Şekerde fiyat krizi büyüyor

Ali Ekber YILDIRIM

Üretimle ilgili herhangi bir sorun olmamasına rağmen fiyat politikası nedeniyle şekerde kriz yaşanıyor. Marketler fabrikalardan yeterli miktarda şeker alamadıklarını bu nedenle tüketiciye sınırlı miktarda şeker satabildiklerini belirtirken, özel sektör ve kooperatif şeker fabrikaları Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş(Türk Şeker)’nin fiyat politikasından kaynaklı bir sorun yaşandığını iddia ediyor. Türk Şeker yetkilileri ise, özel sektör fabrikalarının zam yapmaları nedeniyle şekerde sorun yaşandığını iddia ediyor.

Üretimde sorun yok

Türkiye’de şekerpancarına dayalı bir şeker üretimi var. Toplamda 33 şeker fabrikası pancar işleyerek şeker üretiyor. Bu fabrikaların 15’i devlete, 12’si özel sektöre ve 6 tanesi ise kooperatiflere ait. Türkiye’de yıllık ortalama 3 milyon ton civarında şeker üretiliyor. 2020 yılında 23 milyon ton şekerpancarı üretilirken 2021’de bu üretim , Türkiye İstatistik Kurumu’nun tahminine göre yüzde 15,3 oranında azalarak 19.5 milyon tona geriledi. Ancak bugün yaşanan şeker krizinin pancar üretiminden kaynaklanmıyor. Tamamen şeker fiyatı politikasından kaynaklanıyor. Şekerpancarı üretimindeki kaybın etkilerinin yılbaşından sonra hissedilmesi bekleniyor.

Fiyatlar 2 yıldır baskı altında tutuluyor

Kayseri Pancar Ekicileri Kooperatifi ve Kayseri Şeker Yönetim Kurulu Başkanı Hüseyin Akay, şeker üretiminde bir sorun olmadığını belirterek yaşanan sorunu şöyle özetledi: “Üretim kaynaklı bir sorun yok. Şekerpancarı üretimindeki düşüşün etkileri yılbaşından sonra ancak hissedebiliriz. Şu anda kooperatif fabrikaları, özel sektör ve kamuya ait şeker fabrikaları şeker üretimine devam ediyor. Ancak iki yıldan bu yana Türk Şeker’in fiyat politikası ile ilgili önemli bir sorun yaşanıyor. Türk Şeker artan maliyetlere rağmen şeker fiyatını arttırmayarak fiyatları baskı altında tutuyor. Türk Şeker fiyat artırmadığında oluşan zarar Hazine tarafından karşılanıyor. Fakat bizlerin zararı devlet tarafından karşılanmıyor. Bu nedenle biz artan maliyetleri fiyatlara yansıtmak zorundayız. Kamu fabrikaları fiyatları artırmayınca, kooperatif fabrikaları ve özel sektör fabrikaları zarar etmemek için artan maliyetleri fiyata yansıtarak önce yüzde 25, daha sonra doğalgaz ve enerji başta olmak üzere diğer giderlerin artması ile yüzde 16 daha zam yaptı. Böylece özel sektörün sattığı şekerin çuvalı 305 liraya yükseldi. Türk Şeker ise çuvalını 210 liradan satmaya devam ediyor. Böyle olunca piyasada Türk Şeker’in ürününe büyük talep olmaya başladı. Türk Şeker bu talebi karşılayamadığı için piyasada şeker sıkıntısı varmış gibi bir görünüm ortaya çıktı. Yani şeker miktarı ile ilgili sıkıntı yok. Fiyat politikası nedeniyle Türk Şeker’e yoğun talep var, özel sektör ve kooperatif fabrikalarının şekerine ise talep yok denecek kadar az. Türk Şeker maliyetleri fiyata yansıtsa bu sorun çözülür.”

Türk Şeker’e göre; sıkıntı yok

Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş.(Türk Şeker) Genel Müdürü Mücahit Alkan şekerle ilgili bir kriz olmadığını ancak özel sektörün yüksek fiyat politikası nedeniyle kendilerinin ürettiği şekere yoğun talep oluştuğunu belirterek şu değerlendirmeyi yaptı:” Şu anda şekerde bir sıkıntı yok. Biz bu konuda bir basın bülteni de yayınladık. Fiyatlama farkından dolayı bize yönelik bir talep artışı yaşanıyor. Biz de elimizden geldiğince bunu karşılamaya çalışıyoruz. Biliyorsunuz Türk Şeker her yıl bilançosunu kapattığında görev zararları gündem oluyor. Geçmiş yıllarda özellikle 2015’e kadar bazı şeker firmaları çok ciddi kârlar elde etmişler. Bizim maliyetimize göre bir fiyat belirlendiğinde özel sektörün maliyeti daha düşük olduğu için çok paralar kazanmışlar. 2015’ten sonra Sayın Cumhurbaşkanımızın talimatı ile özel sektörün maliyetleri dikkate alınarak bir fiyat politikasına geçildi. Türk Şeker olarak maliyetleri de dikkate alarak bir fiyat politikası uygulanıyor. Bu cumartesi günü Resmi Gazete’de yayınlanan Cumhurbaşkanlığı Kararı ile Tarım ve Orman Bakanlığı’nın ilgili kuruluşu olduk. Sayın bakanımızla görüşüyoruz, gerekli bilgilendirmeleri yapıyoruz. Önümüzdeki günlerde bu konuda bir adım atılacak.”

Şeker stoku iddialarına yanıt

Bu değerlendirmenin şekere zam olarak algılanmasının yanlış olacağını belirten Alkan: “Bir adım atılacak. Ama bu şeker fiyatları artacak diye algılanmamalı. Elimizdeki veriler, maliyetler hepsi değerlendirilecek ve bir adım atılacak. Bu da tamamen sayın Bakanımızın yetkisinde olan bir durum. Fakat bazılarının iddia ettiği gibi “elindeki şekeri tutuyor, yüksek fiyatla satsın” diye bir durum kesinlikle söz konusu değil. Biz öyle bir şey yapsak şekerin kilosu 12- 13 liraya çıkar. Gelen herkese istediği kadar şekeri verelim dersek o da olmaz. Çünkü Türk Şeker’in piyasayı regüle etme, düzenleme görevi var. Elimizdeki şekerin hepsini kısa sürede piyasaya verirsek gelecek sezona kadar piyasayı nasıl regüle edeceğiz? Piyasayı regüle etmek için elimizde belli bir miktar şekerin olması gerekiyor. Bizim şu anda şeker fiyatımız 5 kiloluk ambalajda 26 lira 50 kuruş. Ama özel fabrikalar aynı şekeri 35- 40 liraya satıyor. Bu nedenle bizim ürünümüze talep yükseldi. Biz sadece perakende satılan şeker ihtiyacını karşılamıyoruz sanayinin de ihtiyacını karşılıyoruz. Diyoruz ki, ihtiyacının üçte birini bizden al, kalanını piyasadan alarak dengeleyebilirsiniz. Ama şu anda iddia edildiği gibi piyasada bir şeker sorunu yok.” bilgisini verdi.