Türkiye’nin en şanslı 103 tarım örgütü belli oldu

Ali Ekber YILDIRIM

Türkiye genelinde yaklaşık 11 bini aşkın tarımsal amaçlı birlik ve kooperatif olduğu dikkate alındığında “Birinci Derece Tarımsal Amaçlı Örgüt Belgesi"  almaya hak kazanan 103 tarımsal örgüt “en şanslı örgüt” olarak değerlendiriliyor. Bu belgeye sahip örgüt üyesi/ortağı çiftçiler tarımsal desteklerden daha fazla yararlanacak. Tarımsal kredilerde daha düşük faizle kredi kullanabilecek.

Konya, Balıkesir ve İzmir ilk 3 sırada

Yapılan değerlendirme sonucunda 1.Derece Tarımsal Örgüt Belgesi almaya hak kazanan örgütler sıralamasında Konya ve Balıkesir 10 örgütle en çok belge alan iller oldu. İzmir 8 örgütle 3.sırada yer aldı.Tokat, Elazığ ve Kayseri 4, Muğla, Ankara, Samsun, Bingöl, Erzincan, Çanakkale ve Çorum 3, Aydın, Ordu, Bolu, Bursa, Burdur, Yozgat, Afyonkarahisar, Kırklareli ve Mersin 2, Gaziantep, Denizli, Adana, Aksaray, Isparta, Amasya, Zonguldak, Tekirdağ, Diyarbakır, Düzce, Kütahya, Osmaniye, Giresun, Hatay, Antalya, Uşak, Şanlıurfa, Rize, Kırşehir, Kastamonu, Sivas, Sakarya, Trabzon, Edirne’de ise sadece 1 örgüt 1.Derece Tarımsal Örgüt Belgesi almaya hak kazandı. Kalan 35 ilde ise bu belgeyi alan örgüt olmadı.

En yüksek puan alan örgütler

Yapılan değerlendirmede 91 puanla en yüksek puanı İzmir Ödemiş’te faaliyet gösteren Ödemiş Bademli Fidancılık Tarımsal Kalkınma Kooperatifi oldu. İkinci sırada Konya İli Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği ile üçüncü sıradaki Sınırlı Sorumlu Kayseri Pancar Ekicileri Kooperatifi 90 puan aldı. Tire Süt Kooperatifi ise 89 puan ile 4.sırada yer aldı.

Kalkınma kooperatifleri ve damızlık birlikleri ön planda

Bakanlığın yayınladığı listeye göre 1.Derece Tarımsal Örgüt Belgesi alan tarımsal örgütlerden 22’si tarımsal kalkınma kooperatifi, 21 tanesi damızlık sığır yetiştiricileri birliği, 17’si damızlık koyun keçi yetiştiricileri birliği, 17’si arı yetiştiricileri birliği,17’si süt üreticileri birliği, 11’i pancar ekicileri kooperatifi,  1’i kırmızı et üreticileri birliği, 1’i alabalık yetiştiricileri birliği, 1’si de su ürünleri yetiştiricileri birliğinden oluşuyor.

Şanslı 103 örgüte sağlanan ilave destekler

Birinci Derece Tarımsal Örgüt Belgesi’ne sahip olan tarımsal amaçlı örgütler desteklemelerde ve tarımsal kredi kullanımında bazı avantajlara sahip olacak.

Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatifleri tarafından kullandırılan düşük faizli tarımsal kredilerde birinci derece tarımsal örgüt üyesi/ortağı çiftçilere diğer çiftçilere göre 10 puan daha avantajlı kredi desteği sağlanıyor.  

Resmi Gazete’nin 26 Temmuz 2024 tarihli sayısında yayınlanan hayvancılık desteklerinde bu örgütlere üye/ortak üreticilere sağlanan ilave destekler şöyle:

1- Buzağı ve malak desteğinde birinci derece örgüt desteği hayvan başına 200 lira.

