Tarımsal ticarette kısıtlamalar gıda güvenliğine tehdit

Ali Ekber YILDIRIM

Kanada, Avrupa Birliği, İngiltere, Çin ve ABD’nin de aralarında bulunduğu Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) üyesi 24 ülke ortak açıklama yaparak tarımda ticaret kısıtlamalarının ve aşırı stok yapmanın gıda güvenliğini tehdit edeceği uyarısında bulundu.

"COVID-19 Salgınına Açık ve Öngörülebilir Ticaretle Yanıt Vermek" başlığıyla yapılan açıklamada, DTÖ üyesi ülkelere, COVID-19 salgınıyla mücadele ederken, tarımsal ürünlerin ticaretini olumsuz yönde etkileyecek tedbirler almaktan kaçınmaları ve bu süreçte piyasaya erişimin devamını sağlamaları konusunda çağrı yapıldı. Açıklamada, gıda tedariki ve güvenliğiyle ilgili sıkıntı yaşanmaması, uluslararası piyasaların işlemeye devam ederek tarımsal ürünler ile girdilerin dolaşımını sürdürmesi için tedarik zincirlerinin açık ve bağlantı halinde kalmasının sağlanması isteniyor.

Kısıtlamaların ve aşırı stok yapmanın gıda güvenliği, beslenme ve sağlık üzerinde olumsuz etkileri olacağı vurgulanan ortak açıklamada, 31 Mart'ta DTÖ, Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) ve Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) genel direktörleri tarafından yapılan COVID- 19 salgınının tarım ticareti ve gıda güvenliği üzerindeki etkisini azaltma çağrısına tam destek verildi.

Ticaretin kolaylaştırılması teşvik edilmeli

Bildiriye imza atan ülkelerin, küresel tarım ve tarımsal gıda ürünleri ihracatının yüzde 63'ünü ve küresel tarım ve tarımsal gıda ürünleri ithalatının yüzde 55'ini oluşturduğuna dikkat çekilen ortak açıklamada tarım tedarik zincirlerini muhafaza etmenin ve üyelerin yerli ihtiyaçlarını karşılamak için tarım ve tarımsal gıda ürünlerini ithal etme ihtiyacını korumanın önemine dikkat çekiliyor.

Nakliye ve lojistik hizmetlerinin etkin olarak sürdürülmesinin, gıda tedarik zincirinin sorunsuz işlemesi için çok önemli olduğu vurgulanan açıklamada, yetkili makamlar tarafından orijinal belgelerin doğrulanması durumunda orijinal sertifikaların sunulması, mümkün olmadığı durumlarda ticareti kolaylaştırmak için taranmış kopyalara veya orijinal sertifikaların elektronik kopyalarına izin verilmesi gibi geçici çalışma çözümleri uygulamasının teşvik edilmesi isteniyor.

ALINAN KARARLAR

Ottava Ticaret Müşavirliği tarafından bildirilen ve Ticaret Bakanlığı'nın internet sayfasında da yayınlanan DTÖ üyesi 24 ülkenin ortak açıklamasında alınan kararlar ise özetle şöyle:

1- Gıda tedariki ve güvenliğiyle ilgili sıkıntı yaşanmaması, uluslararası piyasaların işlemeye devam ederek tarımsal ürünler ile girdilerin dolaşımını sürdürmesi için tedarik zincirlerinin açık ve bağlantı halinde kalmasının sağlanması,

2- Uluslararası ticarette sıkıntı ve aksaklık yaşanmaması amacıyla geleneksel olarak ihracata yönelik olan tarımsal ürünlerin yerelde stoklanmasına kısıtlama getirilmesi,

3- Tarımsal ürünlerin ihracatına yönelik kısıtlamalar ile tarımsal ürünler ve temel girdilere yönelik haksız ticari engeller koyulmasından kaçınılması

4- COVİD -19 salgınıyla mücadele etmek üzere alınan olağanüstü tedbirlerin amacına uygun, saydam, geçici ve DTÖ kurallarıyla uyumlu olması, küresel tarım gıda tedarik zincirinde gereksiz engeller ve aksaklıklar yaratılmaması,

5- DTÖ’nün, tarım ürünleri ticaretine yönelik yeni COVID-19 tedbirleri hakkında, en makul sürede bilgilendirilmesi, DTÖ anlaşmaları uyarınca, saydamlık açısından, gerektiği takdirde, bilimsel kanıtların sunulması ve DTÖ üyelerine yeni tedbirlerin değerlendirilmesi için fırsat verilmesi,

6- Gıda üretim, tüketim, stok düzeyleri ile gıda fiyatlarına ilişkin güncellenmiş ve doğru bilgilerin, mevcut uluslararası mekanizmaların da kanalıyla geniş ölçekli yayılımının sağlanması,

7-DTÖ’nün ve diğer uluslararası kuruluşların, Covid-19 etkisinin küresel tarım gıda ticareti ve üretimi üzerindeki etkisini inceleme yönündeki gayretlerinin desteklenmesi,

8- Özellikle DTÖ bünyesinde olmak üzere, tarım ürünlerinin ihracatına yönelik haksız kısıtlamaları sınırlandırmak için çok taraflı eşgüdüm gayretleri yürütülerek, bölgesel ve uluslararası salgınlara karşı hazırlık ve yanıt konusunda daha iyi bir düzeye gelebilmek amacıyla diyalog içinde olunması.

Açıklamada imzası olan ülkeler

Amerika Birleşik Devletleri, İngiltere, Avustralya, Brezilya, Kanada, Şili, Kolombiya, Kosta Rika, Avrupa Birliği, Hong Kong, Çin, Japonya, Güney Kore; Malavi, Meksika, Yeni Zelanda, Paraguay, Peru, Katar, Singapur, İsviçre, Tayvan, Ukrayna, Uruguay