Uzmanlardan küresel karbon emisyonu uyarısı: 2024'te rekor seviyeye ulaşacak

Bu yıl, insanlık fosil yakıt yakımıyla atmosfere geçen yıla göre 300 milyon metrik ton daha fazla karbondioksit salıyor. Küresel Karbon Projesi'ne göre, dünya 2024'te atmosfere 37,4 milyar metrik ton ısı tutucu gaz bırakma yolunda. Bu da emisyonlarda 2023'e göre yüzde 0,8'lik bir artış anlamına geliyor.

Birleşmiş Milletler raporları, küresel ısınmayı 1,5°C sınırında tutmak için 2030'a kadar emisyonların yüzde 42 oranında azaltılması gerektiğini vurguluyor. Azerbaycan’daki BM iklim görüşmelerinde verileri sunan bilim insanları, bu yılki artışın geçen yılki yüzde 1,4’lük artıştan daha düşük olduğunu belirtti.

Ancak, iklim değişikliğini yavaşlatmak için emisyonların hızla azaltılması gerektiği uyarısına rağmen, araştırmacılar fosil yakıt kaynaklı CO2 emisyonlarında zirveye ulaşıldığına dair hâlâ bir işaret olmadığını ifade ediyor.

1.5C'yi geçmeden önce altı yılımız var

Euronews Türkçe'nin aktardığına göre araştırmanın yazarlarından Stephen Sitch, dünyanın fosil yakıtları bugünkü seviyede yakmaya devam etmesi halinde, 2015 yılında Paris'te yapılan iklim görüşmelerinde kabul edilen sınır olan sanayi öncesi seviyelerin 1,5 santigrat derece üzerine çıkmasına altı yıl kaldığını söyledi.

Birleşmiş Milletler'e göre, Dünya halihazırda 1.3 santigrat dereceye ulaşmış durumda.

Exeter Üniversitesi'nden iklim bilimci Mike O'Sullivan, "Emisyonları azaltmak için küresel ölçekte yeterince çaba göstermediğimiz açık. Bu kadar basit" dedi.

"Hırsımızı büyük ölçüde arttırmalı ve fosil yakıt çıkarlarına bu kadar bağlı kalmadan bir şeyleri nasıl değiştirebileceğimizi düşünmeliyiz."

O'Sullivan, bilim adamlarının zengin ülkelerden bildirilen emisyonları ve petrol endüstrisi verilerini kullandığını söyledi. 2024 rakamı son birkaç ayın projeksiyonlarını da içeriyor.

Karbon emisyonları nerede artmaya devam etti?

Küresel Karbon Projesi, en büyük dört karbon salımcısı olan Çin, Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Hindistan ve Avrupa için 2023 yılı rakamlarını açıkladı. Ayrıca yaklaşık 200 ülke için daha ayrıntılı ve nihai veriler de sundu. Karbon emisyonlarındaki bu artış, çoğunlukla Çin ve gelişmekte olan ülkelerden kaynaklanıyor.

Analistler, dünya karbon emisyonlarının yüzde 32'sini tek başına üreten Çin'in emisyonlarının zirveye ulaşmasını bekliyordu. Ancak Küresel Karbon Projesi'ne göre, Çin’in karbon emisyonları 2023’e kadar yüzde 0,2, kömür kaynaklı kirlilik ise yüzde 0,3 oranında arttı. Araştırmacı O'Sullivan, bu artışın iki ay içinde sıfırlanabileceğini belirtti ve Çin'in emisyonlarının "temelde sabit" olduğunu ifade etti.

Bu durum, dünya karbon emisyonlarının yüzde 8’ini oluşturan ve üçüncü en büyük karbon yayıcısı olan Hindistan’ın artış oranıyla kıyaslandığında oldukça düşük. Bilim insanları, Hindistan’ın karbon kirliliğinin 2024'te yüzde 4,6 oranında artacağını öngörüyor.

Karbon emisyonları nerede düştü?

Karbon emisyonları, hem ABD hem de Avrupa Birliği’nde düşüş gösterdi.

ABD’de emisyonlar, kömür, petrol ve çimento kullanımındaki azalma sayesinde yüzde 0,6 oranında düştü ve 2024’te dünya karbon emisyonlarının yüzde 13'ünden sorumlu oldu. Tarihsel olarak bakıldığında, ABD 1950'den bu yana dünya emisyonlarının yüzde 21'ini üretmiş durumda. Bu da gazın atmosferde yüzyıllarca kalması nedeniyle önemli bir oran.

O'Sullivan, karbon emisyonlarında istikrarlı bir düşüş yaşayan 22 ülke arasında ABD’yi de saydı. 2014-2023 arasında en büyük emisyon düşüşleri ABD, Japonya, Almanya, İngiltere ve Ukrayna’da görüldü.

Dünya karbon kirliliğinin yüzde 7'sini oluşturan Avrupa'da ise kömür kaynaklı emisyonlardaki büyük düşüşle birlikte karbon salımları geçen yıla göre yüzde 3,8 azaldı.

Karbon emisyonları 50 yıl öncesinin iki katına çıktı

Küresel karbon emisyonları, 50 yıl öncesine göre iki kattan fazla, 1999'a göre ise yüzde 50 daha fazladır. Son on yılda emisyonlar yaklaşık yüzde 6 oranında arttı.

Çalışmanın bir parçası olmayan PowerShift Africa kurucusu Mohamed Adow, “Bu durum, iklim krizinin temel nedenini ele almanın aciliyetini hatırlatıyor” dedi. Adow, "Fosil yakıt endüstrisi, faaliyetlerini sürdürmek için hız kesmemizi istiyor; bu yüzden Donald Trump’ın kampanyasına fon sağladılar" diye ekledi.

İnsanlığın kömür, petrol ve doğalgaz yakmasından kaynaklanan karbondioksit, saniyede yaklaşık 1,2 milyon kilogram ısı tutucu gaz salımına karşılık geliyor.

Bilim insanları, fosil yakıt kaynaklı kirliliğe rağmen, arazi kullanım değişikliklerinden kaynaklanan karbon emisyonlarının azalmasıyla toplam karbon salınımlarının büyük ölçüde sabit kaldığını belirtiyor. Pennsylvania Üniversitesi'nden iklim bilimci Michael Mann ise bunun, kötü haberlerin arasında cesaret verici bir gelişme olduğunu ifade etti.