2- Küçükbaş hayvancılıkta oğlak ve kuzu desteği hayvan başına ilave 40 lira.

3- Arılı kovan desteği kovan başına 20 lira.

4- Çiğ sütü birinci derece örgüt üzerinden pazarlayanlara litre başına ilave 40 kuruş ödenecek.

5- Besilik sığır desteği hayvan başına ilave 100 lira.

6- Tiftik yetiştiriciliğinde kilo başına ilave 80 lira.

35 ildeki çiftçiler ek destekten yararlanamayacak

Tarım ve Orman Bakanlığı Tarım Reformu Genel Müdürlüğü tarafından yayınlanan 1.Derece Tarımsal Örgüt belgesi almaya hak kazanan listeye göre 35 ilden bu belgeyi almaya hak kazanan hiç bir örgüt olmadı. Bu nedenle tarımsal kredilerde ve hayvancılık desteklemelerinde sağlanan bu ilave destekten, avantajlardan 35 ildeki çiftçiler yararlanamayacak.

İlave destekten yararlanamayacak iller şunlar: Adıyaman, Ağrı, Ardahan, Artvin, Bartın, Batman, Bayburt, Bilecik, Bitlis, Çankırı, Erzurum, Eskişehir, Gümüşhane, Hakkâri, Iğdır, İstanbul, Kahramanmaraş, Karabük, Karaman, Kars, Kilis, Kırıkkale, Kocaeli, Malatya, Manisa, Mardin, Muş, Nevşehir, Niğde, Siirt, Sinop, Şırnak, Tunceli, Van, Yalova.

Belirlenen 24 kriterden en az 60 puan almak gerekiyor

“Tarımsal Amaçlı Örgütlerin Derecelendirilmesine İlişkin Yönetmelik” 28 Kasım 2023 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi. Yönetmeliğe dayalı olarak 81 ilde, birinci, ikinci ve üçüncü derece olarak nitelendirilecek tarımsal amaçlı örgütlerin başvuru ve derecelendirilme sürecinde uyulması gereken usul ve esasları belirlemek amacıyla 2024 yılı uygulama rehberi de hazırlanarak yayınlandı.

Tarımsal amaçlı kooperatifler, üretici birlikleri ve ıslah amaçlı yetiştirici birlikleri derecelendirme kapsamına alındı. Yönetmelikle tarımsal amaçlı örgütlerin, Bakanlık tarafından belirlenen kriterler çerçevesinde derecelendirmesine ilişkin esaslar belirlendi. Başvuru yapanlardan "60 ve üzeri puan" alanlar, "Birinci Derece Tarımsal Amaçlı Örgüt Belgesi" almaya hak kazanıyor. Değerlendirmede 60 ve üzeri puan alanlar, tarımsal desteklemelerde ayrıcalık, faiz indirimi, organizasyonlara davet, karar alma süreçlerine katılım gibi imkânlardan yararlanacak.

Başvuru şartları ve kriterler

Tarımsal amaçlı örgütlerde aranan şartlar şöyle:

1. a) Bakanlık kayıtlarında veya KOOPBİS(Kooperatif Bilgi Sistemi)’de yer almak ve faaliyette bulunuyor olmak.

2. b) Başvuru sırasında faaliyetlerini etkileyecek ölçüde icra, iflas ve/veya tasfiye, konkordato sürecinde olmamak, kayyım tarafından yönetilmemek.

3. c) Son beş yıl içindeki genel kurul toplantılarını süresinde ve düzenli yapmış olmak.

ç) Fesih sürecinde olmamak.

