Afrika’da enerji projeleri tozlu raflardan iniyor

Evrim KÜÇÜK

Dünya liderleri birkaç ay önce iklim değişikliğine karşı "tarihi" bir hareketle dünya çapında yeni fosil yakıt projelerini finanse etmeyi bırakma sözü verdiler. Şimdi, Rusya’dan enerji akışı azaldıkça, zengin petrol ve doğal gaz rezervlerine sahip Afrika ülkelerine yöneliyorlar. Kara kıta, sahip olduğu enerji deposu potansiyelini kullanacak yatırımcı arıyor.

Afrika'daki geniş gaz rezervleri yıllardır görmezden gelindi. Yerküre Rus enerjisine alternatif seçenekler için çabalarken, bu durum değişiyor. Afrika bugün, küresel gaz talebinin yalnızca yüzde 15'ini karşılarken, bu oranın yalnızca bir ülkeden, Cezayir'den geliyor. Fakat Nijerya, Senegal ve Angola gibi ülkelerde sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) için yüksek potansiyel olduğu biliniyor. Sahra'nın güneyinde de bol miktarda gaz var.

Nijerya’nın 200 trilyon fitküp gazı var

Örneğin Nijerya’nın, Avrupa gibi gaza bağımlı bölgelere potansiyel bir gaz tedarikçisi olmasına yetecek 200 trilyon fit küp (bir fitküp, yaklaşık olarak 0,02831685 metreküpe ya da 28,3169 litreye eşit) gaz rezervi var. Nijerya’nın petrol üreticileri gazı bugüne kadar sıkıntılı bir yan ürün olarak gördü. Ancak Rusya-Ukrayna çatışmasıyla Nijerya’da 25 milyar dolarlık boru hattı projesi tozlu rafl ardan indi. 13 ülke ve Akdeniz’i kapsayan plan yıllarca görmezden gelinirken, bugün hükümetin gündeminin üst sıralarında. Üstelik OPEC projeye fizibilite çalışmaları için yaklaşık 15 milyon dolar katkıda bulundu. TotalEnergies ve Shell'in verilerine göre, Güney Afrika ve Namibya'nın batı kıyılarında 1.5 trilyon fitküp kadar gaz bulunduğunu gösteriyor. Orange Nehri'nin Namibya ile olan açık deniz sınırının kuzeyinde petrol ve gaz kaynakları geliştiriliyor.

Johannesburg merkezli DLO Enerji Kaynakları Grubu’nun yöneticisi Mabhena-Olagunju, Worldenergy.org’a yaptığı açıklamada, Nijerya'da gerçekleştirilmekte olan sondaj çalışmalarında artış yaşanıyor. Ayrıca Total firması, çalışanlarını Mozambik'e geri getiriyor” dedi.

Altyapı sıkıntısı büyük

Ne var ki, zayıf altyapı, bölgesel çatışmalar ile diğer sorunlar enerji firmalarını uzak tuttuğundan kıtanın enerji sektöründeki kalkınma çok geride kalmış durumda.

Linda Mabhena Olagunju, “En büyük zorluklardan biri arzın devam ettirilmesi, çünkü rezervlerin çoğu kıtanın çatışmaların sürdüğü çeşitli bölgelerinde” diyor. Olagunju, "Söz konusu duruma Nijer Deltası'nda, daha yakın zamanda ise Total firmasının devam eden terör nedeniyle personelinin çoğunu geri çekmek zorunda kaldığı Mozambik’in kuzeyinde tanık olmaktayız" şeklinde konuşuyor. Avrupa Birliği’nin diğer hedefl erinden birisi de Mısır ve İsrail ile birlikte üçlü bir mutabakata vararak bu bölgeden de LNG ithalatı yapabilmek.

Bol miktarda tedarik yıllar alacak

Sektör uzmanları ise Afrika'nın küresel gaz üretim ağına yakın bir zamanda makul büyüklükte katkı sağlamasına şüpheyle yaklaşıyor. Londra Ekonomi Politikaları Araştırma Merkezi'nde makroekonomi bölümünde araştırma görevlisi olan Corti Paul Lakuma, tarihi sorunların kıtanın potansiyel enerji üreticilerini rahatsız etmeye devam ettiğini söylüyor ve ekliyor: “Afrika'nın Avrupa'ya yeterince tedarik sağlaması için belki de 20 yıl gerekli”

Afrika, güneş ve rüzgaar enerjisi potansiyeli ile masada

Bazı kesimler, enerjide karbon yakıtlarından tamamen uzaklaşılması ve başka bir gaz olan hidrojen kullanması gerektiğini öne sürüyor. Dünya Bankası Enerji ve Doğal Kaynaklar Küresel Uygulaması küresel direktörü Demetrios Papathanasiou, “Avrupa, ivedilikle hidrojen bekliyor” diyor. Papathanasiou, ayrıca "Afrika, sahip olduğu büyük rüzgar ve güneş enerjisi donanımı göz önüne alındığında gerçekten masada" diyor.

Avrupa Birliği bu konuda da çalışmalarını hızlandırıyor. Almanya geçtiğimiz haftalarda dünyanın en zengin doğalgaz rezervlerine sahip olan Senegal'in yenilenebilir enerji projelerine destek vereceklerini açıklamıştı. Almanya'nın Güney Afirka'da fotovaltaik ve rüzgar tesislerinin kurulmasına destek sağlamasının yanı sıra, aynı zamanda hidrojen ortaklığı hedeflediği de belirtiliyor.