42 havayolu iflas etti, 30 yeni havayolu kuruluyor

Fehmi Köfteoğlu

Koronavirüs salgınından tarihinin en ağır darbesini yiyen, seyahat endüstrisinin önemli ayağı havacılıkta ilginç gelişmeler yaşanıyor.

Pandemi ile birlikte dünyanın her yerinde kamuculuk yükselişe geçerken bunun seyahat endüstrisindeki ilk uygulamaları havacılıkta oldu.

Kamulaştırmalar

Başta Almanya ve İngiltere olmak üzere birçok ülkede hükümetler önce bayrak taşıyıcılardan başlayarak ülke için önemli gördükleri havayollarını kurtarmaya başladı.

Almanya’da hükümet Lufthansa’nın iflasını önlemek için dokuz milyar Euro aktarıp şirketin yüzde 20'sine ortak oldu.

Benzer durum İtalya ve İspanya'da da yaşandı.

İflaslar her yerde

Ancak kamudan gelen bu desteklere rağmen dünyanın her yerinde; Avrupa, Asya, Amerika ve Afrika’da havayolları peş peşe iflas etti.

Seyahat veri şirketi Cirium, 2020'de 42 ticari havayolunun operasyonlarını tamamen durdurup iflas ettiğini belirledi. Bu sayı 2019'da 46 ve 2018'de 56 olarak gerçekleşmişti.

İlginç olan bu dönemde kimi resmen kurulan kimi de kurulma aşamasında olan 30 yeni havayolu için çalışmalar yapılıyor.

Çoğu büyüklerden

Cirium verilerine göre, 2019'da iflas eden 56 havayolundan 12'si, 2019’da 46 havayolundan 10'unun filosunda en az 10 uçak varken 2020’de iflas eden 42 havayolunun filosunda 20 ve üzerinde uçak olan şirketlerdir.

2018’de iflas eden havayollarının toplam 406, 2019'da 431 uçağı varken 2020’de iflas eden 42 havayolunun filosunda toplam 485 uçak vardı.

ABD ilk sırada

Dünyanın her yerinde gerçekleşen havayolu iflaslarının ülkelere göre dağılımında ABD dokuz firma ile ilk sırada. İflas eden havayolları listesinde Almanya ve G.Afrika üçer firma ile yer alırken Türkiye’den de bir firma var.

Atlas Global. Bir de THY’nin ortak olduğu SunExpres’in Almanya’daki şirketi SunExpres Deustchland var. Ama o Alman şirketi olarak görünüyor.

Türkiye’den Atlas Global

Dünyadaki havayolları iflasları listesinde Türkiye’den bir şirket var. Atlas Global, o da koronavirüs salgınından önce iflasını vermişti.

Bagana: Devlet Onur Air’den hisse alsın

Bu arada Onur Air’in sahibi Cankut Bagana yabancı ülkelerde yardımların genelde nakit olarak değil hisse alınarak yapıldığını, Türkiye’de de devletin Onur Air'den hisse alarak yardımcı olmasını istedi.

Havaalanları da iflas ediyor

Koronavirüsü salgını nedeniyle havayolları zor durumda kalarak iflas ederken havaalanları da iflas ediyor. Uluslararası Havaalanları Konseyi (ACI) Avrupa’daki 193 havaalanı işletmesinin iflas edebileceği uyarısında bulundu.

AB: Salgın sırasında hava yollarına kamu desteği sağlanabilir

Avrupa Birliği Genel Mahkemesi, yeni tip koronavirüs (COVID-19) salgını nedeniyle Fransa ve İsveç'in, hava yollarına sağladığı kamu desteklemelerini hukuka uygun buldu. Merkezi Lüksemburg'da bulunan Avrupa Adalet Divanı'na bağlı Avrupa Birliği (AB) Genel Mahkemesi, merkezi İrlanda'da bulunan, düşük maliyetli hava yolu şirketi Ryanair'in açtığı iki davayı karara bağladı.

