Big-tech’in start-up alımlarına otorite sopası
ABD’li otoriteler başta Apple, Google, Facebook, Amazon, Microsoft’un aralarında olduğu büyük teknoloji şirketlerinin olası rakiplerini yok etmek amacıyla küçük teknoloji start-up’larını “yuttuğu” görüşünde ve yakın dönemde bu alımlara rekabeti ve tüketicileri korumak amacıyla belirli kısıtlamalar getirebilir.
Hilal SARI
Büyük teknoloji şirketleri küçük rakiplerini görülmemiş bir hızla satın alıyor. Teknolojinin devleri, 2021 yılının başından bu yana 1 milyar dolar büyüklüğün altındaki rakiplerini almak için toplam 264 milyar dolar harcadılar. Refinitiv verilerine dayanan bu rakam tarihi bir rekor ve 2000 yılında dotcom balonu öncesindeki rekorun iki katı büyüklüğünde bir satın alma büyüklüğü. Ancak ABD’de Biden hükümeti rekabet konusunda bu devlerin üzerine gitmeye ve konsolidasyon hakkında soruşturmalar yürütmeye hazırlanıyor.
Pandemi süresince hızlanan bu alımlara paralel Beyaz Saray yetkilileri ve Kongre üyeleri, Apple, Facebook, Google, Amazon ve Microsoft başta olmak üzere büyük teknoloji şirketlerinin rekabete ve tüketicilere zarar vermekle suçluyor. Federal Ticaret Komisyonu uzun bir süredir Facebook’un Instagram’ı satın almasını inceliyor ve uyarılarında “satınalma yapılmış olsa bile diğer işlemlerini de didik didik inceleyeceğinin” sinyalini verdi. Financial Times’da yer alan habere göre komisyonun satınalma anlaşması yapılmış olsa bile, bu anlaşmaları feshetme veya engelleme yetkisine sahip.
Ancak FT tarafından yapılan analize göre, ABD’li otoritelerin incelemelerine rağmen teknoloji sektöründe devlerin küçük balıkları alma hızında ciddi bir artış var. Sadece yıl başından bu yana yeknoloji şirketleri 1 milyar doların altında değere sahip start-up’ları almak amacıyla 9.222 işlem yaptı. Bu 2000 yılında görülen hacmin yüzde 40 üzerinde. Washington merkezli Open Markets Institute Direktörü Barry Lynn, “Bu anlaşmalar iyi değil çünkü şirketler çok daha güçlü hale geliyor. Onlara çalışan insanlar üzerindeki, sermaye piyasaları ve yatırımcılar üzerindeki güçlerini daha da artırıyor ve inovasyon getirebilecek rekabeti de engelliyor” değerlendirmesi yapıyor.
ABD: Yasal boşlukları kullanarak alımlar yaptılar
Federal Ticaret Komisyonu’nun geçen hafta sektördeki satın alma ve birleşmelere yöenlik yayınladığı ve 2010-2019 dönemini inceleyen raporunda “big-tech kuruluların FTC’nin kurallarındaki yasal boşluklardan faydalanarak aslında meşru olmayan bazı anlaşmaları yapabildiği ve konunun yakından incelenmesi gerektiği belirtilmişti. ABD yasalarına göre büyük teknoloji şirketleri 92 milyon doların altındaki alımlarını raporlamak zorunda değil. Refinitiv verilerine göre otoritelere bildirilmesi gerekmeyen bu anlaşmalarda 2021 rekor kırılan bir yıl oldu. Toplam 8.451 satın alma gerçekleşti ve 66 milyar dolar küçük start-up’ları almak için harcandı. Bu da 2020’ye göre yüzde 35’lik bir artışa denk geliyor.
Microsoft en büyük alıcı: Büyük beş teknoloji devi arasında FTC’nin raporlama eşiği altında en fazla satınalma gerçekleştiren şirket Bill Gates’in kurucusu olduğu bilişim şirketi Microsoft. Bu kategoride 9 alım yapmış. Ancak şirket 16 milyar dolar büyüklüğünde ses teknolojileri şirketi Nuance gibi satın almalar da gerçekleştirdi.
Amazon ikinci sırada: E-ticaret devi ise sekiz küçük start-up satın alması ile ikinci sırada geliyor. Jeff Bezos’un şirketi de efsanevi film yapım stüdyou MGM’yi 8,45 milyar dolara satın alarak mega anlaşmalarını da sürdürdü.
“Geleceğin rakiplerini satin alarak yok ediyorlar”
- Apple, Facebook, Amazon, Google ve Microsoft, Ocak 2010’dan Aralık 2019’a kadar raporlama gereksinimi duyulmayan büyüklükte toplam 819 satınalma gerçekleştirdiler.
- Raporlamalarda bu büyük teknoloji devlerinin tam kontrolü almadan gerçekleştirdikleri sınır dışı anlaşmalar da yer almıyor olabilir.
- FTC Başkanı Lina Khan, “gelecekteki rakiplerini bertaraf etmek için big-tech’in sistematik şekilde start-up’ları satın aldığına” dikkat çekerek “Yasal boşlukları belirleyebilmek için raporlama yükümlülüklerini yakından incelememiz gerekiyor” diyor.
