Türkiye’de kadınlar finansal olarak güvende mi?
Gündemin önemli maddelerinden biri olan kadına şiddetin nedenlerine bakıldığında kadınların finansal özgürlüğünün de olmadığı anlaşılıyor. Kadınların ekonomik olarak kendilerini korumalarının da önemi burada ortaya çıkıyor. Türkiye'de 10 kadından 4'ünün halen banka hesabı bulunmuyor.
Şeyda Uyanık |ÖZDER ŞEYDA UYANIK
Son dönemde gündemin önemli maddelerinden biri olan toplumda vicdan yaralayan kadına yönelik şiddetteki artışta, kadınların güvenliğine ekonomik açıdan yaklaşan veriler gösteriyor ki kadınlar Türkiye’de çoğu alanda geride kalıyor.
Dünyadan ve Türkiye’den verilerden derlenen bilgilere göre, kadınlar finansal açıdan cinsiyet farkını derin bir şekilde hissediyor.
Türkiye’de çalışma hayatında kadın
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) Ağustos 2024 işgücü verilerinde, kadınlarda işsizlik yüksek olurken, istihdama katılım ise çok düşük kalıyor.
Kadınların işgücüne katılma oranı 2005 yılından bu yana yükselirken, halen 10 kadından 6-7’si iş hayatının dışında yer alıyor. Erkeklerde bu oran yüzde 73 yani 10 erkekten 7’si işgücüne katılıyor.
İstihdam oranlarında da 10 erkekten 7’si iş bulurken, kadınlarda bu oran yine düşük 10 kadın 3’ü iş buluyor.
İşsizlikte de değişmeyen tabloda farkın giderek açıldığı da görülüyor. 100 erkekten 7’si işsiz kalırken, kadınlarda 12 işsiz bulunuyor.
Ücret farkı
Kadınların aldıkları maaşlarda azalış dikkat çekerken, DİSK’in 2024 asgari ücret raporundaki verilere göre, TÜİK Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması’ndan 2006’da kadınların aylık ortalama ücret ve maaş geliri asgari ücretinin 2 katı olduğu, 2021’de ise kadınların ortalama ücret ve maaş gelirlerinin asgari ücretin 1,4 katına gerilediği görülüyor. Erkeklerin aylık ortalama ücret ve maaş gelirleri kadınlarınkinden daha yüksek oluyor. 2006’da erkeklerin aylık ortalama ücret ve maaş geliri asgari ücretin 2,2 katı olurken, 2021’de asgari ücretin 1,8 katı düzeyine geriliyor.
Kadınlar asgari ücret düzeyinde çalışmanın da daha yaygın olduğu yine DİSK’in aynı araştırmasında da görülüyor.
Finansal alanda kadın
Türkiye Bankalar Birliği (TBB) Haziran 2024 verilerine göre, bankaların çalışanlarının yarısından fazlasının kadın olduğu görülüyor.
Ancak kadınlar banka hesabı konusunda aynı şekilde yüksek oranda görülmüyor.
Dünya Bankası verilerine göre, 2021 yılında Türkiye’de kadıların yaklaşık yüzde 62’sinin kendine ait bir banka hesabı bulunuyor. Dünyada ortalama yüzde 72 olarak görülüyor.
Türkiye’deki erkeklerle yapılan karşılaştırmada ise fark daha da açılıyor.
Kredi kartında da kadınların erkeklerin çok gerisinde kaldığı, 2024 yılında Eskişehir Osmangazi Üniversitesi’nden Dr. Öğr. Üyesi Esin KILIÇ’ın yaptığı “Türkiye’de toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin finansal boyutunun küresel Findex araştırması göstergeleri üzerinden değerlendirilmesi” başlıklı analizinde görülüyor. 15 yaş üzeri kadınların 2021 yılında kendine ait kredi kartına sahip olanlarının oranı yüzde 19 oluyor.
Kadınların güvenliklerini sağlaması için eğitim ve iş hayatında daha fazla yer alması, finansal özgürlüğün de bu gündemde daha çok üzerinde durulması gerektiği de ortaya çıkıyor.