Mahkeme, yeni tip koronavirüs (COVID-19) salgınında Fransa'nın, hava yollarını vergi ödemelerini erteleyerek desteklemesinin AB hukukuna uygun olduğuna hükmetti. Kararda, "(Fransa'da) COVID-19'un neden olduğu ekonomik zararı gidermek için sağlanan destekleme uygundur ve ayrımcılık teşkil etmez" ifadesi kullanıldı.

Genel Mahkeme, salgın nedeniyle İsveç'in, ülkede işletme ruhsatına sahip hava yollarını desteklemek için uygulamaya başladığı kredi garanti programını da mevzuata uygun buldu.

AB Komisyonu, salgın nedeniyle üye ülkelerin kamu destekleme kurallarını gevşetmişti. Bunun üzerine üye ülkeler, hava yolları da dahil salgından etkilenen çeşitli sektörlere ciddi miktarda kamu yardımı sağlamaya başlamıştı.

Ryanair, mahkemeden, Fransa ve İsveç'in salgın nedeniyle ülkelerindeki hava yolu şirketlerine sağladığı vergi indirimi ve kredi garantisi gibi imtiyazlara ilişkin AB Komisyonu onayı alınan kararlarının iptal edilmesini talep etmişti.

Öte yandan, Ryanair, salgın nedeniyle AB üyesi ülkelerin özellikle bayrak taşıyıcı hava yolu firmalarına 30 milyar Euro'nun üzerinde kamu desteği sağladığını, bunun AB havayolu sektöründe adil rekabete zarar verdiğini belirterek, AB Genel Mahkemesi kararını temyiz edeceklerini duyurdu.

Dünya havaalanlarının en az kaybedeni İstanbul ve Moskova

Avrupa Havalimanları Konseyi (ACI) Europe 2020 yılı havaalanları yolcu istatistiklerini açıkladı.

ACI verilerine göre Avrupa'nın yolcu trafiğinin geçen yıl 1.72 milyar yolcu azalarak 1995 düzeyine düştü.

AB dışında, Rusya ve Türkiye havalimanları, sırasıyla yüzde 44,2 ve yüzde 60,7 düşüşle dördüncü çeyrekte en dayanıklı havalimanları oldu. En az kayıpta İstanbul’u Rusya Moskova’nın Sheremetyevo, Domodedovo ve Vnukovo izliyor. Moskova’nın kaybı yüzde 60.7 En çok etkilenenler İzlanda'daki havaalanları yüzde 96,2 ve Gürcistan yüzde 94,8 oldu.

ACI verilerine göre Avrupa'nın en büyük beş havalimanı, yolcu trafiğinde yüzde 71,3 düşüş kaydetti.

Londra-Heathrow, Paris-CDG, Amsterdam-Schiphol, Frankfurt ve İstanbul 2020'de ortalama yüzde 73.4 ile 250 milyon yolcu kaybetti. Londra-Heathrow (yüzde -72,7), Amsterdam-Schiphol (yüzde -70,9), Paris-CDG (yüzde -70,8) ve İstanbul (yüzde -59,6)

Yunanistan'daki havalimanları da 2020'de COVID-19 kısıtlamalarından en çok etkilenenler arasında.

ACI Europe Genel Müdürü Olivier Jankovec, "Bir önceki yıl 2,4 milyar yolcuya göre 2020'de sadece 728 milyon yolcuyla, Avrupa'nın havalimanları 1995'teki trafik düzeyine geri döndü. Hiçbir endüstri tek başına böyle bir şoka dayanamaz" dedi.

30 yeni havayolu kuruluyor

Koronavirüs salgını ile büyük bir yıkım yaşayan havayollarından bir yandan iflas haberleri gelirken bir yandan da yeni havayolları kuruluyor.

İflas eden havayolu şirketleri 2 binin üzerinde uçağı leasing şirketlerine iade etti.

Uçak kiralama kuruluşu Avalon çeşitli ülkelerde 30 yeni havayolu pazara girmeye hazırlandığını belirtti.

Avalon Başkanı Donal Slattery, yeni kurulan uçak şirketinin öncelikle kısa ve orta mesafeli güzergahlara odaklanacaklarını, müşteriye gereksinimi olan havaalanlarının da yeni şirket kuruluşlarına destek verdiğini belirtiyor.