Aşıda hem savaş hem koalisyon var
Gelişmiş ülkeler arasında aşı ulusalcılığı ve sevkiyat tartışmaları sürerken, Hindistan birçok gelişmiş ülkenin aşı fabrikasına dönüştü ve diğer ülkelere sevkiyatlarında gecikmeler yaşanıyor. Aşı yetmeyince Avrupa 3. dalga karantinaları uygularken, ABD de Asya Pasifik’te yeni bir aşı işbirliği duyurdu.
Hilal SARI
Avrupa Birliği (AB) ve dünya genelinde aşı üretim kapasitelerinin toplam talebe henüz yetmemesi nedeniyle, COVID-19’dan çıkış umudu olarak görülen aşılar ülkeler arası gerilimlere neden olmaya devam ediyor. AB’nin İngiltere’ye gerekirse aşı ihracatını durdurabileceğini söylemesinin ardından İngiltere’de Savunma Bakanı Ben Wallace’tan “Tüm dünya izliyor. Eğer sözleşmelere uyulmazsa bu ticaret bloğuna ve hukuki açıdan prestijine büyük zarar verir” açıklaması geldi. İngiltere ve Avrupa liderleri arasında yapılan özel görüşmelerle aşıdaki pazarlıklar sürüyor. AB 1970’lerden beri kullanılmayan AB anlaşması 122. madde yoluyla aşının ihracatını kısıtlarsa İngiltere’nin temmuz sonu tüm yetişkinleri aşılama hedefinin iki ay geciktirebileceği belirtiliyor. Dünya Sağlık Örgütü de hem AB’ye hem tüm aşı istifleyen gelişmiş ülkelere “bu işten küresel işbirliğiyle çıkılması gerekir” mesajları vermeye devam ediyor.
Hindistan 3 ülkeye daha sevkiyatı geciktirecek
AB ile İngiltere arasındaki aşı kavgası, normalde Avrupa’ya sevkiyat yapması öngörülmeyen ve sadece düşük ve orta gelirli ülkelere AstraZeneca satışı gerçekleştirecek olan Hindistan Serum Enstitüsü’nün (SII) de üretiminin bir kısmını Avrupa’ya yönlendirmesini gerektirmişti. Ancak Hindistan’ın yurtdışına sattığı aşı, ülkede yapılan aşılamayı geçince içerden de tepkiler büyüyor ve SII önce İngiltere’ye, ardından Brezilya, Fas ve Suudi Arabistan’a sevkiyatların gecikeceğini duyurdu. Kaynaklar SII’nın şu anda ayda 60 ila 70 mil
yon doz olan üretim kapasitesini nisan/mayıs aylarında 100 milyon doza çıkarmak için uğraştığını belirtiyor. Hindistan haftasonu itibariyle 8 milyon doz aşı hibe etti, 75 ülkeye 52 milyon doz aşı sattı. Yurtiçinde uygulanan doz ise 44 milyonda.
ABD’den Asya Pasifik’te 1 milyar dozluk işbirliği
ABD ise Uzakdoğu müttefikleriyle gerçekleştirdiği Quad zirvesinin ardından Hindistan, Japonya ve Avustralya ile birlikte bölgede 1 milyar doz aşı dağıtımı için işbirliği yapacağını duyurdu. Foreign Affairs’de yayınlanan bir ana
lizde ABD’nin aşı diplomasisinde Çin’e yetişmeye çalıştığı değerlendirmesi yapılırken, Hindistan’ın üretimi, ABD, Japonya ve Avustralya’nın ise finansman, lojistik ve teknik desteğinin kullanılacağı belirtiliyor. Yani Hindistan, Asya’daki ABD müttefikleri için de bir üretim üssü olarak görülüyor.
Çin ve Rus aşılarına onay veren Macaristan’da AstraZeneca’nın Hint versiyonu CoviShield’e de dün acil durum onayı geldi. AB’de aşılama oranı en yüksek ülkelerden biri olmasına rağmen Macaristan’da bile vakalar hızla artıyor ve hastane yatışlarında pandemi rekorları görülüyor.
Aşı yetmeyince karantina gerekiyor
Tüm bu gelişmelere paralel, aşının yetmediği yerde karantinalar tekrar devreye giriyor veya uzatılıyor. 3. dalga nedeniyle karantinaları uzatmaya hazırlanan Almanya’da Sağlık Bakanı Jens Spahn haftasonu “100 bin nüfusa 100 vaka” acil durum barajının üzerine çıkılmasıyla (103,9) birlikte “Avrupa’da yeterli aşı henüz olmadığından 3. dalga sadece aşılama ile durdurulamaz” dedi. Nüfusun yüzde 10’undan azı aşılanan ülkede karantinalar en son 4. kez 9 Nisan’a kadar uzatılmıştı. Fransa’da da 16 bölgede yeni karantinalar uygulanırken, İtalya’da da ülkenin yarısı zaten karantinada. Karantina dışında önemli bir mücadele silahı da testler. Almanya hükümeti dün COVID-19 testleri, aile doktorlarında aşılama yapılabilmesi ve hastane acil yardımlarına 5,8 milyar dolar daha kaynak ayıracağını duyurdu. Biden hükümeti de geçen hafta testlere 12 milyar dolar kaynak ayrılacağını duyurmuştu.
AstraZeneca’ya güven azaldı
Avrupa genelinde AstraZeneca aşısına ilişkin kan pıhtısı iddialarının gündeme geldiği günlerde yapılan bir anket, Avrupa ülkeleri genelinde vatandaşların aşıya güveninin azaldığını ortaya koydu. YouGov tarafından 12-18 Mart tarihlerinde yapılan ankete göre Almanların yarısından fazlası (%55) aşıyı güvensiz bulurken, Fransa’da bu oran yüzde 61. İtalya (%54) ve İspanya’da (%59) aşıya güvenmeyenlerde 27 puanlık artışlar görülmüş ve çoğunluğun aşıyı güvensiz bulduğu ifade ediliyor. Dün ABD’deki klinik deneylerde COVID19’a karşı yüzde 79 etkili olduğu açıklanan İngiliz-İsveç şirketinin aşısını İngilizlerin %77’si güvenli buluyor. Avrupa İlaç Otoritesi’nin (EMA) yeşil ışığından sonra birçok Avrupa ülkesinde AstraZeneca aşısı uygulanmaya devam ediyor.
