Avrupa ve ABD’de daralma derinleşiyor
S&P Global tarafından açıklanan ekim ayı öncü imalat ve hizmet PMI verileri, enflasyonun, geçim krizleriyle bozulan talebin ve artan faiz oranlarının özel sektör faaliyetlerindeki daralmayı daha da derinleştirdiğine işaret ediyor.
Hilal SARI
Türkiye’nin en büyük ihracat pazarlarının bulunduğu Euro Bölgesi’nde ve İngiltere’de enerji darboğazı, rekor enflasyona ve geçim krizlerine bağlı olarak zayıflayan talep ve artan faiz oranlarıyla birlikte özel sektör faaliyetlerindeki daralma derinleşiyor. S&P Global tarafından açıklanan ekim ayı öncü PMI verilerinde başta Almanya olmak üzere Euro Bölgesi’nde daralmaya işaret eden 50’nin altında düşüşler devam etti.
EURO BÖLGESİ
4. çeyreğin ilk ayı olan ekimde pandemi karantinaları hariç tutulduğunda Nisan 2013’ten bu yana en sert daralmayı kaydediyor. Öncü veriler İmalat PMI verisinin eylüldeki 48,4 düzeyinden 46,6’ya gerilediğini gösterdi. Toplam imalat üretiminde de 29 ayın en düşük düzeyi olan 44,2 düzeyi görüldü. Eylülde bu veri 46,3 düzeyindeydi. Hizmet faliyetlerinde de enflasyon ve talepteki zayıflamaya bağlı olarak PMI 46,3’ten 44,2’ye geriledi. Böylece Euro Bölgesi Bileşik PMI verisi ekimde eylüldeki 48,1 düzeyinden 47,1’e geriledi.
“Şirketler yüksek stok ve zayıf satışlardan endişeli”
S&P Global Market Intelligence Başekonomisti Chris Williamson konuya ilişkin raporda “Euro Bölgesi ekonomisi 4. çeyrekte daralmaya hazırlanıyor. Ekimde toplam üretimde yaşanan kayıplar ve bozulan talep görünümü resesyonun giderek kaçınılmaz hale geldiği görüşlerini destekliyor” değerlendirmesini yaptı. Williamson Euro Bölgesi’nde şirketlerin yüksek stok ve beklentilerden zayıf satışlar konusunda giderek daha endişeli hale geldiğini belirtiyor ve özellikle de kış aylarına girilirken yıl sonuna doğru daralmanın daha da hız kazanabileceğine işaret ediyor. Ekonomik daralmanın en önemli nedeni artan geçim maliyetleri ancak bölgenin enerji krizi de özellikle enerji yoğun sektörler için çok büyük endişe kaynağı olmaya devam ediyor.
ALMANYA’da da özel sektör faaliyetlerinde daralma ekim ayında derinleşti. İmalat PMI 47,8 düzeyinden 28 ayın en düşük düzeyi olan 45,7’ye geriledi. İmalat üretimi de 29 ayın en düşüğünde. Hizmetler PMI 45 düzeyinden 44,9’a geriledi. Bileşik PMI böylece 29 ayın en zayıf özel sektör faaliyetine işaret eden 44,1 düzeyine geriledi. Almanya’da faaliyetler en son ilk COVID-19 karantinalarında bu kadar sert daralmıştı. Yüksek fiyat baskıları, artan faiz oranları ve tüketicilerin resesyon endişeleriyle harcamalarında dikkatli davranması hem imalat hem de hizmet sektörlerinde yeni siparişleri Mayıs 2020’den bu yana en düşük düzeye getirmiş durumda. S&P Global Market Intelligence’tan Ekonomi Direktör Yardımcısı Phil Smith Almanya’nın PMI verilerine ilişkin değerlendirmesinde şöyle diyor: “Öncü PMI verileri Alman şirketlerin faaliyetlerindeki daralmanın 4. çeyreğin başında daha da hızlandığına işaret ediyor - bu da Euro Bölgesi’nin en büyük ekonomisi için beklenen resesyona ilişkin işaretlerin giderek çoğaldığı anlamına geliyor.” Almanya’da da daralma hem hizmet hem imalat sektöründe daralıyor. Yeni siparişlerdeki azalma daralmanın en önemli itici gücü. Şirketler birçok müşterilerinin bütçelerinde daha fazla stres bulunduğunu ve bunun alımlarını olumsuz etkilediğini aktarıyor. Belirsiz ekonomik görünüm ve yüksek enerji maliyetleri bazı durumlarda doğrudan fabrika üretimlerini de etkiliyor.
FRANSA’da imalat daralmaya devam ediyor, İmalat PMI eylüldeki 47,7 düzeyinden 47,4’e geriledi. Hizmet sektöründe zayıf da olsa büyüme sürüyor ancak Hizmetler PMI 52,9’dan 51,3’e geriledi. Bileşik PMI 51,2’den ekimde daralma eşiği olan 50’ye geriledi.
ABD’de de imalat ve hizmet daralmaya başladı. İmalat PMI 52 düzeyinden 49,9’a gerilerken Hizmetler PMI 49,3’ten 46,6’ya geriledi. Yeni siparişlerinde daralmaya başlamasıyla özel sektör faaliyetlerindeki daralma da derinleşti ve Bileşik PMI eylüldeki 49,5 düzeyinden 47,3’e geriledi.
Sterlin Sunak’tan güç alıp, PMI verisiyle düştü
İNGİLTERE’de şirketler, siyasi çalkantılar enflasyon ve artan faiz oranlarıyla ilgili endişeler nedeniyle, COVID-19 karantinalarının devrede olduğu Ocak 2021'den bu yana en kötü dönemini yaşıyor. Ekonomik daralma ekim ayında daha da derinleşti. Hizmet sektörü faaliyetlerinde Ocak 2021’den bu yana en sert daralma yaşanırken, imalat sektörü faaliyetleri da daralmaya devam etti. İmalat PMI eylüldeki 48,4 düzeyinden ekimde öncü verilere göre 45,6 düzeyine geriledi. Toplam imalat üretimi de eylüle göre hafif artış kaydetse de daralma bölgesinde 44,2’den 45,6’ya yükseldi. Hizmetler PMI eylüldeki 50 düzeyinden ekimde 21 ayın en düşük düzeyi olan 47,5’e geriledi.Bileşik PMI Eylül ayında 49.1 seviyesinde açıklandı. Rishi Sunak’ın başbakanlığının kesinleşmesiyle sterlin haftaya güçlü başlasa da PMI verilerinde daralmanın boyutunun derinleştiğinin görülmesi ve verilerin beklentilerin altında gelmesi dolar karşısında 1,14’ünde üzerinde seyreden sterlini TSİ 16:48 itibariyle 1,1272 düzeylerine kadar geriletti.
