Zeytin, Ayvalık’ın yaşam biçimi; zeytinyağı vazgeçilmez lezzeti

Ayvalık’ta gastronomi turizmi de çok önemli. Çünkü gerek ilçede gerek Cunda'da çok lezzetli mezeler, harika zeytinyağlılar yapan, nefis balıklar sunan lokantalar var… Kullandıkları veya yöreden satın alacağınız zeytinyağları, “Ayvalık Zeytinyağı” coğrafi işaret taşıyor. Altın sarısı renkte, hoş kokulu, yüksek aromalı, kimyasal ve duyusal özellikleri çok iyi, nefaseti kuvvetli.

Sözünü ettiğim Cunda, Ayvalık’ın karayolu ile bağlı bir adası. Ayvalık ilçesinde irili ufaklı 22 kadar ada bulunuyor. Bu adaların en büyüğü Alibey Adası ya da diğer ismi ile Cunda … Alibey dışındaki tüm Ayvalık Adaları 1995 yılında milli park ilan edilmiş ve yerleşim yasaklanmış.

Bay Nihat Restaurant

Komili Zeytin Hasadı programında ilk akşam yemeğimizi Cunda’nın sembol restoranlarından Bay Nihat’ta yiyoruz. Bay Nihat Restaurant 1978 yılında Ahmet Nihat Bekit tarafından kurulmuş. Ahmet Bey’i yakınlarda kaybettik. Bayrağı oğulları Hakan ve Volkan Bekit taşıyor. Bunge-Komili Zeytinyağı Operasyon ve Tadım Müdürü Mehmet Cavlı ile birlikte oluşturulan menüde şu tatlar yer alıyordu.

Soğuklar:

Mevsim Salata, Fesleğenli Girit Ezme, Kabak Çiçeği Dolması, Kereviz Salatası, Ballı Hardallı Pancar Salatası, Rum Usulü Kabak Sıyırma (Kabaki), Palamut Füme…

Sıcaklar:

Kalamar Tava, Sıcak Ot, Köz Patlıcanlı Balık, Levrek Sarma, Levrek Simit, Safran Soslu Sübye Paça.

Tatlı:

Ayva Tatlısı, Kabak Tatlısı, Taze Lor Vişne Reçelli…

Volkan ve Hakan Bekit kardeşleri, her zaman işlerinin başındalar, girişte müşteriyi karşılıyorlar. Sipariş alıyor, her şeyle ilgileniyorlar. Bu da başarıyı getiren etkenlerden. Bay Nihat olmak kolay değil…

Zeytinyağının hikâyesi sergileniyor

Zeytine dair ne varsa Ayvalık yaşamında bunu görmek mümkün. Kentin siluetinde de yapılarında da izleri var. Hâlâ görkemli eski fabrikalar da bunlar arasında… Bir zamanlar Ayvalık'ta 22 zeytinyağı, 15 sabun ve 1 pirina (zeytinin sıkıldıktan sonra içerisinde bir miktar yağ ve su kalan posası) fabrikası olduğu biliniyor.

Dönüş günümüzde biz de bu fabrikalardan birine uğruyoruz: Tarihi Ayvalık Vakıflar Zeytinyağı fabrikasının galeriye dönüştürülmesiyle oluşturulan Ayvalık Zeytin Galerisi. Zeytinyağı ve sabun yapımında kullanılan mekanizmalar, araçlar, gereçler sergileniyor. İlkel devirlerdeki zeytinyağı yapımına ilişkin görsellerin ve zeytinyağı ile özdeşleşmiş Ayvalıklıların tanıtıldığı alanların da bulunduğu galeride Mehmet Cavlı, bir dönem çalıştığı bu fabrikayı ve oradaki araç-gereçlerin hikâyesini anlatıyor.

Ayak yağını biliyor musunuz?

Biz onu dinlerken bir kadın, binlerce yıl öncesinde olduğu gibi türküler eşliğinde ayaklarıyla ilkel yöntemi kullanarak zeytinleri eziyor, ayak (topuk) yağı denilen yağın süzülüşünü izliyoruz.
Ardından zeytinyağı degüstasyonu yapıyoruz, bütün davetlilere zeytinyağı tadımı katılım sertifikaları veriliyor.

Kaliteli natürel zeytinyağı üretiminde birçok ideal koşulun bir arada bulunması ve bu şartların sürekli ‘kontrolü’ gerekiyor. Zeytinyağının tadını ve kalitesini, yöre ikliminden toprağın verimine, zeytinin toplanma şeklinden kullanılan gübreye, mekanik ezme makinelerinin özelliklerinden nasıl saklandığına hatta toplandıktan sonra ne kadar sürede sıkıldığına birçok faktör etkiliyor. Bunları zeytinyağı fabrikasına giderek yerinde de gözlemleyeceğiz…