ABD’li perakende devlerinden sağlıkta “zincirleme rekabet”

TAMER IŞITIR/EKONOMİ

ABD’de zincir perakende şirketlerinin sağlık sektöründeki rekabeti kızıştı. Ülkede tıbbi hizmetlerin pahalı ve yetersiz olmasının yanı sıra pandeminin tetiklediği işgücü kıtlığına geçtiğimiz yıl “tükenmişlik” gerekçesiyle eklenen 300 bin personel kaybı da pazarda yeni fırsatlar doğurunca, birinci basamak tedavi hizmetlerinden hasta bakım hizmetlerine, akıl ve ruh sağlığından güzellik ve wellness branşlarına kadar pek çok alanda perakendeciler sağlık pastasından pay almak için büyük bir rekabete girişti.

Sektör dışından oyuna giren küresel perakende devleri Amazon ve Walmart yarışı hızlandırırken, ülke geneline yayılmış CVS ve Walgreens gibi eczane zincirleri de yeni yatırımlarla el yükseltiyor.

Kendi klinikleriyle hizmet verecekler

Amazon’un temmuz ayında 3,9 milyar dolara satın aldığını duyurduğu, aylık abonelik üzerinden 24 saat temel sağlık hizmetleri veren One Medical yatırımının bu ay tamamlanması beklenirken, Walmart da geçtiğimiz ay ülkede acil bakım, röntgen, göz ve diş tedavisi ile davranışsal sağlık hizmetleri sunan beş yeni doktor kadrolu klinik açtı.

Bir diğer önemli yatırıma imza atan eczane zinciri Walgreens, pratisyen hemşirelerin görev aldığı birinci basamak sağlık hizmeti şirketi VillageMD'ye yaptığı 9 milyar dolarlık yatırımla yüzlerce yeni kliniği pazara sokuyor.

Halihazırda ülke genelindeki bin 100 şubesinde MinuteClinic markasıyla ayakta tedavi hizmeti veren eczane devi CVS Health de bir diğer büyük oyuncu olarak pazarda yer alıyor.

Pandemi pazarı yeniden şekillendirdi

Ülkede tıbbi hizmetler sektörü aslında pandemi öncesinde hareketlenmeye başlamıştı. Amazon, 2019’un eylül ayında “Amazon Care” ile yüz yüze ve sanal olmak üzere hibrit sağlık destek hizmetlerini devreye almış, Walmart yine aynı yıl Dallas’ta düşük ve şeffaf fiyatlandırmayla temel sağlık hizmetleri veren ilk merkezini hayata geçirmişti.

Bu operasyonların hemen ardından gelen küresel salgın, sektörde hem yeni hizmetlere kapı araladı hem de yeni oyuncuların önünü açtı.

2020’nin mart ayında Biden yönetiminin, eczane temelli kliniklerin ve federal nitelikli sağlık merkezlerinin antiviral COVID-19 tedavileri reçete etmesine izin veren ulusal tedavi programını başlatmasıyla birlikte Walgreens, pandeminin başlangıcından bu yılın üçüncü çeyreğine kadar yaklaşık 70 milyon aşı sağladı, 25 ila 30 milyon arasında COVID-19 testi gerçekleştirdi.

Rite Aid, Walmart ve ülke çapındaki diğer zincir eczaneler de aynı hizmeti vererek pandemiyle mücadelede eşzamanlı öncü oldular. Walgreens mağazalarının yaklaşık yarısı ve CVS eczanelerinin yarısından fazlası tıbbi olarak yetersiz hizmet alan bölgelerde bulunuyordu ve pandeminin zirvesindeyken hastalara kritik COVID-19 hizmetlerine erişim olanağı sundular.

Bu düzeyde yaygın sağlık hizmeti, söz konusu şirketlerin hem perakende satış gelirlerini artırdı hem de yeni normalde hastaların ihtiyaç duyacağı hizmetlere yönelik yatırım potansiyellerini anlamalarına yardımcı oldu.

Sırada yeni rekabet alanları var

Uzmanlara göre, birinci basamak tedavi hizmetlerindeki milyar dolarlık hamleler sektörü büyütmeye devam ederken, belirginleşen sağlıklı yaşam eğilimiyle birlikte güzellik ve zindelik (wellness) gibi yüksek gelirli kategorilerin de perakende ticareti desteklemesi bekleniyor. Birinci basamak hizmetlerdeki kıyasıya rekabetin ise ruh ve akıl sağlığı ile hasta bakım hizmetleri gibi kategorilere taşınacağı ifade ediliyor.

Amazon, 3 yeni satın almaya imza atabilir

Tarihinin en büyük satın almalarından biri olan 3,9 milyar dolarlık One Medical yatırımını bu ay tamamlamayı hedefleyen Amazon, temmuzda duyurduğu bu yatırımın ardından Amazon Care’i kapattığını ilan etmişti.

