“Yetenek açığı, iş dünyasında kritik sorun haline geldi”

MERVE YEDEKÇİ / İSTANBUL

Genç Başarı Eğitim Vakfı Genel Müdürü Seçil Yıldırım Çelebi, gençlerin hem kendilerini hem de çevrelerini daha iyi tanımalarına ve çözüm odaklı düşünme becerilerini geliştirmelerine yönelik inovatif çözümler ürettiklerini belirterek, vakıf çalışmalarını şöyle anlatıyor: “Programlarımız, gençlerin yaşadıkları çevrede farkındalıklarını artırarak, sorunların temel nedenlerini keşfetmelerini ve bu sorunlara inovatif çözümler üretmelerini sağlıyor. Daha da önemlisi, bu çözümleri hayata geçirme fırsatı sunuyoruz. 5-12 yaş grubu çocuklar, oyun temelli programlarımızla toplumsal faydanın bir parçası olmayı öğrenirken; lise öğrencileri ise GençBizz, İnovasyon Kampları, Girişimcilik Zirveleri ve Girls Go Circular gibi programlarla teknoloji, güncel ekonomi ve iş dünyası dinamiklerini deneyimleyerek öğreniyorlar. 25 yıldır sürdürdüğümüz İnovasyon Kampları, gençlerle birlikte temiz su ve sanitasyon, döngüsel ekonomi, tekstil ve fintek gibi alanlarda girişim projeleri geliştirdi. 2023-2024 döneminde kurulan 800'ü aşkın girişimin yüzde 40'ından fazlası, sürdürülebilirlik odaklı geri dönüşüm, ileri dönüşüm, yeşil teknolojiler ve tarım verimliliği projelerinden oluşuyor. Eğitim teknolojileri ve dijitalleşme, günümüz eğitim sektöründe büyük bir ilgiyle karşılanıyor. Özellikle yapay zekânın eğitimde daha fazla yer alması, bireylerin ilgi ve seviyelerine göre özelleştirilmiş eğitim imkânları sunarken, öğretmenlerin rolünü de bir mentorluğa dönüştürüyor. Ülkemizdeki her çocuğun eşsiz bir potansiyele sahip olduğuna inanıyorum ve doğru rehberlikle her birinin değişimin elçisi olabileceğini düşünüyorum.”

Tersine mentorluk ile iş insanları gençleri tanıyor

“GençBizz Lise Girişimcilik Programı; lise öğrencilerinin, iş dünyası gönüllüleri mentorluğu ve öğretmenlerinin rehberliğinde; gerçek ürün veya hizmet üreterek satış yaptıkları, öğrenmeye dayalı bir girişimcilik deneyim programı. Bu süreçlerde iş dünyası aktörlerinin mentorluğu, vakfımızda her yaştaki öğrenci gruplarımız ile yaptığımız çalışmalarda öğrencilerimiz için önemli bir kazanım kaynağı haline geliyor. Mentorlarımız bir eğitim yılı boyunca her ay yapılan iş geliştirme toplantılarına katılıyor ve liseli girişimcilerimizin süreçteki gelişimlerini takip ediyor ve destekliyor. Bu süreçte vakfımızın mezunları da akran mentoru olarak kurulan liseli girişimlere, iş dünyası mentoru ile birlikte geçmiş deneyimlerini aktarıyor. Bununla birlikte yürüttüğümüz, tersine mentorluk süreci ile de genç mezunlarımız iş dünyasına mentorluk vermekte. Böylece iş insanları gençlerin görüşlerini ve düşünce yapısını yakından tanıma fırsatı elde ediyor.”

“Gençler, işsizlikten çok mesleksizlik sorunuyla karşı karşıya”

