Gıda perakendecileri krizi nasıl yönetmeli?

Hilal SARI

3 milyardan fazla insan karantina ve self izolasyon önlemleriyle evde otursa da gıda alışverişi en katı sokağa çıkma yasağı uygulanan ülkelerde bile devam ediyor. Peki, gıda perakendecileri bu süreçte şoklar yaşamamak ve iş sürekliliğini sağlamak için neler yapmalı? Danışmanlık şirketi McKinsey’in gıda perakendecilerinin bu krizi nasıl yöneteceğine ilişkin yayınladığı raporda altın değerinde öneriler bulunuyor.

● Çalışanlarınızı ve müşterilerinizi koruyun

Gıda perakendecilerinin küresel gıda zincirinin bel kemiği olduğunu vurgulayan McKinsey, “Bu işte asıl kahramanlar, kasiyerler, rafları doldurmak için çalışanlar, şöförler ve depo çalışanları” diyor. Tüm gıda perakendecilerine hem çalışanlarını hem de müşterilerini korumak için gerekli tüm önlemleri almaları çağrısı yapılıyor. Mağaza hijyenine çok dikkat edilmeli ve sosyal mesafe her noktada minimuma indirilmeli.

Müşterilerin kendi kendine ödeme yapabildikleri kasalar açmak, nakit ödemeleri olabildiğince azaltmak, çalışanlara ücretli izin verilmesi, hasta hisseden çalışanın izolasyon için evine gönderilmesi, kilit öneme sahip çalışanlar için yedekleme planları yapılması, ek personel alımı veya Amazon’da olduğu gibi ücretlerin artırılması, Avrupa’da Delhaise ve Lidl zincirlerinin yaptığı gibi kırılgan kesimlere özel alışveriş saati uygulamaları başlıca örnekler.

■ İş sürekliliğinin devamını sağlayın

Rapora göre, iş akışının aksamaması için iş süreklilik planlarının yapılması, yeterli sayıda şöför alımı gerçekleştirilmesi, müşterilere teslimat saatlerinin doğruca verilebilmesi, BT sistemlerinin çalışmaya devam etmesi çok önemli. Yerel otoritelerle, tedarikçilerle, çalışanlarla ve hizmet sağlayıcılarıyla kriz yönetim normları geliştirilmesi de raporda önemle vurgulanan bir unsur.

■ Yerelde alışkanlıkların nasıl değiştiğini yakından takip edin

Tüketicilerin karantina ve izolasyon dönemlerinde satın alma alışkanlıklarının ne yönde değiştiği ülkeden ülkeye ve ürün kategorisine göre değişiklik gösteriyor. Reçetesiz ilaçlarda yüzde 800’e varan talep artışlarına, gıda ürünlerine talepte de yüzde 25 ila 50 oranında artışlar yaşandığına dikkat çekiliyor.

■ Arz ve talebi eşzamanlı yönetin

Ticari takvimlerin ve tedarik zincirlerinin eşzamanlı ve koordine hareket etmesi, gıda zincirinde aksamama olmaması için kritik öneme sahip. Nakit zengini perakendecilerin tedarik zincirlerine nakit akışı sağlayarak onları ayakta tutması gerektiği belirtilen raporda “Bazı perakendeciler ödeme vadelerini kısaltıyor. Operasyon kabiliyetiniz tedarik zincirinizin en zayıf halkası kadardır” deniliyor. Rapora göre, promosyonlar azaltılarak ani panik alımları engellenmeli ve kampanya mantığına tamamen yeni bir gözle bakılmalı. Talebin proaktif bir şekilde yönetilmesi gerektiği belirtilen raporda panik alımlarını engellemek için çok talep olan ürünlerin fiyatlarının anormal şekilde yükseltilmemesi uyarısı yapılıyor.

■ İş yapış şekillerinizi teknolojiyle dönüştürerek gelecek için hazırlanın

Online alışverişe talep rapora göre yer yer yüzde 700 arttı. Teknolojinin gıda perakendeciliğinde kullanımı şirketleri bundan sonraki sürece hazır hale getirecek. Nakit kullanmadan, hatta kart teması olmadan ödeme yapılabilmesi başlıca öneri. Raporda "Teknoloji sayesinde aşırı yükleme çalışanın üzerindeki yükü alabilirsiniz. Akıllı depo yönetimi önem kazanıyor. E-ticaret yatırımlarını hızlandırma imkanı olan hızlandırmalı. Harcamaları online kanala yönlendirebiliyorsanız, proaktif olarak yapmalısınız" tavsiyeleri yer alıyor. McKinsey, genel müdürlük çalışanına ise uzaktan çalışma imkanı verilmeli, diyor.

■ Gerekirse satın alma ve birleşmelerle cesurca ekosisteminizi değiştirin

Krizlerin her zaman yeni satın alma ve birleşme fırsatları doğurduğuna dikkat çekilen raporda, gıda perakendecisinin hizmetlerde, ödemelerde, değer zincirinde işbirliği yapabileceği ve büyümesine yardım edebileceği şirketler olup olmadığına bakılması öneriliyor. Özellikle nakit zengini ama satışlarda zayıflık yaşayan şirketler için stratejik alımlar yapmak da, rapora göre işin rengini değiştirebilir.

Gıda fiyatları martta sert düştü, pirinç hariç

Virüs ve petrol fiyatlarındaki düşüş mart ayında küresel gıda fiyatlarını da aşağı çekti. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) tarafından yayınlanan Gıda Fiyat Endeksi şubat ayından yüzde 4,3 düşüşle 172,2 düzeyine geriledi. Örgütten yapılan açıklamada fiyatlardaki bu düşüşün hareket kısıtlamaları ve düşen petrol fiyatlarından kaynaklandığı belirtildi. En sert düşüş yüzde 19,1 ile şeker fiyat endeksinde. Düşüşün en önemli iki nedeni, karantinalara bağlı tüketimin düşmesi ve petrol fiyatlarındaki düşüş nedeniyle etanol üreticilerinden gelen talebin de azalması. Bitkisel yağ endeksi, palm yağı fiyatlarındaki düşüşe bağlı yüzde 12 gerilerken, süt ürünleri endeksi yüzde 3, et fiyat endeksi ise yüzde 0,6 düştü. Hububat fiyat endeksi rekolteteki yükselişe de paralel yüzde 1,9 gerilerken, artan talep ve ihracat kısıtlamalarıyla pirinçte yükseliş sürüyor.