Genç Neslin Yeni Kâbusu: Sanal Bahis Neden Bu Kadar Arttı, Etkileri Nedir! Uzman İsim Açıkladı

ÖZEL HABER / OKAN GÜLEŞ

Son dönemde özellikle Türkiye'de gençler sanal bahsin esiri olmuş durumda. Giderek yaygınlaşan bu durum, gençleri ekonomik ve psikolojik açıdan zor durumda bırakıyor. Kolay para kazanma vaadiyle cazip hale getirilen sanal bahis siteleri, kısa vadeli kazançlar sağlasa da uzun vadede birçok gencin birikimlerini kaybetmesine ve ciddi borçlar altına girmesine yol açıyor.

Bunun yanında, kumar bağımlılığı gibi ciddi sorunlara da kapı aralayan bu bağımlılık, sosyal ilişkilerin bozulmasına, iş hayatındaki performansın düşmesine ve kişinin genel yaşam kalitesinin düşmesine neden olabiliyor. Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Görsel İletişim Tasarımı Anabilim Dalı Başkanı ve Bilişim Teknolojileri Uzmanı Prof. Dr. Ali Murat Kırık, sanal bahsin gençler üzerindeki etkisi hakkında önemli açıklamalarda bulundu. 

Soru: Gençlerin sanal bahis oynamaya yönelmesindeki en büyük etkenler nelerdir? Sosyal medya, arkadaş etkisi ya da ekonomik nedenler buna örnek gösterilebilir mi?

Cevap: Gençlerin sanal bahis oynamaya yönelmesinde en büyük etkenler arasında sosyal medya, arkadaş çevresi ve ekonomik zorluklar önemli bir rol oynuyor. Sosyal medya platformları, sanal bahis sitelerinin reklamlarını ya da çekiliş gibi içerikleri gençlere kolayca ulaştırırken, arkadaş etkisi de bu süreci hızlandırabiliyor. Özellikle gençlerin birbirleriyle rekabet duygusu ya da kısa yoldan para kazanma arayışı, bahis oynamaya karşı ilgiyi artırıyor. Bunun yanında ekonomik sıkıntılar çeken gençler, hızlı kazanç vaat eden bu tür platformlara daha yatkın hale geliyor. Ancak, bu kısa vadeli kazanç arayışının uzun vadede ciddi maddi ve psikolojik zararlar doğurduğunu göz ardı etmemek gerekiyor.

NE TÜR STRATEJİLER KULLANILIYOR

Soru: Bahis siteleri, özellikle gençleri hedefleyen ne tür pazarlama stratejileri kullanıyor?

Cevap: Bahis siteleri, özellikle gençleri çekmek için çeşitli pazarlama stratejileri kullanıyor. İlk olarak, sosyal medya platformları üzerinden yapılan yoğun reklamlar dikkat çekiyor. Bahis siteleri, gençlerin sıklıkla kullandığı Instagram, X ve YouTube gibi mecralarda etkileyici ve dikkat çekici içerikler paylaşarak geniş kitlelere ulaşıyor. Özellikle ünlü influencer’larla işbirliği yaparak, bahis sitelerini daha cazip ve güvenilir göstermeye çalışıyorlar. Ayrıca, ücretsiz bonuslar ve promosyonlar sunarak gençlerin ilgisini çekmeyi hedefliyorlar. Bu "hoş geldin bonusu" gibi teklifler, gençlere düşük riskle bahis yapma fırsatı sunuyormuş gibi görünüyor, ancak aslında onları daha büyük risklere yönlendirebiliyor.

Bir diğer strateji, mobil uygulamaların kullanımını teşvik etmeleri. Gençler mobil cihazlar üzerinden bahis oynamaya daha yatkın olduğundan, bu siteler basit ve hızlı mobil arayüzler sunarak kullanıcıları çekiyor. Ayrıca, "hızlı kazanç" vaat eden canlı bahis seçenekleriyle anlık karar verme dürtüsünü körüklüyorlar. Gençlerin heyecan arayışı ve risk alma isteği, bu stratejilerle birleştiğinde, bahis sitelerine bağımlılık geliştirme riskini artırıyor.