Yıldırım, Türkiye'de gençlerin iş hayatına hazırlanmada karşılaştıkları en büyük zorlukları ise şöyle anlatıyor: “Ülkemizde genç nüfus oldukça yoğun. Ancak gençler iş dünyasında ne kadar aktif, geleceğin rollerine ne kadar hazır ve iş hayatına katkıları ne kadar güçlü sorularına tatmin edici yanıtlar vermek zor. Günümüzde gençler işsizlikten ziyade mesleksizlik problemi ile karşı karşıya. Üniversiteler, gençlerin çoğu zaman bilinçli ve istekli tercihler yaparak seçtiği bir eğitim yolunu temsil etmiyor; lisans eğitimi sadece bir diploma almak için tercih ediliyor. Bu durum ise gençlerin meslek odaklı bir eğitim almamalarına ve bu süreci pratikle destekleyip kendilerine tutkulu bir kariyer yolu çizememelerine yol açıyor. Gençler, geleceğe dair tutkularını, çalışma hayatında onları motive edecek konuları bilmeden 20’li yaşlarında üniversiteden çıktıklarında artık iş hayatına girmek ve adapte olmak çok daha zorlaşıyor. Ayrıca hızla değişen iş dünyasının gerektirdiği becerilere ayak uydurmak yerine, bireyler genellikle rutin içinde kalmayı tercih ediyor. Oysa en değerli becerilerden biri, hayat boyu öğrenme disiplinine sahip olmak. Gençlerin bu duruma düşmemesi için ilkokul çağından itibaren potansiyellerine uygun alanlara yönlendirilmeleri ve bu alanlarda deneyim kazanmaları gerekiyor.”

“Ebeveynler, düşük riskli konforlu bir hayat istiyor”

“Bir diğer noktada ise mesleki eğitimin güçlendirilmesi, hatta ebeveynler tarafından tercih edilebilirliğinin arttırılması. Bugün gençlerimizin yaşadığı mesleksizlik sorununa getirilebilecek en büyük katkılardan birisi meslek odaklı deneyimsel öğrenmenin içinden mezunlar çıkartmak. Burada gençler kadar ebeveynlerin de bakış açılarını değiştirmeleri önemli. Ebeveyn, çocuklarının yorulmadan, yoğun emek vermeden, kendini yaptığı işin içinde yüksek fayda yaratmaya odaklamaktan ziyade, az riskli ama standart üstü yaşanılabilecek bir hayat çizmeye ve çizdirmeye çalışıyor. Aşırı korumacı yaklaşımları çocukların gelişimini kısıtlıyor. ‘Benim çocuğum zorluk yaşamamalı’ düşüncesi, çocukların bağımsız ve inisiyatif alabilen bireyler olmasını engelliyor. Bu tutum, hata yapmaktan korkmayan ve etik kuralları içselleştiren bireylerin yetişmesini zorlaştırıyor. Çocukların yerine karar almak, sorunları çözmek ve engelleri ortadan kaldırmak, yeni neslin üretken ve dönüştürücü gücünü baltalayan en büyük engellerden biri. Bu da genç açısından bir tatminsizlik çarkının içinde dönerken, büyük başarılar yakalayabileceklerine dair beklenti yaratıyor. Bu sebeple bizler JuniorBizz uygulamalarıyla erken yaşta oyunlar ile çocukları iş yaşamının içinde bir birey olarak konumlandırmaya çalışırken, lise düzeyinde ise GençBizz ile kuruluş aşamasından tasfiyeye kadar girişimciliği, şirket içindeki departmanların rollerini, işin yönetimini deneyimledikleri bir program dizisi yürütmekteyiz. Özellikle GençBizz’e ülkemizde eşsiz bir potansiyele sahip olduğunu düşündüğümüz her gencin katılabilmesi için sektör, iş fikri, okul, bölüm gibi tercihler koymuyor, tüm lise öğrencilerinin katılımlarını teşvik ediyoruz.”

“Yetenek beklentileri hızlı değişiyor”

“İş dünyasının, gençlerin eğitim ve profesyonel hayatlarına olan katkısı çok önemi. Yaparak öğrenme metodolojisi, gençlere teorik ve pratik bilgiyi bir arada sunarken, sorumluluk bilinci ve takım çalışması becerilerini de geliştirmekte. İş dünyasıyla yakın temas, gençler için geleceği planlama açısından büyük fırsatlar sunuyor. Ancak iş dünyası, değişen beceri ihtiyaçlarıyla çok hızlı ilerliyor ve bu durum, gençlerin gelişen yeteneklere sahip olmasını zorunlu kılıyor. Bir yanda iş dünyasının aradığı beceri setleri, onları takip eden yükselen beceriler çeşitli raporlarla açıklanırken, bir diğer tarafta ise yetenek açığı kavramı raporlarda yerini almakta. Yetenek açığı, günümüzde iş dünyasının en önemli sorunlarından biri haline gelmiş durumda.”