İhracatçının dahilde işleme rejimi endişesi

Son dönemde dahilde işleme rejimi ile ilgili ihracatçının oldukça merak ettiği ve endişeyle takip ettiği bir süreç var. Hatta çıkan vergi paketinde dahilde işleme rejiminde bundan böyle ithalatta KDV’nin tahsil edileceği söylenmesine rağmen böyle bir gelişme yaşanmadı. Ancak bu durumun ihracatçıları rahatlattıgı söylenemez. Dahilde işleme rejiminde ilerleyen dönemlerde yapılması muhtemel revizyonları Asset Gümrük Müşavirliği Genel Müdür Yardımcısı Mesut Temel ile konuştuk.

Öncelikle ülkemizin ihracat hedeflerinden ve üretim girdisi olarak ithalata dayalı ürünlere ilişkin zorunluluklardan bahseder misiniz?

Ülkemiz dış ticaret dinamikleri incelendiğinde ihracata dayalı kalkınma modelini benimsediğimizi rahatlıkla söyleyebiliriz. 12. Kalkınma Planına göre 2028 yılına kadar ulaşılması planlanan 375 milyar dolarlık ihracat hedefimiz var. Bu hedef doğrultusunda döviz kazandırıcı unsurların en başında yer alan ihracat faaliyetleri her ülke de olduğu gibi bizim ülkemizde de teşvik edilmekte sürekli yeni düzenlemeler yürürlüğe sokulmaktadır. Fakat ülkesel büyüme modelimiz ithalata dayalı büyüme modeli olduğundan ihracat girdilerimizin bir kısmı ithal edilmektedir. İthal edilen ürünlerin dağılımına baktığımızda enerji ithali dahil olmak üzere yatırım malları ve ara mal olarak tabir edilen üretim girdilerinin ithalatımızın %85’e yakın kısmını kapsadığını görmekteyiz. İçinde bulunduğumuz şartlar göz önüne alındığında ihracatçı şirketlerin üretim yapmak için ithal girdi kullanmaları ve ihtiyaçlarının önemli bir kısmını ithal etme zorunluluğunun olduğu görülmektedir. Burada ihracatı teşvik etmek için tüm dünyada olduğu ülkemizde de kullanılan dahilde işleme rejimi ihracatçının imdadına yetişmektedir.

Peki nedir bu dahilde işleme rejimi? Neden en çok tercih edilen ihracat teşviklerindendir?

İhracat yapmak taahhüdü karşılığında ithal edilen girdilere/ hammaddelere isabet eden vergilerin ( KDV dahil ) direkt teminata alınarak ürünlerin üretime sokulması olarak özetlenebilir. İthal edilen hammaddelerden üretilen ürünlerin ihracı sonrasında ödenen teminat tutarı firmalara geri iade edilir. İhracat eşyasının üretimi için gerekli hammaddelere ait vergilerin ödenmeden ithal edilmesi anlamı taşıyan bu kurgunun ihracatçılar için önemli oldukça büyüktür. Ülke genelindeki ihracatımızın yaklaşık %50’lik payı bu sistem üzerinden gerçekleştirilmektedir.

Dahilde işleme rejiminde neden revizeye ihtiyaç duyulmaktadır?

Vergi avantajı sebebiyle ihracat teşvikleri arasında en çok kullanılan model olan dahilde işleme rejiminin son dönemlerde can sıkıcı düzenlemelere konu edileceği yüksek ses ile dillendirilmektedir. Bahse konu sistemin ithalatı teşvik ettiği görüşü bir hayli arttığından bu durumun cari açık dengelerini olumsuz etkilediği düşünülmektedir. Ülkemizin ihracat lokomotiflerinin oluşturduğu sektörler olarak tanımlayabileceğimiz otomotiv, tekstil, beyaz eşya ve kimya üreticilerinin gözü, yapılacak muhtemel dahilde işleme rejim revizesindedir. Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığına yapılan vergi mevzuatı iyileştirmeleri sunumunda ve 2025-2027 yıllarını kapsayan Orta Vadeli Programa ait detaylarda dahilde işleme rejimine ait yeni düzenlemelerin kapıda olduğu anlaşılmaktadır. Her iki çalışmada da dahilde işleme rejiminin getirdiği avantajların azalacağı ve sektörel daraltmalar yaşanacağı tahmin edilmektedir.

Belirttiğiniz bu değişim gerçekleşirse Dahilde işleme rejiminde ön gördüğünüz değişiklikler neler olabilir?

Ticaret Bakanlığı tarafından alınan duyumlara göre rejim dahilinde olan ticaret politikalarından muaf olma, tüm sektörlerin bahse konu rejimden yararlanabilme ve ihracat taahhüdünün yerine getirilmesi için verilen sürelerin düşürülmesi gibi uygulamaların başlatılacağı yönündedir. Diğer taraftan ise rejim kapsamında ithalata konu tüm vergilerin teminata alınması durumu da muhtemel rejim revizesinden nasibini alacak olup şimdilik sadece ithalat eşyasına isabet eden KDV tutarının teminata alınmadan doğrudan tahsil edileceği şeklindedir. Sadece KDV tahsilatı dahi yılda bütçeye yaklaşık 80 milyar TL katkı sağlayacağından Hazine ve Maliye Bakanlığı da süreci desteklemektedir.

Son olarak dahilde işleme rejim değişikliği gerçekleşirse ihracatçıları neler beklemektedir?

İhracatçının üretim girdisi olarak temin ettiği birçok ürünü ithalat yoluyla elde ettiği düşünüldüğünde rejimdeki muhtemel bu değişikliklerin etkisi büyük olacaktır. Gerek yüklenilen KDV gerekse hammaddeye erişim zorluğu 375 milyar dolar ihracat hedefimize ulaşma yolunda negatif etkiler doğuracaktır. Yerli üretimde girdi desteği sağlanmadan mevcut dahilde işleme rejim desteğinin daratılması sonucunu hep birlikte göreceğiz.