PANDEMİNİN ETKİSİ VAR

Soru: Türkiye'de sanal bahis oynamanın gençler arasında yayılmasında pandeminin ya da ekonomik koşulların etkisi oldu mu? Ne zamandan beri yaygınlaştı?

Cevap: Türkiye’de sanal bahis oynamanın gençler arasında yayılmasında pandemi ve ekonomik koşulların önemli bir etkisi oldu. Pandemi sürecinde evde kalma zorunluluğu, sosyal hayatın kısıtlanması ve artan internet kullanımının gençleri sanal eğlence arayışına itmesi, sanal bahis sitelerine olan ilgiyi artırdı. Aynı zamanda, pandeminin getirdiği ekonomik belirsizlik ve işsizlik gibi faktörler, gençleri kısa yoldan para kazanma umuduna yönlendirdi. Bununla birlikte, son yıllarda artan enflasyon ve hayat pahalılığı, gençlerin gelir kaynaklarını çeşitlendirme isteğini pekiştirerek bahis sitelerinin cazip hale gelmesine yol açtı. Sanal bahis, özellikle 2010'ların ortalarından itibaren yaygınlaşmaya başlamış olsa da, pandemi dönemi ve sonrasındaki ekonomik sıkıntılarla birlikte daha da hız kazandı.

Psikolojik ve Sosyal Etkiler

Soru: Sanal bahis oynayan gençlerin karşı karşıya kaldığı psikolojik etkiler nelerdir? Bağımlılık nasıl gelişiyor?

Cevap: Sanal bahis oynayan gençler, kısa vadeli kazanç beklentisiyle başladıkları bu süreçte ciddi psikolojik etkilerle karşı karşıya kalabiliyor. Bahis oynama, heyecan ve risk arayışı nedeniyle ilk etapta çekici gelse de, kayıpların artmasıyla birlikte stres, kaygı ve depresyon gibi duygusal sorunlar yaşanabiliyor. Sürekli olarak kayıpları telafi etme isteği, gençleri daha fazla bahis oynamaya yönlendiriyor ve bu da zamanla bağımlılık geliştirmelerine yol açıyor. Beyinde ödül mekanizmasını harekete geçiren bahis, her kazanç anında dopamin salgılanmasına neden oluyor ve bu durum, gençlerin bahis oynamayı tekrarlama isteğini körüklüyor. Ancak zamanla kayıpların artması, yalnızlık, düşük özsaygı ve sosyal izolasyon gibi olumsuz psikolojik sonuçlar doğuruyor. Bağımlılık, kişiyi hem maddi hem de manevi olarak çıkmaza sürükleyerek ciddi sorunlar yaratabiliyor.

Soru: Sanal bahis bağımlılığı, gençlerde sosyal izolasyon, stres ya da akademik başarısızlık gibi sorunlara yol açıyor mu?

Cevap: Evet, sanal bahis bağımlılığı gençlerde ciddi sosyal ve psikolojik sorunlara yol açabiliyor. Bağımlılık geliştiren gençler, zamanla sosyal çevrelerinden uzaklaşıp, izole bir yaşam sürmeye başlayabiliyor. Arkadaşlarıyla vakit geçirmek veya sosyal etkinliklere katılmak yerine, bahis oynama isteği baskın hale geliyor. Bu da gençlerin yalnızlık hissini artırıyor ve sosyal ilişkilerini zayıflatıyor. Ayrıca, bahis oynama sırasında yaşanan kayıplar ve maddi sıkıntılar, yüksek düzeyde stres ve kaygıya yol açabiliyor. Sürekli kazanç umuduyla daha fazla bahis oynayan gençler, kontrolü kaybettikçe çaresizlik ve umutsuzluk hisleriyle boğuşuyor. Tüm bunların yanı sıra, bahis bağımlılığı gençlerin akademik başarılarını da olumsuz etkiliyor. Zamanlarının büyük kısmını bahis oynamaya ayırdıkları için ders çalışmaya yeterince vakit ayıramıyorlar ve dikkat dağınıklığı, motivasyon eksikliği gibi sorunlar yaşıyorlar. Bu durum, uzun vadede okul performanslarının düşmesine ve eğitim hayatlarının sekteye uğramasına neden oluyor.

