Pandemide imzalar dijitalde atıldı

Selenay YAĞCI

Türkiye’de son birkaç yıldır kağıt belgelerin yerini dijital çözümler alıyor. Hem yasal zorunluluklar hem de dijitalleşme isteğiyle birlikte şirketler, sektör sektör e-dönüşüme geçiyor. Pandemi döneminde bu eğilimin hızlandığı rahatlıkla söylenebilir. Geçen yıldan bu yana iş sürekliliğini destekleyen birçok dijital çözüme talep arttı. Bunlardan biri de elektronik imza oldu. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) tarafından açıklanan 2021 yılı birinci çeyrek verilerine göre, e-imza sayısı 4 milyon 788 bini, mobil imza sayısı ise 706 bini aştı. Toplamda 5 milyon 494 bin 694 elektronik sertifika oluşturuldu. Geçen yılın dördüncü çeyreğine oranla e-imza sayısında yüzde 1,7, mobil imza sertifika sayısında ise yüzde 2,8 yükseliş gerçekleşti. Salgının da etkisiyle dijital imzalara olan ilgide büyük bir artış yaşandığını bu rakamlardan da görebiliyoruz.

Salgından önce BTK tarafından yayımlanan 2019’un son çeyrek verilerine göre, e-imza sayısı 3 milyon 935 bin 693, mobil imza sayısı ise 618 bin 186 idi. Pandemiden önceki son verilerle 2021’in ilk çeyrek verileri kıyaslandığında e-imza sayısında yüzde 21,6’lık artış görüldü. Mobil imzadaki artış oranı ise 14,2 olarak gerçekleşti.

Aslında Türkiye’de e-dönüşüm sektörü, ilk olarak 2005 yılında ilgili kanun ve mevzuatın onaylanmasının ardından e-imza ile start aldı. Yasal olarak ıslak imza ile bire bir aynı geçerliliğe sahip bu uygulama ile sözleşmeler, evraklar dijital olarak imzalanmaya başlandı. Özellikle yakın bir dönemde zorunlu çipli kimlik kartı yani e-kimlik geçişinin tamamlanmasıyla tüm bireyler çipli kimlik kartları üzerine e-imza yükleyebilecek ve e-imza kullanımı yüz yüze yapılan işlemlerde dahi ıslak imzanın yerine geçebilecek. E-imza, ıslak imza gibi yasal olarak geçerli kabul edilmekle birlikte, uzaktan iş yapmayı mümkün kılıyor; kağıt kullanımı ve kargo işlemlerini ortadan kaldırarak şirketlerin ve bireylerin karbon ayak izini düşürüyor.

En büyük avantaj zaman tasarrufu

Türkkep Genel Müdürü Olcay Yıldız, Türkiye’de yapılan araştırmalara göre iş dünyasında normalde ortalama olarak 3 iş günü zaman alan imza süreçlerinin, e-imza ile 1 saate kadar indiğini dile getiriyor. Olcay Yıldız, özellikle şirketlerde birçok işlem için imzasına ihtiyaç duyulan müdürlere ulaşılamadığı dönemlerde e-imza sayesinde işlerin vakit kaybetmeden yürütülebildiğini ifade ediyor. E-imzanın çok ciddi zaman tasarrufu sağladığını vurgulayan Yıldız, “Örneğin e-devlet üzerinden ikametgâh değişikliği için e-imza isteniyor, bu olmadığı durumda nüfus müdürlüklerine gitmek gerekiyor. Salgınının yaşandığı 2 yıla yaklaşan süreçte şirketlerin evden çalıştığı düşünüldüğünde, çözümümüz Türkkep e-imza insanların imdadına yetişiyor. Evlenme, boşanma, tapu işlemleri gibi özel birkaç işlem dışında e-imza her türlü işlem için yasal olarak geçerli kabul ediliyor. E-imza ile imzalanmış bir evrakın daha sonra değiştirilmesi mümkün değil” dedi.

Geçerli olmayan imzalar anında tespit edilebiliyor

E-imza hizmetinin dışında Türkkep olarak KOBİ ve büyük şirketlere imza doğrulama çözümleri sunduklarını da vurgulayan Yıldız şu bilgileri veriyor: “Bu çözümler sadece kısa dönem değil uzun dönem imzalama imkânı da sağlıyor ve birden fazla kişinin aynı dökümana uzun dönem imzalama yapması da mümkün oluyor. E-imza atmak kadar e-imza doğrulama da önemli bir hizmet. Fiziksel dünyada bir imzanın geçerli olup olmadığını anlamak için imza sirkülerine bakıp imzayı karşılaştırmak gerekiyor.

E-imza atıldığında da atılan imzanın geçerli olup olmadığının imza sunucularına sorulması ve imzanın doğrulanması gerekiyor. E-imza bu anlamda bir güven katmanı da sağlıyor, gözle yapılan imza kontrolünde sahte imzaların tespiti için çoğu zaman bir uzmanın bilgisine başvurulması gerekiyor, oysa e-imza’da geçerli olmayan imzalar anında tespit edilebiliyor.”

