Destek kalktı, oteller açılışı erteledi

Selenay YAĞCI

Evdeki hesabı çarşıya uyduramayan turizm sektörü diken üstünde. Yeni sezona umutla hazırlanan turizmci hem olağanüstü biçimde artan vaka sayıları hem de kısa çalışma ödeneğinin bitmesiyle gol yedi. Turizmde senaryolar, yaşanan gelişmelerle, 1 ayda değişti. Bu yıl, geçen yılın aksine tam kapasite açılmaya hazırlanan oteller, nisan ayında hüsrana uğradı. Vaka artışı ve kaynak pazarlardaki yeni gelişmelerle rezervasyonlarda durağanlık yaşayan tesislerin birçoğu açılışlarını nisandan, haziran-temmuz dönemine erteledi. Arkalarında 2020 gibi bir enkaz sezonun olduğunu da vurgulayan sektör, kısa çalışma ödeneğinin sonlanmasıyla işletmelerin borç batağına sürükleneceğini savunuyor. Sektör temsilcileri, turizmin acil ve öncelikli sektör olarak belirlenmesini ve kısa çalışma ödeneğini 2 ay daha uzatılmasını talep ediyor.

İŞKUR verilerine göre şubat ayında 1 milyon 296 bin kişi kısa çalışma ödeneği aldı. Kısa çalışma ödeneğinden en çok yararlanan sektör turizmde 1,2 milyon çalışan var. Sektör, turizm çalışanlarının yüzde 70’e yakınının KÇÖ’den yararlandığını belirtiyor.

ETİK: Tablo tersine döndü

Turizm sektörünün diken üstünde olduğunu ifade eden Ege Turizm İşletmecileri Derneği (ETİK) Başkanı Mehmet İşler, en büyük gündem maddelerinden birinin kısa çalışma ödeneği olduğunu ifade etti. Mart ayına umutla girdiklerini belirten İşler, martın sonunda senaryoların değiştiğini belirtti. İşler, şöyle konuştu: “Mart ayında restoranların açılmasıyla ve kısıtlamaların sınırlı olarak kaldırılmasıyla vaka sayılarında artışlar yaşandı. Sonrasında da restoranlara muafiyetler ve destekler geldi. Ancak turizm sektörüne destek yok. Sezona başlayacağımız Ramazan ayında da kısıtlamalar, yasaklar geldi. Ancak yasaklar kalkmış gibi kısa çalışma ödeneği son buldu. Yanlış planlamalarla, mart ayındaki birden olumsuza döndü. Vaka sayısı 50 binlere tırmandı ve dünyada en çok vaka görülen ülkelerde ilk sıralara Türkiye yerleşti. Bu turizmdeki pozitif tabloyu da tersine döndürdü. Mart sonunda rezervasyon akışı da geriye döndü. Önümüzü görememeye başladık. Nisan-mayısta açmayı planlıyorduk. Evdeki hesap çarşıya uymadı. Rusya ve Ukrayna arasındaki gerilim, Avrupa ülkelerinin pandemi dolayısıyla seyahat izinlerinde renk uygulamalarına geçecek olması da rezervasyonları yavaşlattı. Türkiye’nin aşılamada da ağır gidiyor olması iyi giden rezervasyonları durdurdu. Açılışlar da haziran-temmuza kaydırıldı.”

Sektörün kalifiye elemanını kaybetmemesi için kapalı olacağı 2 ay daha kısa çalışma ödeneği desteğine ihtiyacı olduğunun altını çizen İşler, “En önemli risk açılışların olacağı, turizmin hazır olacağı haziran ve temmuz aylarına kadar çalışanlarımızı elimizde tutamamamız. Sektörün elinde olmayan durumlar oluştu. İyi giden tablo kötüye döndü. Turizm sektörünün acil ve öncelikli sektör olarak belirlenip nisan ve mayıs aylarında da destek talep ediyoruz” diye konuştu.

GETOB: 2020’nin de yükü de omzumuzda.

Pandemide sektörün aldığı en büyük desteğin kısa çalışma ödeneği olduğunu vurgulayan Güney Ege Turistik Otelciler ve İşletmeciler Birliği (GETOB) Başkanı Bülent Bülbüloğlu ise “Turizmde maliyetlerin yüzde 40’ı personel giderleri. En değerli varlığımız da çalışanlarımız. Sektörde herşey yoluna girmiş değil. Olumlu tablo bir ayda terse döndü. Aşılamanın geç olması, kaynak pazarlarımızda da yaşanan gelişmelerle gördük ki öngörülerimiz tutmadı. Nisanda başlar demiştik mayısa kaydı belki o da kayacak. Nisan ve Haziran arası sıkıntılı günler devam edecek gibi görünüyor. Çalışanlarımızı ücretsiz izne yollayarak haziran-temmuza varmamız zor görünüyor. Bu sefer özellikle 2020’nin de yükü omzumuzda. Borçlanmıştık, daha da borçlanırsak sektör batacak duruma gelir. Kalifiye elemanı elde tutmak kolay değil. Bu sebeple kısa çalışma ödeneğinin uzatılmasını talep ediyoruz” diye konuştu.