Soru: Aile içi ilişkilerde sanal bahisin neden olabileceği zorluklar nelerdir?

Cevap: Sanal bahis bağımlılığı, aile içi ilişkilerde ciddi zorluklara yol açabilir. İlk olarak, bağımlı gençler bahis oynama isteği yüzünden aileleriyle olan iletişimlerini zayıflatabilir. Zamanla artan gizlilik, sürekli para talepleri veya maddi kayıpları gizleme çabası, aile içinde güven sorunlarına neden olabilir. Aileler, çocuklarının davranışlarındaki değişiklikleri fark ettiklerinde endişelenebilir, ancak gençler durumu inkâr ederek sorunları daha da derinleştirebilir. Bu durum, ebeveynlerle çocuklar arasında çatışmalara, anlaşmazlıklara ve gerginliklere yol açabilir. Ayrıca, maddi kayıpların artması, gençlerin aile bütçesini zorlamasına neden olabilir, bu da aile içinde ekonomik stres yaratır. Aile bireyleri arasında sürekli tartışmalar, kaygılar ve güven eksikliği oluştuğunda, aile yapısında büyük bir bozulma meydana gelebilir ve ilişkiler ciddi şekilde zarar görebilir.

YASAL VE DÜZENLEYİCİLER

Soru: En ufak bir pürüzde sosyal medya hesaplarının engellendiğini görüyoruz. Peki Türkiye'de sanal bahis oynamanın yasal durumu nedir? Gençler bu yasal kısıtlamaları nasıl aşıyor? 

Cevap: Türkiye'de sanal bahis oynamak, yasal olarak sadece devlet denetimindeki İddaa gibi platformlar üzerinden mümkündür. Yabancı kaynaklı bahis siteleri ise yasadışı kabul edilmektedir ve bu tür sitelere erişim, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) tarafından sık sık engellenmektedir. Ancak gençler, bu yasal kısıtlamaları aşmak için VPN (sanal özel ağ) gibi araçlar kullanarak engellenen sitelere erişebiliyor. Ayrıca, sosyal medya platformları üzerinden yayılan alternatif bağlantılar ve yeni açılan siteler aracılığıyla da bahis oynamaya devam edebiliyorlar. Yasal düzenlemeler ve engellemelere rağmen, teknolojiye hâkim olan gençler bu engelleri kolayca aşabilmekte, ancak bu durum onları hem maddi hem de hukuki risklerle karşı karşıya bırakmaktadır.
Soru: Yasal düzenlemeler, sanal bahis bağımlılığını önlemek ya da kontrol altına almak için yeterli mi?

Cevap: Yasal düzenlemeler, sanal bahis bağımlılığını önlemek ya da kontrol altına almak konusunda tek başına yeterli olmuyor. Türkiye’de yasa dışı bahis sitelerine erişim engellemeleri ve cezai yaptırımlar gibi tedbirler bulunsa da, gençler VPN gibi teknolojilerle bu engelleri aşarak bahis oynamaya devam edebiliyor. Yasal düzenlemeler, bahis bağımlılığıyla mücadelede önemli bir adım olsa da, bu sorunun çözümü için daha kapsamlı bir yaklaşım gerekiyor. Bilinçlendirme kampanyaları, gençlere yönelik eğitim programları ve ailelerin sürece dahil edilmesi gibi önleyici tedbirler de bu mücadelede kritik rol oynayabilir. Ayrıca, dijital ortamda daha sıkı denetimler ve bağımlılık riskine karşı daha güçlü psikososyal destek mekanizmalarının geliştirilmesi de gereklidir. Bu tür çok yönlü yaklaşımlar olmadan, yasal düzenlemelerin tek başına bağımlılığı kontrol altına alması zorlaşabilir.

Soru: Hükümetin veya STK'ların sanal bahisle mücadele etmek için aldığı önlemler var mı?

