Türkiye’de elektriğin yüzde 65’i yenilenebilir enerjiden sağlanacak

İsviçre’nin en büyük enerji üreticisi Axpo Group CEO’su Christoph Brand, Türkiye’nin gelişmekten olan bir ekonomiye sahip olduğunu belirtirken, büyüme devam ettikçe yeni enerji yatırımlarına ihtiyaç duyulacağını söyledi.

Türkiye’nin elektriğinin yüzde 42’sini yenilenebilir kaynaklardan üreterek halihazırda küresel ortalamayı aşmış olduğunu belirten Brand, “Elektrik talebinin her geçen yıl artması bekleniyor. 2035 yılına kadar yenilenebilir enerjinin toplam elektrik kapasitesinin yüzde 65’ini oluşturmasını hedefliyorlar. 2030 yılına kadar ise sera gazı emisyonlarının azaltılmasını taahhüt ediyorlar” dedi.

Brand, 2010 yılından bu yana Türkiye’de de faaliyet gören şirketin şu anda Türkiye’de enerji üretme planlarının olmadığını belirtirken, gelecekte ülkemizde rüzgar ve güneş santralleri kurmayı veya batarya depolama çözümleri sunmayı değerlendirebileceklerini ekledi.

Axpo Group CEO’su Christoph Brand ve Batı ve Doğu Avrupa Köken Başkanı, Axpo Solutions Yönetim Kurulu Üyesi Domenico Franceschino ile yaptığımız röportajın tamamı şöyle:

Axpo Group şu anda hangi enerji endüstrisi iş kollarında ve hangi ülkelerde faaliyet gösteriyor? Axpo Group'un küresel operasyonlarından bahseder misiniz? Grubun dünya çapındaki yenilenebilir enerji portföyündeki kurulu gücü nedir?

Axpo Group CEO’su Christoph Brand: Axpo, bugün dokuz kantona (İsviçre Konfederasyonu'na üye devletler) ait olan İsviçre'nin en büyük kamu hizmeti kuruluşudur ve enerji üretir, ticaretini yapar ve pazarlar. Merkezimiz Baden'de olmakla birlikte, Avrupa, Kuzey Amerika ve Asya'da 32'den fazla ülkede ve 40 pazarda faaliyet gösteriyoruz.

İsviçre'de toplam üretimin yüzde 40'ı karbon 0 üretiminden geliyor ve bu da bizi ülkedeki en büyük yenilenebilir enerji üreticisi yapıyor. Bunun yüzde 60'ı hidroelektrikten geliyor.

Uluslararası alanda, ağırlıklı olarak kara rüzgarı ve PV'nin yanı sıra müşterilere yenilenebilir kaynaklardan enerji sağlamaya yardımcı olan güç satın alma anlaşmaları (PPA) gibi enerji ticareti çözümleri geliştirmeye odaklanıyoruz. Buna ek olarak, Axpo risk yönetiminde liderdir ve tüm piyasalarda uluslararası enerji ticaretinde aktif bir katılımcıdır, bu da müşterilerimiz için özel enerji çözümleri oluşturmamızı sağlar.

Toplamda 99 TWh'lik bir yenilenebilir enerji portföyünü ve Avrupa genelinde 5.000 MW kurulu yenilenebilir enerjiyi yönetiyoruz.

Biyogaz alanında faaliyet gösteriyoruz ve piller ve hidrojen ile deneyler yaparak yeni alanlara açılıyoruz.

Avrupa genelinde yeni rüzgar ve güneş enerjisi faaliyetlerine gelince: toplam kurulu gücü 1.500 MW'ın üzerinde olan 90'dan fazla rüzgar santrali geliştirdik ve önümüzdeki yıllarda Avrupa genelinde 3 GW kara rüzgar enerjisi geliştirmeyi hedefliyoruz. Fransa'da halihazırda rüzgar çiftliklerinin geliştirilmesi ve inşasında önde gelen şirketlerden biriyiz.

Güneş enerjisi sektöründe 15 yılı aşkın bir deneyime sahibiz ve ofis binaları, endüstriyel çatılar, otoparklar ve alışveriş merkezlerinde güneş enerjisi tesislerinin geliştirilmesi de dahil olmak üzere çok çeşitli projeler yürütüyoruz.

