Aile ve coğrafya etkisi: Zengin doğmak mı, aklını kullanarak zengin olmak mı?

“Doğduğun ev ya da coğrafya kaderindir” sözü genelde toplumsal olaylarda kullanılsa da gelir düzeyinde de çokça etkili bir yol olduğu araştırmalarla kanıtlanan bir gerçek.

Birçok araştırmada görülen sonuçlara göre, kişinin aile yapısı ve yaşadığı ülke zengin olmasında etkili oluyor.

"Zekâ ve sosyoekonomik başarı" başlıklı bir araştırmanın (Tarmo Strenze, 2007) sonuçlarına göre, kişinin geliri, zekâsı ve ailesinin geliri ile aynı orantıda ilişki barındırıyor.

Ailenin geliri kişinin eğitim hayatı ve başarılarında kendi zekâsı kadar rol oynamazken, gelir seviyesinde sahip olduğu zekâ ile ailesini geliri aynı düzeyde rol oynuyor.

Türkiye’de buna benzer bir ilişkiyi TÜİK Ulusal Eğitim İstatistikleri verilerinde görmüştük. Verilere göre, babanın yükseköğretim mezunu ailelerde çocukların yüzde 80,2’si yükseköğretimde eğitim alırken, annede oran yüzde 84,6’ya çıkıyordu.

Tıpta da araştırmalar ailenin gelir seviyesine işaret ediyor

9-11 yaş aralığında yaklaşık 10 bin çocuğun katıldığı tıbbi bir araştırmanın (Parental education and income are linked to offspringcortical brain structure and psychopathology at 9–11 years) sonuçlarına göre, anne-babanın eğitim düzeyi ve sosyoekonomik durumu ile çocuklarının beyin gelişimi arasında doğru orantılı bir ilişki olduğu ortaya çıkarken, ebeveyn eğitimi ve geliri, arttıkça beyin yüzey alanındaki artışlara, beyinde korteks kalınlaşması ile ilişkili olduğu gösterilmiş. Ebeveyn geliri ile çocukların psikolojik bozuklukları arasında ise negatif ilişki bulunmuş.

Ülkelerde işler nasıl değişiyor?

“Economics from the top down” isimli sitede yayımlanan bir araştırmada da Forbes’un milyarderler listesinden yola çıkarak 2021-2022 yıllarında milyarderler ve ülkelerin ekonomik büyüklükleri karşılaştırılıyor. Beklendiği gibi ülkelerin ekonomisi büyüdükçe milyarderleri de artıyor.

Anlaşıldığı üzere, ekonomisi gelişmiş bir ülkede, zengin bir ailede doğan çocuklar hayata daha önce başlıyor.