Cevap: Evet, hem hükümet hem de sivil toplum kuruluşları (STK'lar) sanal bahisle mücadele etmek için çeşitli önlemler alıyor. Hükümet tarafında, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) yasa dışı sanal bahis sitelerini tespit ederek erişim engeli getiriyor. Ayrıca, yasa dışı bahis oynatan veya oynayanlara yönelik para cezaları ve hapis cezaları gibi hukuki yaptırımlar da uygulanıyor. Emniyet Genel Müdürlüğü ve Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK), yasa dışı bahis operasyonlarını takip ederek, para akışını durdurmak ve bu tür faaliyetleri engellemek için çalışmalar yürütüyor. 

STK'lar ise daha çok farkındalık yaratma ve bağımlılıkla mücadele konularına odaklanıyor. Gençlere ve ailelerine sanal bahis bağımlılığının riskleri hakkında bilgi veren eğitim programları düzenleniyor. Ayrıca, psikolojik destek hizmetleri sunan bazı kuruluşlar, bahis bağımlılığı yaşayan bireylere danışmanlık ve tedavi hizmetleri sağlıyor. Bu önlemler, sanal bahisle mücadelede önemli adımlar olsa da, gençler üzerindeki etkilerini azaltmak için daha kapsamlı ve sürekli çözümler gerekiyor.

Soru: Gençler neden sanal bahisle para kazanmayı bir çözüm olarak görüyor? Bu, genç işsizliği ya da maddi sıkıntılarla bağlantılı mı?

Gençler, sanal bahisle para kazanmayı genellikle ekonomik zorluklardan ve işsizlikten kaynaklanan maddi sıkıntılara bir çözüm olarak görüyor. Özellikle genç işsizliğinin yüksek olduğu dönemlerde, birçok genç geçim sağlamakta zorlanıyor ve kısa yoldan kazanç elde etme umuduyla bahis sitelerine yöneliyor. Sanal bahis, kazanç vaadiyle cazip görünse de, bu beklenti genellikle hayal kırıklığıyla sonuçlanıyor. Ekonomik sıkışıklık içinde olan gençler, bahis oyunlarıyla anlık ve hızlı kazançlar elde edebileceklerine inanarak risk almaya daha yatkın hale geliyorlar. Ayrıca, ekonomik belirsizlik ve fırsat eksikliği, gençlerin geleneksel iş arama yöntemlerini bir kenara bırakıp daha kolay ve hızlı bir çözüm arayışına girmelerine neden olabiliyor. Ancak bu kısa vadeli çözüm, maddi sorunları derinleştirip bağımlılık gibi daha büyük problemlere yol açabiliyor.

Soru: Gençler arasında sanal bahise büyük miktarda para yatıranların profili nedir? Hangi ekonomik sınıflardan geliyorlar?

Cevap: Gençler arasında sanal bahise büyük miktarda para yatıranların profili, genellikle ekonomik sınıflar arasında farklılık gösterebilir. Ancak genel olarak, bu bireyler çoğunlukla maddi sıkıntılar çeken veya gelir düzeyi orta ve alt sınıfta bulunan gençlerden oluşuyor. Özellikle işsizlik, düşük gelir veya geçim zorluğu yaşayan gençler, bahis sitelerine yönelerek kısa yoldan para kazanma umuduyla risk almaya daha yatkın hale geliyorlar.

Ayrıca, eğitim düzeyi düşük olan veya üniversite eğitimine devam eden, ancak maddi destek bulmakta zorlanan gençler de bu gruba dahil edilebilir. Bu bireyler, sanal bahis ile sosyal çevrelerinde elde ettikleri başarı hikâyelerini duydukça, kendileri de benzer başarıları yakalama arzusuyla büyük miktarlarda yatırım yapma eğiliminde olabilirler. Bununla birlikte, sosyal medya ve dijital platformlarda yayılan reklamlar ve influencer etkisi, daha fazla gencin yüksek riskli bahis stratejilerine yönelmesine yol açabiliyor. Sonuç olarak, gençler arasında sanal bahise büyük miktarda para yatıranlar genellikle maddi sıkıntılar yaşayan ve hızlı kazanç arayışında olan bireyler olarak öne çıkıyor.