Zeytinyağı ihracatında yeni rekor

AHMET USMAN / İZMİR

Dünyanın en büyük zeytinyağı üreticisi olan İspanya ve İtalya’da rekoltenin yarıya düşmesi, Türkiye’nin rekoltesinin de rekor seviyeye çıkması nedeniyle zeytinyağı sektöründe oluşan rekor ihracat beklentisi gerçeğe dönüşüyor. Zeytinyağı ihracatı yılın ilk 3 ayında geçtiğimiz yıla göre yüzde 283, Mart ayında ise yüzde 590 arttı.

Sektör yıl sonunda tüm zamanların rekorunun kırılacağından emin. Zeytinyağı ihracatında geçtiğimiz yıl da yüzde 440’lık artış meydana gelmiş, ihracat 54 milyon 351 bin dolardan, 293 milyon 983 bin dolara çıkmıştı. Bu yılın ilk 3 ayında da benzer bir trend sürüyor. Sektör. Ocak-Şubat-Mart aylarında yaptığı 232 milyon dolarlık ihracatla, geçen yılın tamamındaki ihracatın yüzde 80’ini ilk 3 ayda yapmış oldu.

Geçtiğimiz yılın Mart ayında 10 milyon 216 bin dolar olan zeytinyağı ihracatı, yüzde 590 artışla geçen ay 70 milyon 519 bin dolara yükseldi. İlk 3 aylık rakamlar değerlendirildiğinde ise artış oranı yüzde 283 oldu. Geçen yılın ilk 3 ayındaki 60 milyon 697 bin dolarlık zeytinyağı, bu yılın ilk 3 ayında 232 milyon 396 bin dolara ulaştı.

Zeytinyağında miktar bazındaki artış ise değer bazındaki artışın gerisinde kaldı. Bu da ortalama fiyata olumlu olarak yansıdı. Mart ayı baz alındığında 2022’de 2 bin 681 ton olan zeytinyağı ihracatı, 2023’te yüzde 473’lük artışla 15 bin 358 tona çıktı. İlk 3 aylık verilere göre ise geçen yıl 17 bin 998 ton olan ihracat, bu yıl yüzde 184 artışla 51 bin 177 tona yükseldi.

Ortalama fiyat da arttı

Mart ayı rakamlarına göre zeytinyağı ortalama ihraç fiyatı geçen yıldan bu yana kilogram bazında yüzde 20.4’lük artışla 3.81 dolardan, 4.59 dolara çıkarken, ilk 3 aylık ihracatın ortalama fiyatı ise yüzde 34.6 artışla 3.37 dolardan, 4.54 dolara yükseldi.

Zeytinyağı ile benzer bir seyir prina yağında da yaşandı. Geçtiğimiz Mart ayında prina yağı ihracatı 2022’nin Mart ayına göre yüzde 44 artarak 2 milyon 256 bin dolardan 3 milyon 249 bin dolara çıkarken, ilk 3 aydaki artış oranı yüzde 170’i buldu. Geçen yıl Ocak-Şubat-Mart döneminde 4 milyon 432 bin dolar olan prina yağı ihracatı, bu yılın aynı döneminde 11 milyon 967 bin dolar oldu.

“Rekoru bekliyorduk”

Bu yıl sezon başından beri ihracatta rekor kırılacağını gözlemlediklerini ve bunu sık sık dile getirdiklerini anlatan Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi (UZZK) Başkanı Mustafa Tan, “Süreç o şekilde devam ediyor. Sezon sonuna kadar ihracat miktarının 120 bin tona kadar çıkacağını tahmin ediyoruz. Bu, şimdiye kadarki en yüksek rakam olacak. Bundan önce en fazla 90 bin tonları görmüştük. O dönemde de pazarda şimdikine benzeyen koşullar oluşmuştu. Yurtdışında rekolte çok düşüktü, bizde iyi bir üretim vardı” diye konuştu.

Türkiye’nin bu yılki zeytinyağı rekoltesinin 421 bin ton olarak tespit edildiğini hatırlatan Tan, “Yunanistan’ın rekoltesi de kendisi için iyi bir rakam olan 300 bin ton dolayında gerçekleşti. Ama dünyanın en büyük iki üreticisi konumundaki İspanya ve İtalya’da kuraklık nedeniyle üretim çok düştü. Büyük üreticilerden Tunus’ta da sıkıntı var.

Rekolte İspanya’da 1.5 milyon tondan 680 bin tona, İtalya’da 600 bin tondan 230 bin tona geriledi. İtalya’nın sadece iç tüketimi 600 bin ton, bir de ihracatını düşündüğümüzde 400 bin ton açığı var. Dünyadaki arz noksanlığı da tahminlerimiz paralelinde bizim ihracatımıza yansıdı. Halen de hem üretim, hem ihracat rekor seviyede seyrediyor” dedi.

Sofralık zeytinde artış sınırlı kaldı

Zeytinyağı ihracatındaki yüksek artış oranlarına rağmen, sofralık zeytin artışındaki ihracat çok sınırlı kaldı. Mart ayında sofralık zeytin ihracatında geçen yılın Mart ayında göre yüzde 9.4’lük artış oldu. Bu dönemde zeytin ihracatı 18 milyon 519 bin dolardan, 20 milyon 262 bin dolara yükseldi. İlk 3 aylık ihracat artışı ise daha düşük oldu. Geçen yılın ilk 3 ayındaki 49 milyon 280 bin dolarlık sofralık zeytin ihracatı, bu yıl 50 milyon 227 bin dolara çıktı.