Kriterler: Derecelendirmeye yönelik kriterler ise şöyle:

Tarımsal amaçlı örgütlerin; 

- Kurumsal yapısı,

- Genel faaliyetleri,

- Mali durumu,

- Organlarının nitelikleri,

- Pazarlama gücü,

- Tanıtım faaliyetleri,

-  Sosyal faaliyetleri

Derecelendirme kriterleri ve puanlama 

1-Son iki yılda ortak/üyelerine girdi temini yapması(8)

2- Son iki yılda sözleşmeli üretim yapması(8)

3- Ortak makine parkı hizmeti sunması (5)

4- Üretilen ürünlerin pazarlanması için satış reyonu veya marketi/satış ofisinin bulunması(5)

5- Faaliyet alanındaki üst örgütlere (il/bölge/merkez birliği) ortak/üye olması(5)

6- Bünyesinde sorumlu müdür çalıştırması (5)

7- Son üç olağan genel kurul toplantısına katılan ortak/üye sayısının genel kurulda oy kullanma hakkını haiz ortak/üye sayısına oranı (5)

8- Yönetim kurulunun bir önceki mali yıl içerisinde yaptığı toplantı sayısının yapması gereken toplantı sayısına oranı(4)

9- Personel çalıştırma durumu(8)

10- İdari hizmetlerini kendine ait veya kiracısı olduğu işletme binasında yapması(4)

11- Tescilli marka ve/veya coğrafi işaretli ürün belgesine sahip olması (4)

12- Son üç yılda ortaklarına kredi ve avans sağlaması ve/veya kredilerde kefil olması(4)

13- Nakliye-depolama faaliyetinde bulunması (4)

14- Aktif internet sitesine sahip olması (3)

15- Yönetim kurulu üyelerinin lisans eğitimi durumu (3)

16- Yönetim kurulu üyeleri arasından en az birinin kadın ve/veya 40 yaş altı olması (3)

17- Denetim kurulu üyelerinin lisans eğitimi durumu (3)

18- Son iki yılda ortaklarına eğitici ve öğretici hizmette bulunması (3)

19- Tarımsal örgütün vadesi geçmiş vergi ve sosyal güvenlik prim borcu bulunmaması(3)

20- Tarımsal örgütün son üç mali yıl bilançosunda müspet gelir-gider farkı durumu (3)

21- Son iki mali yılda ortak/üyelerine yönelik dayanışma amaçlı yardım faaliyetinde bulunması (3)

22- Son üç yılda basılı ve görsel yayın yapması (dergi/gazete/dijital ve benzeri) (3)

23- Son üç yılda tarımsal amaçlı fuarlara katılmış ve stant açmış olması (2)

24- Son beş mali yıl içerisinde yapılması gereken olağan genel kurul toplantılarını yapması(2)

İllere göre birinci derece tarımsal örgüt sayısı:

Konya: 10

Balıkesir: 10

İzmir: 8

Tokat: 4

Elazığ: 4

Kayseri: 4

Muğla: 3

Ankara: 3

Samsun: 3

Bingöl: 3

Erzincan: 3

Çanakkale: 3

Çorum: 3

Aydın, Ordu, Bolu, Bursa, Burdur, Yozgat, Afyonkarahisar, Kırklareli ve Mersin: 2

Gaziantep, Denizli, Adana, Aksaray, Isparta, Amasya, Zonguldak, Tekirdağ, Diyarbakır, Düzce, Kütahya, Osmaniye, Giresun, Hatay, Antalya, Uşak, Şanlıurfa, Rize, Kırşehir, Kastamonu, Sivas, Sakarya, Trabzon, Edirne 1’er örgüt.

Kooperatif ve Birliklere göre dağılım

Tarımsal kalkınma kooperatifi. 22

Damızlık sığır yetiştiricileri birliği: 21

Arı yetiştiricileri birliği:17

Süt üreticileri birliği: 17

Damızlık koyun keçi yetiştiricileri birliği:12

Pancar ekicileri kooperatifi:11

Kırmızı et üreticileri birliği: 1

Alabalık yetiştiricileri birliği: 1

Su ürünleri yetiştiricileri birliği: 1

İşte tam liste...