Biyokütle sektöründe, portföyümüzdeki 24 tesis, bir odun yakıtlı enerji santrali ve yeşil atık ve doğal gübre işleme için bir mobil hizmet birimi ile İsviçre'de pazar lideriyiz. Yılda yaklaşık 300.000 ton yeşil atık ve 200.000 tona kadar odun işleyebiliyoruz. Bu işi hem İsviçre'de hem de Avrupa'da aktif olarak büyütüyoruz. Örneğin, kısa süre önce İtalya'daki ilk biyometan projemize yeşil ışık yaktık ve geçtiğimiz yıllarda İspanya'nın en büyük süt çiftliklerinden birinin atıklarından biyometan üretmek için öncü bir PPA imzaladık.

Uluslararası büyümemizin bir parçası da büyük bataryaların geliştirilmesi, inşası ve ticari optimizasyonudur. Bataryaların pazarlanmasında uluslararası enerji ticareti konusundaki kapsamlı bilgimizden yararlanarak, spot piyasa ticareti ve yan hizmetler için Avrupa piyasalarındaki depolama tesislerinin en iyi şekilde kullanılmasını sağlayabiliyoruz. Buna ek olarak, batarya depolamanın kendisinin sağlanmasında da yer alıyoruz - yakın zamanda İsveç Landskrona'da ilk büyük ölçekli batarya depolama tesisimizi açtık.

Axpo Group Türkiye'ye ne zaman açıldı? Grubun bu genişleme için stratejisi neydi? Axpo Türkiye başka ülke veya bölgelerden sorumlu mu? Axpo Group genişlemesinden bu yana Türkiye'ye ne kadar yatırım yaptı? Grubun Türkiye'deki son yatırım gelişmeleri hakkında bilgi verir misiniz? Grup ülkede yeni bir yatırım planlıyor mu?

Doğu Avrupa Köken Başkanı, Axpo Solutions Yönetim Kurulu Üyesi Domenico Franceschino: Türkiye'de 2010 yılından bu yana, ağırlıklı olarak büyük ve orta ölçekli kurumsal müşteriler için enerji ticareti ve enerji tedariki (elektrik ve gaz) alanlarında faaliyet gösteriyoruz. Şu anda Türkiye'de enerji üretimine girme planımız yok. Ancak, gelecekte bir zamanda rüzgar ve güneş santralleri kurmayı veya batarya depolama çözümleri sunmayı düşünebiliriz. Türkiye'deki işimizin merkezinde özelleştirilmiş enerji ticareti hizmetleri yer alıyor ve Türkiye, Yunanistan ve Bulgaristan'daki müşterilerimiz için güvenilir enerji tedariki çözümlerini kolaylaştıran son derece deneyimli yerel uzmanlardan oluşan bir ekibimiz var. Bu özel yaklaşım, enerji fiyatlarındaki piyasa kaynaklı dalgalanmalarla ilgili riskleri yönetmemize olanak tanıyor ve sonuç olarak müşterilerimize iş planlaması için gerekli olan istikrar ve güvenceyi sağlıyor. Bunun için kullanabileceğimiz araçlardan biri de enerji alım anlaşmalarıdır (PPA). Axpo, PPA'lar piyasaya çıktığından beri bu alanda öncü olmuştur.

Axpo Türkiye enerji sektöründe hangi iş kollarında faaliyet gösteriyor? Ülke için batarya üretimi veya hidrojen ve enerji depolama çözümleri gibi yeni bir iş kolu var mı? Axpo'nun Türkiye'deki mevcut ve gelecekteki projelerinden bahseder misiniz?

Domenico Franceschino: Şu anda Türkiye'deki faaliyetlerimiz, şirketlere veya sanayiye elektrik ve gaz satışı, enerji santralleri için PPA'lar, enerji ticareti ve Türkiye, Yunanistan ve Bulgaristan'dan elektrik ithalatı ve ihracatını kapsamaktadır.

Çok sayıda Avrupa enerji borsası ve aracılık platformu tarafından akredite edildiğimizden, müşterilerimize çeşitlendirilmiş sınır ötesi, piyasalar arası enerji kaynaklarına ve borsa bazlı veya ikili enerji ticareti fırsatlarına erişim sağlayabiliyoruz.

Axpo Group'un ürün ve hizmetlerine Türkiye'de ve yurtdışında olan talepten bahsedebilir misiniz?

Domenico Franceschino: Türkiye 2035 yılına kadar yenilenebilir enerjinin toplam elektrik kapasitesinin yüzde 65'ini oluşturmasını hedefliyor ve 2030 yılına kadar sera gazı emisyonlarını önemli ölçüde azaltmayı taahhüt ediyor. Aynı zamanda ülke bazı ekonomik baskılar ve enerji fiyatlarında dalgalanmalarla karşı karşıya kaldı. Bu çalkantılı zamanlarda, yenilikçi çözümlerimiz işletmelerin enerji risklerini azaltmalarına ve istikrar sağlamalarına yardımcı olurken yenilenebilir enerji girişimlerini de destekleyebilir. Kısacası, günümüz enerji piyasasının iş açısından kritik karmaşıklıklarını aşmalarına ve uzun vadeli değer yaratmalarına yardımcı olmak için müşterilerimizden talep görüyoruz.