E-imza kullanım oranı yükseldi

TÜBİSAD Yönetim Kurulu Üyesi ve e-ticaret Komisyonu Başkanı Burak Ertaş ise şunları anlattı: “İnternet üzerinden alışveriş Türkiye’de birçok tüketici tarafından hala güvensiz olarak değerlendirilebiliyor. Böyle bakıldığında, ödeme hizmeti sağlayıcıları güvenlik, kolaylık ve hız alanlarında e-ticaret faaliyetlerine önemli katkılar sağlıyor. Son yıllarda özellikle dijital dönüşümün hızlanması ve yeni nesil teknolojilerin daha yaygın şekilde kullanılması, e-imza kullanım oranını da yükseltmiş durumda. Ipsos’un araştırmasına göre e-imzanın en çok e-devlet uygulamalarında, ardından ise kamu projelerinde kullanıldığını ortaya koyuyor. E-imza iş süreçlerini hızlandırırken, zaman kaybını ve kağıt ile yürütülen süreçlerde oluşan maliyetleri de ortadan kaldırıyor. Bilişim sektörü e-ticaret faaliyeti bulunan işletmelere birçok altyapı sistemi için entegrasyon yazılımı ve hizmeti sunuyor. KOBİ dijital kabiliyetlerinin artırılmasında önemli rol oynayan entegratörler e-ticaret faaliyetlerinin daha hızlı ve yalın olarak yürütülmesine katkı sağlayan etkin oyuncular oluyor. E-ticaret faaliyeti bulunan işletmeler kurumsal kaynak planlaması (ERP), müşteri ilişkileri yönetimi (CRM), ödeme hizmetleri, lojistik/taşımacılık, güvenlik ve pazarlama araçları, e-fatura e-imza gibi birçok teknolojik altyapı kullanıyor. Bu altyapılar KOBİ’lerin ve e-ticaret ekosisteminin dijital kabiliyetlerinin artırılmasında önemli rol oynuyor, faaliyetlerinin daha hızlı ve yalın olarak yürütülmesine katkı sağlıyor. Bu anlamda, elektronik ortamda oluşturulan dokümanların imzalanmasında kullanılan ve elektronik işlemlerdeki kişileri ve bilgileri garantileyen e-imza da şüphesiz etkin bir araç olarak karşımıza çıkıyor. E-dönüşüm geleneksel yollarla yürüttükleri süreçlerini dönüştürmek isteyen KOBİ’ler için elbette bir avantaj ancak bu konuda şirketlere de büyük görev düşüyor. Servislerin yaygınlaştırılması ve KOBİ’lerin kolayca bu servisleri kullanabilmelerinin sağlanması için desteklenmeleri geliyor. Dijitalleşmenin getirdiği operasyonel verimlilik ve maliyet avantajının bu başarıdaki rolünün çok önemli olduğunu düşünüyoruz. Bu bağlamda e-imzanın bu işletmelerin günlük süreçlerinde avantajlar yarattığına inanıyoruz.”

e-İmza nedir?

Dünya hızla dijitalleşirken, günlük yaşamda ve iş dünyasında ıslak imza kadar geçerli olan bir sisteme ihtiyaç duyuldu. Bireyler dijital ortamda yaptıkları işlemleri e-imza ile yapmaya başladı. Özünde elektronik veri olan e-imza, kimlik doğrulama amacıyla kullanılıyor. 5070 Sayılı “Elektronik İmza Kanunu” uyarınca e-imza ile imzalanan bir verinin kimin tarafından imzalandığı ve güvenilirliği teyit edilirken, aynı zamanda ilgili elektronik bilginin bütünlüğünün bozulmadığı da garanti edilmiş oluyor. Yani e-imza, bilginin doğrulunu da onaylıyor, yapılan işlemlere hukuksal geçerlilik sağlıyor. e-imza’ya ÖSS, KPSS, LES, pasaport başvuruları, e-imza ile uyumlu tüm kamu sistemlerinde, sosyal güvenlik uygulamalarında, sağlık uygulamalarında (hastanelereczaneler), vergi ödemelerinde, Kayıtlı Elektronik Posta (KEP) gönderiminde, sigortacılık işlemlerinde, e-sözleşmelerde, e-sipariş gibi birçok farklı alanlarda ihtiyaç duyuluyor.

e-İmza nasıl alınır?

e-İmza başvurusu için, başvuru sırasında bireysel olarak e-imza almak isteyen kişiler yanlarında T.C. kimlik numarasının net şekilde görülebildiği nüfus cüzdanı, pasaport veya sürücü belgesi gibi fotoğraflı olarak geçerli bir kimlik belgesinin aslını bulundurması gerekiyor. Ayrıca başvuru esnasında başvuru belgesi ile Nitelikli Elektronik Sertifika Taahhütnamesi’nin imzalanması da gerekli. Kurumsal olarak e-imza almak isteyenlerin ise NES Taahhütnamesi ve başvuru formu haricinde; Ticaret Sicil Memurluğu’ndan son 6 ay içinde alınmış faaliyet belgesinin aslını, başvuruyu yapan gerçek kişinin T.C. kimlik numarasının net şekilde görülebildiği nüfus cüzdanı, pasaport veya sürücü belgesi gibi fotoğraflı olarak geçerli bir kimlik belgesinin aslını, ilgili kurumun noter onaylı imza sirkülerinin fotokopisini yanlarında bulundurması gerekiyor. Sonrasında e-imzayı çalıştırabilmek için e-imza ile birlikte verilen USB Token bilgisayara kurulmalı.