Makarnaya ihracat freni sektörü zora soktu

MEHMET HANİFİ GÜLEL

Makarna sektörü, enflasyonun artmasını engellemek amacıyla 17 Aralık 2020’de getirilen ve 30 Nisan’a kadar sürecek olan ihracat kısıtlaması nedeniyle zor günler yaşıyor. Kısıtlama sonrası yılın ilk üç ayında 150 milyon dolar tutarında 275 bin ton makarna ihraç edilirken, geçen yılın aynı dönemine göre kayıp yüzde 21’e ulaştı.

Makarna üretiminin üçte ikisini 156 ülkeye ihraç eden Türkiye, üretimde dünyada üçüncü, ihracatta ise ikinci sırada. Geçen yıl yaklaşık 800 milyon dolar makarna ihracat yapılırken, sektör temsilcileri bu 600 milyon dolar kapatılacağını tahmin ettiklerini söylüyor.

Son yıllarda artan ihracatla birlikte Türkiye'deki makarnalık buğday üretiminin talebi karşılayamadığını ve ithalat yapıldığını belirten Türkiye Makarna Sanayicileri Derneği Başkanı Abdülkadir Külahçıoğlu, makarna üretip ihracat etmek için buğday ithalatının şart olduğunu söyledi. Şu an iç tüketim ile ilgili hiçbir sıkıntının yaşanmadığını bildiren Külahçıoğlu, makarna ihracatına getirilen kısıtlamanın kalıcı çözümünün ise farklı hammaddelerden makarna üretimi olduğunu ifade etti.

Külahçıoğlu, “Türkiye'de makarnanın, sadece makarnalık buğdaydan üretilmesi yönünde kısıtlama var. Türkiye’deki uygulamanın bu şekilde kalmasını ancak yurtdışında belli ülkelere sadece ihracat için farklı hammaddelerden üretimin önünün açılmasını istiyoruz. Artık teknoloji de gelişti ve pazar talepleri de rekabet koşulları da sektörü buna zorluyor. Mısır, bezelye, bakliyat ve pirinçten makarna yapılabiliyor. Birçok ülkede yüzde 100 yumuşak buğdaydan üretilmiş makarnalar kullanılıyor. Afrika, Güney Amerika, Irak ve Suriye’ye yönelik yüzde 100 yumuşak buğdaydan makarna üretimine izin verilmesini talep ediyoruz. Çünkü o pazarlarda bu ürün yüzde 100 yumuşak buğday olarak tüketiliyor. İhracat pazarlarımızın yüzde 80'inde ağırlıklı olarak yumuşak buğdaydan üretilmiş makarna bulunuyor. Bu pazarlardan yeterince pay alamıyoruz. Bunun önünü açıp, yine önce ithalat şartı konulursa hiçbir problem kalmayacak.” ifadelerini kullandı.

Makarnaya uygulanan kısıtlamanın kaldırılması halinde yurtiçinde bulunan buğdayın hem iç tüketim hem de ihracat için yeterli olacağına değinen Külahçıoğlu, “Yasak bugün de kaldırılsa, nisan sonunda da kaldırılsa yeni sezona kadar buğdayda herhangi bir sıkıntı yaşanmaz. Gerek firmaların, gerek çiftçilerin elinde gerekse TMO’nun elinde bulunan stoklar yeterli.”şeklinde konuştu.

“Yasak devam ederse ihracatımız ciddi anlamda zarar görür”

Orta Anadolu Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Baskanı Nihat Uysallı, ihracatın 30 Nisan’dan sonra normale döneceğini belirterek, “Buğday stoğumuzun korunması için zorunlu olarak bu kararın alındığını biliyoruz. Ülke menfaatlerinin korunması elbette önceliğimiz ancak yasak 30 Nisan’dan sonrasında devam ederse ihracatımız ciddi anlamda zarar görür.” diye konuştu.

Oba Makarna Yönetim Kurulu Başkanı Musa Özgüçlü ise, kısıtlamayla birlikte navlun fiyatlarında yaşanan artışın sektörü zor duruma düşürdüğüne dikkat çekerek, “Özellikle konteynır bulma konusunda problem yaşıyoruz. Bu durumun böyle devam etmesi ihracat pazarlarında kayıplara neden olabilir.” değerlendirmesini yaptı.

"KOBİ'ler limitli ihracat yapmalı"

Fatih Gıda sahibi Fatih Akın da, 2020 Aralık ayında makarna ihracatının kısıtlanmasıyla yüzde 60 seviyesinde olan yurtdışı üretimlerinin tamamen durduğunu söyledi. Akın, "Yurtdışından hammadde ithal etme imkanımız yok. Hammaddeyi İstanbul'dan dahi alamıyoruz. KOBİ'ler için limitli ihracata izin verilebilir.” dedi.