Türkiye'yi Axpo Group'un faaliyet gösterdiği diğer ülke ve bölgelerden farklı kılan temel özellikler nelerdir?

Domenico Franceschino: Türkiye gelişmekte olan bir ekonomidir ve büyümeye devam ettikçe yeni enerji yatırımlarına ihtiyaç duyacaktır. Elektriğinin yüzde 42'sini yenilenebilir kaynaklardan üreterek halihazırda küresel ortalamayı aşmış olsa da, elektrik talebinin her geçen yıl artması beklenmektedir. Arz güvenliğinin sağlanması ve dış kaynaklara olan bağımlılığın azaltılması hayati önem taşımaktadır. Türkiye'nin 2053 karbon nötr ekonomi hedefi, yenilenebilir enerji ihtiyacını ve verimlilik sorunlarının üstesinden gelinmesini vurgulayacaktır. Örneğin, evlerin, sanayinin ve ulaşımın ısıtılması ve iklimlendirilmesi için daha iyi bir konseptin yanı sıra yapay zekanın artan enerji talepleri de buna dahildir.

Axpo Group'un küresel operasyonlarında Türkiye'nin payı nedir? Bu alandaki hedef rakam nedir?

Domenico Franceschino: Türkiye'de önemli bir pazar potansiyeli görüyoruz ve ticaret ve satış ekiplerimiz sağlam sonuçlar veriyor.

2023 yılı Axpo Group ve Axpo Türkiye için satışlar, net kâr, ciro, büyüme ve istihdam açısından nasıl bir yıl oldu? Bu alanlarda 2024 ve 2025 için hedef rakamlar nelerdir? Bu yıl bu alanlarda şu ana kadar hedeflerinizin ne kadarını gerçekleştirdiniz? 2024'teki performansınızda hangi faktörler etkili oldu?

Domenico Franceschino: Zorlu bir ortama rağmen stratejimiz meyvelerini vermeye devam etti ve başarılı bir 2022/23 mali yılı geçirdik. Grup olarak özkaynaklarımız önemli ölçüde güçlendi ve net finansal pozisyonumuz pozitif oldu. Bir önceki yıl 392 milyon CHF olan düzeltilmiş FVÖK'ü 2,69 milyar CHF'ye yükselten Axpo Group, en büyük katkıyı uluslararası müşteri ve ticaret işimizden alarak son derece iyi sonuçlar elde etti. Stratejisi, yetenekleri ve pazardaki konumuyla Axpo bugün her zamankinden daha güçlüdür. Bu mali yıl için mali görünümle ilgili olarak, Axpo'nun artık üç yıl boyunca tüm elektrik üretimini hedge etmediğini belirtmek gerekir. Önümüzdeki mali yıldan itibaren elektrik fiyatlarındaki artış Axpo'nun sonuçları üzerinde olumlu bir etkiye sahip olacaktır.

Basın, Axpo Group'un batarya, enerji depolama ve hidrojen çözümleri geliştirmek için Avrupalı enerji firmalarıyla yaptığı işbirliğine ilişkin haberlerle çalkalanıyor. Bu konuyu detaylandırabilir misiniz? Axpo Group bu alanlardaki deneyim ve bilgisini Türkiye'ye taşımayı planlıyor mu?

Domenico Franceschino: Yeşil hidrojen, özellikle sanayi ve ulaşım sektörlerinde en umut verici iklim dostu enerji kaynaklarından biridir. Başta AB olmak üzere birçok ülkenin karbonsuzlaştırma stratejisinin merkezi bir bileşenidir. Bu nedenle, İsviçre'de türünün en büyüğü olan ve yılda 350 tona kadar yeşil hidrojen üreten Domat/Ems'teki 2,5 megavatlık hidrojen üretim tesisi için Rhiienergie ile ortaklık kurmaktan büyük memnuniyet duyuyoruz. Hidrojene ve onun temiz, yenilenebilir ve çok yönlü bir enerji kaynağı olma potansiyeline yürekten inanıyoruz. Axpo, 2021 yılından bu yana İsviçre'de ve yurtdışında bu tür birçok projenin geliştirilmesinde aktif olarak yer almaktadır.
Büyük ölçekli batarya depolama da aynı derecede önemlidir; yokluğunda başarılı bir enerji geçişi mümkün olmayacaktır. Birkaç yıldır bunun geliştirilmesi, inşası ve ticari optimizasyonu üzerinde çalışıyoruz. En önemli projelerimizden biri İsveç'in Landskrona kasabasındaki 20 MW/20MWh batarya depolama tesisidir (lityum-iyon bazlı). Şubat 2024'te faaliyete geçen tesis, yerel enerji şirketi Landskrona Energi tarafından şebekeye bağlanmıştır.

