebinde bulundu. Gazprom, AB ile olan tüm taahhütlerini yerine getirdiğini söylüyor. 

FRANSA 15 Eylül’de 5,8 milyon hane haklına 100 Euro fatura desteği vereceğini duyurdu. 

ALMANYA’da 20 Eylül tarihli veriler hane halklarının doğalgaz faturalarının yüzde 11,5 arttığını gösteriyor. Ayrıca bazı enerji uzmanları ülkedeki bazı enerji tedarikçilerinin iflas edebileceği konusunda uyardı. 

YUNANİSTAN 14 Eylül’de çoğu hane haklına yıl sonuna kadar enerji teşviki sağlayacağını duyurdu. Ay içinde tüketilen ilk 300 kilowatt saat elektrik tüketimi için 9 euro teşvik verilecek. 

İTALYA’da 3 milyar Euro’yu bulan kısa vadeli önlemler alınacağı, bunun perakende enerji fiyatlarındaki yükselişi bertaraf etmek için kullanılacağı duyuruldu. 

PORTEKİZ Enerji Bakanı 21 Eylül’de yaptığı açıklamada elektrik faturalarının hane halkları için 2022’de regüle edilerek sabit kalacağını söyledi. 

İSPANYA üye devletlere karbon piyasasındaki spekülatörlerin kısıtlanması gerektiğini söyledi ve doğalgaz rezervlerini artırmaları çağrısı yaptı. 

İNGİLTERE ise dün iki enerji şirketinin daha iflas ettiği krizde enerji şirketlerine devlet kredisi sağlamaya başlıyor. 

OPEC: Gaz krizi petrolde de türbülans yaratabilir

Doğalgaz arzında yaşanan sorunlar Avrupa’da hem tedarikçileri hem de müşterileri vurmaya devam ederken, Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) krizin petrol piyasaları üzerinde de etkileri olacağı konusunda uyardı. 

Irak ve Nijerya: Gaz krizi kötüleşirse petrol talebi artar

Irak Petrol Bakanı Ihsan Abdul Jabbar çarşamba günü yaptığı açıklamada doğalgaz tüketicilerinin alternatif yakıtlara yönelmesiyle ham petrole olan talebin artmasını beklediğini söyledi. 

Nijerya’nın devlete ait petrol şirketinden Mele Kyari ise krizin petrole olan talebi 1 milyon varil artabileceğini ve ham petrol fiyatlarını gelecek altı ayda 10 dolar yükseltebileceğini söylüyor.

İki OPEC üyesi de üretimini artırmaya hevesli olduğu için öngörüleri piyasada normalde çok objektif olarak değerlendirilmese de, doğalgaz kriziyle birlikte piyasalar da bu görüşü destekliyor ve Brent vadelileri 75 dolarla bu yılın zirvesine yaklaşıyor. 

ABD’de ham petrol stoklarında yaşanan haftalık düşüşün beklentilerin üzerinde olması, kasırgaların arzı örselemiş olması ve doğalgaz kriziyle birlikte Brent dün yüzde 1,5’in üzerinde artışla 75,58 dolara kadar yükseldi. WTI ise neredeyse 1 dolar artışla 71,80 dolara kadar çıktı. 

Elin Enerji Genel Müdürü Arda Yalı: 

“Çimento, gübre, maden, dondurulmuş gıda, petrol ve çelik etkilenir”

Avrupa’nın doğalgaz fiyatlarında yaşanan ralli nedeniyle yaşadığı krizde Türkiye’nin hidroelektrik kapasitesi, bu fiyat artışı dalgasını engellemeye çalışır. Türkiye’nin artan doğalgaz fiyatları karşında yenilenebilir enerji kaynaklarına daha fazla yönelmeye başlayacağını düşünüyorum. Sıvı karbondioksit arzında yaşanan ciddi sıkıntılar çimento, gübre, maden, petrol, donduruluş gıda ve çelik sektörlerini etkileyecektir.