İç göçü, EYT, ekonomi ve deprem tetikledi

ÖZDER ŞEYDA UYANIK

TÜİK, İç Göç İstatistikleri 2023 verisini yayınlamıştı. Veride İstanbul’da göçün sürdüğü görülürken, 2023 yılında yaşanan 6 Şubat deprem felaketlerinin etkisi de görüldü.

Göç verilerinin detaylarına bakıldığında, EYT’nin etkisi olduğu kadar enflasyondaki yükselişi büyükşehirlerde daha çok hissedilir olmasının da etkileri rakamlara yansıdı.

İstanbul göçün başrolünde

İstanbul 2018 yılından bu yana 2019 yılı harici her yıl net göç verdi. 2018 yılında 210 bin kişi İstanbul’da göçerken, 2019 yılında 120 bin kişi İstanbul’a göç etti. 2022 yılında İstanbul’dan göçenlerin sayısı 32 bin 788 kişi olurken, 2024 yılında bu sayı 168 bin 623 kişi oldu.

Tayin nedeniyle son 4 yılda İstanbul’a göç olurken, 2023’te İstanbul’da göç oldu. İş bulma ümidiyle İstanbul’a göçenler son 1 yılda yaklaşık yüzde 10 azalırken, medeni durumu değişenler 2018’den bu yana il defa İstanbul’dan gitti.

Daha iyi konut ve yaşam şartları için 2022 yılında İstanbul’dan gidenler 4 bin 773 kişi olurken, yüzde 800’den fazla artışla 43 bin 317 kişi oldu. Aile bireylerine bağlı göç de artarken, ev alma nedeniyle gidenler yüzde 44, emeklilik nedeniyle İstanbul’dan gidenler ise yüzde 420 oranında artış gösterdi.

Deprem, göç oranını etkiledi

Türkiye’de şehir değiştirme nedenlerindeki değişim, 2023’te eklenen doğal afet seçeneği haricinde 2018 yılından bu yana en çok emeklilik nedeniyle oldu. 2020 ve 2021 yıllarında pandemi nedeniyle online eğitim de göç verilerine yansıdı.  

Emeklilik nedeniyle göç edenlerin oranı yüzde 93 oranında artarken, ev alarak şehir değiştirenler yüzde 46,40, iş bulmak için şehir değiştirenler yüzde 28, daha iyi konut ve yaşam şartları nedeniyle şehir değiştirenler de yüzde 14,23 oranında arttı.

Doğal afet nedeniyle Türkiye’de başka bir ile taşınanlar toplam iç göçün yüzde 14,47’sini oluşturdu.

EYT’nin göç etkisi

2023 yılında Emeklilikte Yaşa Takılanlar düzenlemesiyle emekli olanların sayısı artarken, emekliliğe hak kazananların iç göçe de etkisi grafiklere yansıdı.

45-49 yaş aralığında emeklilik nedeniyle şehir değiştirenler 2018 yılına göre yüzde 514 oranında artarken, 2022 yılına göre yüzde 1.359 oranında artış gösterdi. 50-54 yaş aralığındaki artış 2018’e göre yüzde 153, 2022’ye göre de yüzde 352 oranında arttı.

Geç yaşlarda azalan göç verilerinde emekliliğe bağlı göçte görünüm değişti. 55 yaş sonrası 2018’e göre göç oranları azalırken, 2022’ye göre ortalama yüzde 60 arttı.

Ekonomik ve doğal etkiler

Tayin nedeniyle en çok göç veren iller İstanbul, Adana, Diyarbakır olurken, Hatay, Kahramanmaraş ve Hakkari’ye göç edildi.

İş bulmak için en çok Diyarbakır, Tokat ve Van’dan ayrılanlar olurken, İstanbul, Ankara ve Antalya halen iş kapısı görülmeye devam edildi.

Daha iyi konut ve yaşam koşulları nedeniyle en çok göç veren İstanbul’u Ankara ve Mersin izlerken, Adana, Gaziantep ve Şanlıurfa’ya göç edildi.

Aile yanına / memlekete geri dönme nedeniyle İstanbul, Ankara ve İzmir’den ayrılanlar, en çok Sivas, Kastamonu ve Çorum’a yöneldi.

Ev alarak yaşadığı şehri değiştirenlerde ev fiyatlarındaki yükselişi etkisi de görüldü. İstanbul nette yine başı çekerken, onu İzmir ve Yozgat izledi. Ev alarak en çok Tekirdağ, Balıkesir ve Aydın’a yerleşen oldu.

Emeklilik nedeniyle yaşadığı şehir terk edenler en çok İstanbul, Ankara ve Kocaeli’nden ayrılırken, Kastamonu, Ordu ve Tokat’a yöneldi.

Doğal afet nedeniyle depremin vurduğu Hatay, Malatya ve Kahramanmaraş en çok göç veren iller olurken, Ankara, İstanbul ve Mersin bu kategoride göç aldı.