Küresel gelişmeler ve Türkiye'nin enerji dönüşümü yol haritası ışığında Axpo Türkiye'nin strateji ve hedefleri nelerdir?

Domenico Franceschino: Belirli bir dizi zorluğa rağmen, Türkiye'nin enerji dönüşümü yol haritasının, daha temiz ve daha yeşil bir geleceğe geçiş konusundaki küresel hedefle büyük ölçüde uyumlu olduğuna inanıyoruz. Axpo'nun gücü de burada yatıyor. Yenilenebilir enerji gelişmelerini ilerletmek, riskleri azaltmak, ortaklıklar yoluyla piyasa likiditesini artırmak, yenilikçi enerji çözümleri sunmak ve sürdürülebilirlik hedeflerini takip ederken enerji güvenliğine katkıda bulunmak için stratejik olarak konumlandık.

Axpo'yu Türkiye'deki rakiplerinden ayıran temel özellik nedir?

Domenico Franceschino: Axpo, uluslararası ve yerel piyasalardaki uzmanlığına dayanarak, müşterileri için değer yaratmaya dönüşen yenilikçi enerji ticareti çözümleri konusunda derinlemesine bir anlayışa sahiptir. Bu benzersiz profil, enerji dönüşümü ve değişken enerji piyasasıyla bağlantılı zorlukların ortasında yerel müşterilerimizin değişen ihtiyaçlarını karşılayabileceğimiz anlamına geliyor.

Axpo Group ve Axpo Türkiye'nin Avrupa Yeşil Mutabakatı, net sıfır emisyon hedefleri ve enerji verimliliği odaklı Ar-Ge ve inovasyon çalışmalarından bahsedebilir misiniz? Yıllık cironuzun ne kadarını Ar-Ge ve inovasyona ayırıyorsunuz?

Domenico Franceschino: Dağlardaki en büyük bataryalardan birini işletmek (Linth Limmern tesisimiz), Avrupa'nın en yüksek rakımlı dağ güneş enerjisi projesini kurmak, batarya ve hidrojen gibi çığır açan teknolojileri denemek, müşterilerimize özel çözümler sunmak, nükleer enerji santralimiz için dijital bir ikiz oluşturmak veya şebekemizin denetimi için drone kullanmak olsun, inovasyon yaptığımız her şeyin içinde yer alıyor. İnovasyon bizim DNA'mızda var ve bu geleceğe yatırım yapıyoruz.

Türkiye enerji sektörünü yorumlar mısınız? Sektörde çözülmesini beklediğiniz en kritik sorun nedir ve hangi konular sektöre olumlu katkı sağlayabilir? Türk enerji sektörünün yurtdışına kıyasla avantajları ve dezavantajları nelerdir? Dezavantajları iyileştirmek için ne tür çalışmalar yapılmalıdır?

Domenico Franceschino: Enerji karmaşık bir iştir ve Türkiye'nin Avrupa ile Asya arasında bir köprü olan stratejik konumu hem zorluklar hem de fırsatlar yaratmaktadır. Türkiye ithal enerjiye oldukça bağımlı ve bu da risk oluşturuyor. Ayrıca elektrik üretiminde kapasite fazlası vardır ve bu da özel sektör yatırımcıları için mali bir yük oluşturmaktadır. Bu dengesizliğin giderilmesi, enerji projelerinin mali açıdan uygulanabilirliğini sağlamak için elzemdir. Aynı zamanda, Türkiye'nin yenilenebilir enerjiye yönelik iddialı hedefleri, dönüşüm için önemli bir fırsat sunmaktadır. Yenilenebilir enerji projelerine ve teknolojik ilerlemelere yapılan yatırımların devam etmesi, daha sürdürülebilir ve dirençli bir enerji geleceğinin önünü açabilir. Düşük karbonlu bir ekonomiye geçiş için güçlü hükümet desteği, yatırım, yerli üretimin artırılması ve enerji kaynaklarının çeşitlendirilmesi için elverişli bir ortam yaratacaktır. Türkiye gerçekten de bölgede sürdürülebilir enerji gelişiminde kendisini lider olarak konumlandırma potansiyeline sahiptir.