TMO’dan özel sektöre “hasat zamanı ürün alın” çağrısı

Ali Ekber YILDIRIM

Hububat alım piyasasında adeta tek başına kalan Toprak Mahsulleri Ofisi, un regülasyonunun sona erdiğini hatırlatarak yeni sezondaki satış kriterlerini açıkladı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 6 Haziran’da Toprak Mahsulleri Ofisi’nin ekmeklik buğdayın tonunu 8 bin 250 liradan alacağını ve üreticiye ton başına 1000 lira prim ödeneceğini açıkladı. Ancak serbest piyasada ekmeklik buğdayın tonu 5,5- 6 bin liraya kadar düştü. Bu fiyata rağmen tüccarlar buğday almaya pek istekli değil.

Toprak Mahsulleri Ofisi yaptığı basın açıklamasında sanayicileri ve tüccarları piyasadaya girerek ürün almaları çağrısında bulundu. Ofis’in açıklamasında şu bilgilere yer verildi: “Yeni sezonda üreticiden aldığımız ürünler, alım fiyatının üzerine her türlü maliyet (depolama + personel + finansman vb.) ilave edilmek suretiyle oluşacak satış fiyatı üzerinden satılacaktır. Sanayicilerimiz ve hububat ticareti ile iştigal eden sektörün bu hususu dikkate alarak ihtiyaçlarını hasat sezonunda tedarik etmeleri menfaatlerine olacaktır.”

“Hasatta ürün almayan sonra pahalıya alacak” mesajı

Toprak Mahsulleri Ofisi yaptığı bu açıklama ile un sanayicileri ve hububat ticareti yapanlara “şimdi ürün almazsanız yarın çok daha yüksek fiyatla almak durumunda kalırsınız “ mesajı veriliyor. Satış fiyatı ile ilgili kriterler veriliyor ama satış fiyatı verilmiyor. Oysa geçmiş yıllarda aylık bazda satış fiyatı açıklanıyordu. Bunu hesaplamak çok zor değil. Alım fiyatı belli, maliyetler belli. Buradan Eylül, Ekim, Kasım, Aralık ve sonrası için bir satış fiyatı açıklanırsa tüccar ve sanayici hesabını yapar ve ona göre ürün alıp almamaya karar verir. Aynı şekilde üretici de ürününü satıp satmama konusunda daha rahat karar almış olur. Geçen yıl buğdaya yatırım yapan veya elinde tutan üreticiler zarar ettiği için bu yıl herkes buğdayı satmak istiyor. Satıcı çok alıcı çok az. Toprak mahsulleri Ofisi, birçok yerde tek alıcı konumunda. Bu nedenle randevu konusunda depo konusunda sorunlar yaşanıyor. Ofis, bu açıklama ile özel sektörü piyasaya çekmeye çalışıyor ama satış fiyatı verilmeden bunu başarması biraz zor.

Hasatta yüzde 10’a ulaşıldı

Hava şartları, yağışlar nedeniyle bu yıl hasat gecikti. Toprak mahsulleri Ofisi’nin açıklamasına göre hasadın henüz yüzde 10’u gerçekleşti. Açıklamada hasatla ilgili özetle şöyle deniliyor:  “Ülkemizde hububat hasadı Güneydoğu Anadolu ve Akdeniz Bölgeleri ile Kıyı Ege’de yoğun bir şekilde devam etmekte olup Marmara ve İç Anadolu Bölgesinde ise lokal olarak başlamıştır. Ülke genelinde hububat hasadı yaklaşık %10 seviyesinde olmakla birlikte yoğunlaşarak devam etmektedir.”

Fiyat hatırlatması

Piyasada fiyatlar düşünce Ofis’in açıklamasında alım fiyatları hatırlatılarak: “ TMO hububat alım fiyatları 6 Haziran 2023’te Sayın Cumhurbaşkanımız tarafından ekmeklik buğdayda 8.250 TL/Ton, arpada ise 7.000 TL/Ton olarak açıklanmıştır. Bu fiyatlara ek olarak Bakanlığımız tarafından hububat üretiminin teşvik edilmesi amacıyla 2023 yılında Çiftçi Kayıt Sistemine (ÇKS) kayıtlı üreticilerimize buğdayda 1.000 TL/Ton ve arpada 500 TL/Ton ilave hububat üretim primi desteği verilecektir.” bilgisine yer verildi.

Satış politikasında değişiklik

TMO’nun açıklamasında, hububat alımları için 310’u kendi işyeri, 230’u ise sözleşme imzaladığı lisanslı depolar olmak üzere ülke genelindeki 500’ün üzerindeki noktada alım faaliyetinin sürdüğü belirtilerek şu değerlendirmeye yer verildi: “Hasat devam eden yerlerde tüm imkanlarımız seferber edilerek alım noktalarının sayısı artırılmakta, günlük randevu kapasiteleri ise azami seviyelere yükseltilmektedir. TMO alım fiyatları, referans fiyatlar olup üreticilerimizin piyasaya ürün satışlarında bu hususu dikkate almaları uygun olacaktır. TMO’nun ana faaliyet kollarından biri olan alım politikası, üreticimizin memnuniyeti ve üretimin sürdürülebilirliği için önemli bir araç olmakla birlikte TMO’nun piyasa istikrarını tesis etme, üretici ve tüketici arasındaki dengeyi kurma yönüyle kullandığı bir diğer ana faaliyeti de satış politikalarıdır. Bilhassa geçtiğimiz birkaç sezonda, yaşanan pandemi, kuralık ve savaş gibi olağanüstü koşullar karşısında bu koşullara uygun satış politikaları geliştirilmiş, “un regülasyonu” adı altında buğday satış politikası uygulanmıştır. Olağanüstü koşulların olumsuz etkilerinin ortadan kalkması ve yeni sezon ürün arzındaki bolluk beklentisi neticesinde 2023 yılı Mayıs ayı sonu itibariyle un regülasyon çalışmalarımız sonlandırılmıştır. Yeni sezonda üreticiden aldığımız ürünler, alım fiyatının üzerine her türlü maliyet (depolama + personel + finansman vb.) ilave edilmek suretiyle oluşacak satış fiyatı üzerinden satılacaktır. Sanayicilerimiz ve hububat ticareti ile iştigal eden sektörün bu hususu dikkate alarak ihtiyaçlarını hasat sezonunda tedarik etmeleri menfaatlerine olacaktır.”