TÜROB: Kısa çalışma hayati önem taşıyor

Türkiye Otelciler Birliği (TÜROB) Başkanı Müberra Eresin, “İçeride ve dışarıda turizm sektörü rakamları bu kadar negatif görünürken turizme sağlanacak desteklerin devamı hayati önem taşıyor. Sektöre verilen desteklerin yılsonuna kadar devam etmesi bu yıl için sektöre en büyük katkı olacak. Kısa çalışma ödeneğinin turizm sektöründe devam etmesinin hayati bir ihtiyaç olduğunu her fırsatta tekrarlıyoruz. İşten çıkarma yasağı ve nakdi ücret desteği uzatıldı. Ancak maalesef KÇÖ uzatılmadı. Kısa çalışma ödeneği sayesinde salgının sektör istihdamı üzerindeki olumsuz etkisi minimumda kalmıştı. Bu uygulama turizm sektörü için ülkelerin sınırlarının açılmasına kadar sektörel olarak devam ettirilebilir, sonrasında 2-3 aylık dönemler halinde uzatılarak turizm hareketlerinin ve ülke ve şehir girişlerinin takibiyle bölgesel olarak devam ettirilebilir. Her 2-3 aylık dönemin sonunda ülke ve şehir girişlerinde rakamlar normale dönmüşse yeni bir uzatmaya gerek kalmaz. Nakit problemi yaşayan ve boş kalan işletmeler çalışanlarını ücretsiz izine göndermek zorunda kalacak. Her zaman ısrarla belirttiğimiz gibi önceliğimiz insan sağlığı, ancak bunun kadar önemli olan bir diğer konumuz da sektörümüzün yetişmiş insan kaynağını koruyabilmek. Yetişmiş ve kalifiye insan kaynağımızın avuçlarımızdan kayıp gitmesini istemiyoruz.”

“Turizmciyi cami avlusuna terk etmeyin”

TÜRSAB Divan Başkanı ve Seventur Sahibi Deniz Emin Tüfekçi ise bakanın konudan haberdar olduğunu, sıkıntının asıl cumhurbaşkanına iletilmesi gerektiğini belirterek, “Hangi koşullarda KÇÖ müjdesinin verildiğini cumhurbaşkanımız kamuoyuna açıklamıştı. KÇÖ’nün sona erdirildiği günümüzde acaba o günün koşullarına göre herhangi bir iyileşme var mı? Seyahat kısıtlamaları mı kalktı? Hasta sayısına baktığımızda, işler o kadar vahim boyuta varmış ki, Avrupa’da birinci, dünya ölçeğinde ise Hindistan’ın ardından ikinci sıradayız. Bırakın bir yıl önce başlayıp, daha hafif koşullarda bile sürdürülen KÇÖ ödemesi, geçmişe göre daha kötü koşullarda sağlık sorunlarıyla baş etme zorunda kalan ülkemizin turizmcileri bu karar ile yalnızlığa, açlığa, terkediliyor. Hükümetin turizmcileri cami avlusuna bırakma tercihi hem insanlığa hem turizme, hem de ülkemizin nadide turizm emekçilerine, yatırımcılarına, işletmecilerine reva görülmemeli.”

Açılmayayım diyen otel yok ama sezon kaydı

Jolly’e göre, Akdeniz’in özellikle Kemer, Side, Belek ve Lara bölgelerindeki oteller tarih itibari ile kapılarını açmaya başladı. Ege bölgesindeki oteller ise bu yıl Ramazan bayramında açılmayı planlıyor. Jolly Pazarlama Direktörü Yasemin Develioğlu, “Yaz sezonu için özellikle Temmuz dönemi ve Kurban bayramı için Ege ve Akdeniz bölgelerine yönelik taleplerde bir yoğunluk var. Taleplerin Ağustos ve Eylül ayları için de gelmeye başladı” dedi. Tatilsepeti.com Genel müdürü Koray Küçükyılmaz ise şu ana kadar, otellerden kendilerine sezon içinde hizmet vermeme gibi bir bilgi ulaşmadığını vurgulayarak, “Sezon için tüm otellere rezervasyon alıyoruz. 2020’de otellerin yaklaşık yarısı açılmıştı. Bu sezon için ise, bütün otellerin sezon içinde açılacağını öngörüyoruz. Oteller, sezon açılışlarını Nisan ayı içinde yapacak şekilde planlamıştı; ancak yurt dışından misafir gelişlerinde yaşanan belirsizlikler, bazı otel açılışlarının ertelenmesine neden oldu. Ortalamaya bakıldığında, otel açılışları mayıs içinde gerçekleşecek” diye konuştu. Geçen yıl yalnızca 3 ay kapalı kalan Titanic Beach Lara ve Titanic Golf Deluxe Belek’in nisan itibariyle hizmete başladığını belirten Titanic Hotels Group COO, Gökhan Özbatır, Titanic Deluxe Bodrum’un ise 1 Mayıs itibarı hizmete açılacağını bildirdi. Özbatır, “Bu yıl yaz sezonunda otellerimizde yaklaşık ortalama % 40 oranında bir doluluk gözüküyor, bu oran salgının seyrine göre değişebilir” dedi. 2 otelini nisanda açtığını söyleyen Kilit Grup Yönetim Kurulu Üyesi Tolga Kilit “Bu sezon 20 otelimizin tamamını açmak için çaba göstereceğiz ve planlamamızı bu doğrultuda yaptık. Pandemi koşulları daha kötüye gitmediği sürece umut ediyoruz ki otellerimizin hepsini tam kapasite açacağız” dedi.

