1,5 derecelik küresel ısınma eşiği yüzde 50 olasılıkla aşılacak

Didem ERYAR ÜNLÜ

Küresel Karbon Projesi’nin (Global Carbon Project) bilimsel değerlendirmesi olan 2022 karbon bütçesi açıklandı. Yeni veriler, küresel CO2 emisyonlarında ihtiyaç duyulan düşüşe dair bir işaret göstermiyor.

100’den fazla bilim insanından oluşan uluslararası bir ekip tarafından hazırlanan Küresel Karbon Bütçesi raporu, hem karbon kaynaklarını hem de yutaklarını inceliyor. Küresel Karbon Projesi bilim ekibine göre, 2022 yılında küresel karbon emisyonları rekor seviyelerde seyrediyor ve ısınmanın 1,5 derece ile sınırlandırılması için acilen ihtiyaç duyulan düşüşe dair bir işaret yok. Mevcut emisyon seviyelerinin devam etmesi halinde ise, 1,5 derecelik küresel ısınma eşiği yüzde 50 olasılıkla aşılacak.

Yeni rapor, 2022 yılında toplam küresel CO2 emisyonlarının 40,6 milyar ton Gt CO2 olacağını öngörüyor. Bu artış, 2021 yılına kıyasla yüzde 1 oranında artarak 36,6 Gt CO2 seviyesine ulaşması öngörülen fosil yakıt emisyonlarından kaynaklanıyor. Bu miktar 2019 yılı COVID-19 öncesi seviyelerin biraz üzerinde.

Ormansızlaşma gibi arazi kullanım değişikliğinden kaynaklanan emisyonların ise 2022 yılında 3,9 Gt CO2 olacağı tahmin ediliyor.

TOPLAM EMİSYON ARTIŞINDA EN ETKİLİ KALEM PETROL

2022 yılı için öngörülen kömür ve petrol kaynaklı emisyonlar 2021 seviyelerinin üzerinde. Toplam emisyon artışına en çok neden olan kalem ise petrol.

Petrol emisyonlarındaki artış, büyük ölçüde COVID-19 pandemisi kısıtlamalarının ardından uluslararası havacılığın gecikmeli toparlanmasıyla açıklanıyor.

Başlıca emisyona neden olanlar ülkeler için 2022 tablosu farklılıklar gösteriyor: Emisyonların Çin (yüzde 0,9) ve AB’de (yüzde 0,8) düşeceği; ABD (yüzde 1,5) ve Hindistan’da (yüzde 6) artacağı, dünyanın geri kalanında ise toplamda yüzde 1,7 artacağı öngörülüyor.

Küresel ısınmayı yüzde 50 olasılıkla 1,5 derece ile sınırlamak için kalan karbon bütçesi 380 Gt CO2’ye; 2 derece ile sınırlamak için ise bin 230 Gt CO2’ye düşmüş durumda. 2050’ye kadar sıfır CO2 emisyonuna ulaşmak için artık her yıl yaklaşık 1,4 Gt CO2 azaltım gerekecek.

Okyanuslar ve kara yutaklarının etkisi azaldı

Karbonu emen ve depolayan karalar ve okyanuslar, CO2 emisyonlarının yaklaşık yarısını almaya devam ediyor. Ancak iklim değişikliği, 2012-2021 yılları arasındaki on yıllık dönemde CO2’in okyanus ve kara yutakları tarafından alınımı sırasıyla tahmini yüzde 4 ve yüzde 17 oranında azalttı.

Bu yılın karbon bütçesi, fosil emisyonlarındaki uzun vadeli artış hızının yavaşladığını gösteriyor. Ortalama artış 2000’li yıllarda yılda + yüzde 3 ile zirve yaparken, son on yıldaki büyüme yılda yaklaşık + yüzde 0,5 oldu. Bu olumlu bir gelişme olsa da, ihtiyacımız olan emisyon azaltımından çok uzak.

Araştırmayı yöneten Exeter Küresel Sistemler Enstitüsü’nden Profesör Pierre Friedlingstein, “Bu yıl, hızlı bir düşüşe ihtiyacımız varken küresel fosil CO2 emisyonlarında bir artış daha görüyoruz.” diyor. Friedlingstein şu yorumları yapıyor: “Bazı olumlu işaretler var, ancak COP27’de bir araya gelen liderlerin, küresel ısınmayı 1,5 dereceye yakın bir seviyede sınırlama şansımız olması için anlamlı adımlar atmaları gerekiyor. Küresel Karbon Bütçesi rakamları iklim eylemi konusundaki ilerlemeyi izliyor ve şu anda gereken eylemi göremiyoruz.”

Sanayi öncesi seviyesinin yüzde 50 üzerinde

Küresel Karbon Bütçesi raporu, atmosferik CO2 konsantrasyonlarının 2022 yılında ortalama milyonda 417,2 parçacığa ulaşarak sanayi öncesi seviyelerin yüzde 50’den fazla üzerine çıkacağını öngörüyor. 2022’deki 40,6 Gt CO2 toplam emisyon projeksiyonu ise şimdiye kadarki en yüksek yıllık toplam olan 2019’daki 40,9 Gt CO2 değerine yakın.