Şirket kasım ayında da sanal tedavi hizmeti veren Amazon Clinics’i piyasaya sürdü. Amazon’un yükselen ivmesini sürdürmek adına bu yıl 3 yeni satın alma daha yapabileceğini belirten uzmanlar, ruh sağlığı, kronik bakım ve davranışsal sağlık alanlarında hamle bekliyor.

CB Insights in Health IT Baş Analisti Alexander Lennox, ruh sağlığı hizmetlerini birinci basamak sağlık hizmetlerine entegre etmek üzere yazılım geliştiren bir girişim olan Neuroflow'un satın alınmasının Amazon'un bu kategoride önünü açacağı görüşünü paylaşıyor.

Lennox ayrıca, Amazon'un Harmony Health veya katma değerli sağlık verileri şirketi Clinify Health gibi şirketin halihazırda yatırım yaptığı sağlık hizmeti verileri girişimlerini satın alabileceğini savunuyor.

Global araştırma şirketi Forrester’ın başkan yardımcısı ve baş araştırma görevlisi Natalie Schiebel de, işletmelerinde yüz milyonlarca müşterisi bulunan Amazon'un, sağlık sektörü için kullanabileceği sayısız veri noktasına erişimi olduğuna işaret ederek, sağlık kuruluşlarına tıbbi metinden veri çıkarma ve makine öğrenimi modelleri oluşturma gibi görevlerde yardımcı olabilecek bulut hizmetleri sunan Amazon Web Services Healthcare Solutions birimiyle değere dayalı sağlık hizmeti sunabileceğine dikkat çekiyor.

Walmart, sağlıkta yeni ortaklıklar kuruyor

Sağlık sektörüne 2019 yılında giren Walmart, birincil tıbbi hizmetler veren “Walmart Sağlık Merkezleri”nden ilkini Dallas, Georgia’da açmıştı.

Temel sağlık hizmetlerinde düşük fiyatlandırma imkanı sunan şirketin sağlık merkezleri genellikle sigorta kapsamı olmayan veya zayıf olan hastalara yönelikti. Walmart Health çatısı altında son üç yılda Arkansas, Georgia ve Illinois'de şubeler açan şirket, geçtiğimiz ay Florida’da doktorların görev aldığı beş yeni noktayı daha hizmete aldı.

Şubelerinde satışını yaptığı sağlık ürünlerine wellness kategorisini de ekleyen Walmart, son olarak kadın hijyen markası Lola ve sağlık teknolojisi şirketi Ro ile ortaklık kurdu.

Walgreens, 5,2 milyar dolar yatırım yapacak

Eczacılık devi Walgreens ise pandemi dönemindeki etkin faaliyetlerini sağlık merkezi olma planlarıyla birleştirdi. Gelir kaynaklarını çeşitlendiren şirket, yeni atılımını birinci basamak sağlık kliniği VillageMD'ye yaptığı yatırımla gerçekleştirdi.

Böylelikle eczanelerinin olduğu 700 noktada birinci basamak sağlık hizmeti sunmaya başlayan şirket, 2027’ye kadar hizmet noktası sayısını bine çıkaracağını açıkladı. Şube genişlemesi için 5,2 milyar dolar yatırım planlayan Walgreens, bu yılın ikinci çeyreğinde evde yapılan COVID-19 testlerinin yanı sıra öksürük, soğuk algınlığı ve grip ilaçları sayesinde sağlık ve zindelik ürün satışlarının yüzde 43,3 arttığını bildirdi.

Şirket, 2025 mali yılı için ABD sağlık hizmetleri satışları tahminini de 12 milyar dolardan 16 milyar dolara çıkardı.

Eczane zinciri CVS, evde sağlık hizmeti şirketi aldı

ABD’nin bir diğer eczane zinciri CVS Pharmacy de, MinuteClinic markasıyla ayakta tedavi branşının mevcuttaki büyük oyuncularından.

Şirket, yalnızca 2021'de 78 milyondan fazla COVID-19 aşısı uyguladı ve 58 milyondan fazla test sağladı.

Eylül ayında evde sağlık hizmeti şirketi Signify Health'i 8 milyar dolara satın alan CVS, kağıt veya faks olarak gelen reçetelerin yüzde 40'ını otomatikleştirmek için teknoloji devi Microsoft ile yakın zamanda bir ortaklık da kurarak hizmet yeteneklerini genişletti.

Şirketin sanal bakım hizmetini genişletmesi ve "yeteneğe dayalı" satın almalara veya sağlık hizmetleri girişimlerine yatırımlarını artırması bekleniyor.