"Tahıl Koridoru uzatılmazsa gıda fiyatları daha da artar"

ELİF KARACA

BM Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) Başekonomisti Maximo Torero gelecek aylarda küresel gıda fiyatlarının daha da yükselebileceğini söyledi. EKONOMİ gazetesine konuşan Torero, önümüzdeki birkaç aydaki gıda fiyatı değişikliklerinin, belirli sektörlere ve çeşitli faktörlere bağlı olacağını söyledi. Tahıllarda fiyat dinamiklerinin başlıca üç faktöre bağlı olacağını belirten Torero, bunlardan ilkinin Karadeniz’den, özellikle Ukrayna ve Rusya’dan tahıl tedarikine bağlı olduğunu ifade etti. İkinci önemli faktörün Hindistan’ın Japonica pirincine uyguladığı ihracat kısıtlamalarıyla ilgili olduğuna dikkat çeken Torero, söz konusu kısıtlamaların ne kadar süreyle devam edeceğinin fiyat gelişmeleri açısından önemli olacağının altını çizdi. Son olarak El Nino ile ilgili durumun da fiyatlar için önemli bir parametre olacağını söyleyen Torero “Bu soruların hiçbirinin cevabını bilmemize imkan yok” dedi. Tahıl Koridoru’nun, devam eden istişareler ve müzakerelere rağmen belirsizliğini koruduğuna dikkat çeken Torero mevcut diğer tüm alternatiflerin Koridor’a kıyasla çok daha düşük kapasiteli ve yüksek maliyetli olduğunu söyledi. Aralarında Türkiye’nin de bulunduğu birçok ülkede beslenmenin buğday tüketimine dayalı olduğunu hatırlatan Torero, ancak Türkiye’nin kendi başına önemli bir buğday üreticisi olduğunun altını çizdi.            

Tahıl Koidoru’nun yeniden uzatılması yönünde temaslar devam ediyor. Koridorun kapalı kalması fiyatlara nasıl yansıyacak, alternatif güzergahlar konusunda ne düşünüyorsunuz?            

- Karadeniz Tahıl Koridoru’nun devam etmesi gerekiyor. Anlaşmanın yenilenmesini sağlamak tüm taraflar için önemli. Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres’in de belirttiği gibi küresel gıda güvenliği ve küresel gıda fiyatlarında istikrar için devam etmeli. Rusya ve Ukrayna, dünyadaki en önemli tarımsal emtia ihracatçılarından.           

Mevcut diğer tüm alternatifler çok daha düşük kapasiteli ve yüksek maliyetli. Alternatif güzergahlar, artan lojistik hizmetleri gerektirecek ve ilgili maliyetlerin uluslararası fiyatlar üzerinde etkisi olacaktır. Koridor’un devamı, istişareler ve müzakerelere rağmen belirsizliğini koruyor. 

Bu arada, geçen yıl onbir kişiden biri yatağa aç girerken, yaklaşık 3,1 milyar insan (dünya nüfusunun yüzde 42'si) meyve ve sebze alamadıkları için nişastalı gıdalarla hayatta kaldı.

FAO’ya göre küresel buğday stokları konusunda endişe verici bir durum söz konusu mu?         

- FAO’ya göre küresel buğday stokları açısından şu an için genel olarak endişe verici bir durum yok. Bununla birlikte, hükümetler pazarda belirsizliğe neden olabilecek ihracat yasakları ve diğer ticareti kısıtlayıcı önlemleri kullanmaktan her zaman kaçınmaya teşvik ediliyor.             

Türkiye gibi buğday ve ekmek tüketiminin yüksek olduğu ülkelerin B Planı ne olmalı?           

- Aralarında Türkiye’nin de bulunduğu birçok ülkede beslenme buğday tüketimine dayalı, ancak Türkiye ortalama 19 milyon tondan fazla buğday üreten kendi başına önemli bir buğday üreticisi. Türkiye’nin ithal ettiği buğdayın büyük bir kısmı, öğütme kapasitesi sınırlı olan diğer ülkelere un, makarna ve bulgur olarak yeniden ihraç edilmektedir. Somali, Sudan, Yemen, Irak ve Suriye, Türkiye’den buğday ürünleri ithal eden ülkelerin başında yer alıyor. Tahıl fiyatlarının çok yükselmesi durumunda Türkiye daha az buğday ürünü ihraç edecek, bu da savunmasız birçok ülkede gıda güvenliği üzerinde ciddi etkiler yaratacaktır.             

İklim değişikliği nedeniyle dünya tarihinin en sıcak günleri yaşanıyor. Bu durumun tarımsal üretim ve gıda fiyatlarına etkileri zamana mı yayılacak yoksa çok daha acil bir durumla mı karşı karşıyayız?        

- İklim değişikliği ve değişen hava koşullarının tarımsal üretimin yanı sıra gıdanın işlenmesi ve taşınması üzerinde de etkileri olacaktır. Bazı coğrafi bölgeler tarımsal üretime karşı daha uygunsuz hale gelirken, diğer bazı bölgelerdeki ortam daha elverişli hale gelebilir. Genel olarak, anahtar kelime ‘belirsizlik. Uyum ve hafifletme önlemlerini geliştirerek sektörün dayanıklılığını artırmak için çok sayıda devam eden çalışmamız bulunuyor.           

Önümüzdeki aylarda daha yüksek gıda fiyatlarıyla karşı karşıya kalacak mıyız?        

- FAO eğilimlere ve nihai etkilere bakar, fiyat tahmini yapmaz ama böyle bir olasılık var. Önümüzdeki birkaç aydaki gıda fiyatı değişiklikleri, belirli sektörlere ve çeşitli faktörlere bağlı olacak. Örneğin, tahıllarda fiyat dinamikleri başlıca üç faktöre bağlı. Bunlardan ilki Karadeniz’den, özellikle Ukrayna ve Rusya’dan tahıl tedariki. İkinci önemli faktör ise Hindistan’ın Japonica pirincine uyguladığı ihracat kısıtlamalarıyla ilgili. Söz konusu kısıtlamaların ne kadar süreyle devam edeceği fiyat gelişmeleri açısından önemli olacak. Son olarak da El Nino ile ilgili durum. Bu soruların hiçbirinin cevabını bilmemize imkan yok. Başlıca üretim bölgelerinde (Brezilya, ABD) iyi hasat beklendiği için iri taneli tahılda durum rahatlatıcı.