Kısıtlamalar şimdi belirlensin, oteller bayrama hazır olmak istiyor!

Turizmciler, ramazan ayındaki kısıtlamaların bayramı da etkilemesinden koruyor. Planlamanın son dakika yapılmamasına dikkat çeken ETİK Başkanı Mehmet İşler, “Bayrama yönelik seyahat kısıtlamasının olmadığı şimdiden duyurulmalı. Son dakikaya kalırsa kaotik durum olacak. Tüketici, erken rezervasyon imkanını kullanmayacak, son dakika artan fiyatlar yüzünden planlamaktan vazgeçecek. Önünü göremeyen turizmci otelinin açılışını daha da erteleyecek. Bayramın can suyu etkisi olmayacak. Bayram haftasını riskli duruma düşürmemek için şimdiden açıklama şart” şeklinde konuştu.

Turizm çalışanlarına aşılama İstanbul’dan başladı

Turizm sektöründe iyi haberin İstanbul’da başlayan aşılama olduğunu söyleyen ETİK Başkanı Mehmet işler, sektör çalışanlarının aşılanmasının rekabetteki önemine değinerek, “Şimdi yalnızca açık otellerin çalışanları aşılanıyor. Ancak sezona hazır olmak adına bütün otel çalışanlarının aşılanması lazım. 1,2 milyon turizm çalışanının bir an önce sezon açılmadan aşılanması gerek. Bunu da sektörel pazarlama olarak kullanabiliriz. TGA’nın sitesine açık otellerden 110 bin başvuru oldu şimdiye kadar, İstanbul’da çalışanların aşılanması bugün başlamış” dedi. İşler, aşılama sayısının rakip ülkelerle aynı hızda gitmediğini vurgulayarak, “Eğer aşılama sayısı vaka sayılarıyla ters orantılı gitmezse, 2021 yılında turizm daha büyük darbe alabilir” dedi.

Yabancı çalıştırma sınırlaması devam edecek

Canan SAKARYA

Turizmi Teşvik Kanun teklifi Meclis Bayındırlık ve Turizm Komisyonu’nda kabul edildi. Meclis’e sunulan kanun yasa teklifinde “Turizm işletmesi belgeli işletmelerde, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nca verilen izinle yabancı personel çalıştırılabilir” ifadesi eklenmişti. Söz konusu madde iktidar ve muhalefet partilerinin ayrı ayrı verdikleri önergelerin kabul edilmesiyle kanun teklifinden çıkarıldı. Kabul edilen başka bir önergeyle turizm işletmesi belgesi bulunan işletmelerde, salgın hastalık durumunda bakanlık tarafından belirlenen kurallara uyulmaması durumunun tekrarı halinde teklifte öngörülen faaliyeti durdurma cezası yerine yeniden para cezası verilmesi yönünde değişiklik yapıldı. Beş yıldızlı otel ve tatil köylerinin, müşterilerine transfer hizmeti vermesine yönelik madde de tekliften çıkarıldı. Kanun teklifine göre; konaklama tesisi bulunmayan plajlara, turizm işletme belgesi alma zorunluluğu getirildi. Turizm koruma gelişim bölgesi ve turizm merkezlerinde bulunan konaklama tesislerinin tür veya kullanım kararı değişikliği ile kapasite artışı durumlarında, yatırımcılardan sosyal, teknik ve benzeri altyapıya katılım payı istenecek. Lüks çadır tesisleri kurulmasının önü de teklifl e açılıyor.Bakanlıktan turizm işletmesi belgesi aldıktan sonra 15 günde işyeri açma ve çalışma ruhsatı alabilecek. Boyları 39 metrenin üzerinde olan yabancı bayraklı ticari yatların Türk karasularında faaliyet göstermelerine, geçici süreyle izin verilebilecek. Yatlardan boylarına göre; 200 bin-400 bin TL arasında izin ücreti alınacak.