Mahsulü tarlada kalan çiftçide ‘La Nina’ korkusu

Evrim KÜÇÜK

Kuzey yarımkürede Pasifik Okyanusu’nun ekvator bölgesinde okyanus yüzeyinin ısınmasına ya da soğumasına göre iklim değişiklikleri gözleniyor. Bu bölgede alışılmadık şekilde soğuk olan su yüzeyi La Nina hava olayıyla ilişkilendiriliyor. La Nina yıllarında genellikle kuraklık yaşanıyor. Azalan yağmurlar nedeniyle tarımsal üretim zarar görüyor. 2021 bir La Nina yılıydı ve meteoroloji uzmanlarına göre, kuraklığın habercisi La Nina bu yıl sona ermeden yeniden sahne alacak.

2020’nin ikinci yarısında oluşmaya başlayan La Nina, bu yılın başlarına kadar etkisini sürdürdü. Bu dönemde dünyada tarım ürünlerinin fiyatı neredeyse yüzde 40 arttı. ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi (NOAA) bu yılın sonlarına doğru yeniden La Nina oluşması olasılığını yüzde 70 olarak görüyor. 2020- 21 döneminde etkili olan La Nina, 2018 yılındaki La Nina’ya göre daha güçsüz seyretmesine karşın tarımsal üretimin üsleri ABD, Güney Amerika, Rusya’nın bazı bölgelerindeki kuraklığın en büyük suçlusu olarak gösterildi.

Zayıf bile olsa fiyatlar için ciddi risk

Bir diğer büyük üretici Avustralya’ya ise normalden fazla yağış bırakarak mahsule hasar verdi. La Nina, tahmin edildiği gibi geri gelirse, zayıf bile olsa, Arjantinli, Brezilyalı ve ABD’li çiftçi için kötü haber. Çünkü bu bölgelerde yeniden sıcak hava dalgasına neden olabilir. Güney Amerika’nın son yüzyıldır yaşadığı en kötü kuraklığını nedeni olarak 2020-21 La Nina’sı gösteriliyor. Meksika, Paraguay, Kuzey Amerika’da da mahsulü tarlada bırakan kuraklıklar vadeli işlemlerde birçok ürünün fiyatının yükselmesine yol açtı. Son 1 yıl içinde buğday fiyatları yüzde 35 yükselirken, mısır fiyatları yüzde 60, soya fasulyesi fiyatları yüzde 43, kahve yüzde yüzde 47, şeker fiyatları da neredeyse yüzde 60 yükseldi. Çifte La Nina, zayıf olsa bile, uzmanlara göre Güney Amerika'nın kuraklığını daha da kötüleştirecek ve 2021-22'de şu anki kahve, şeker, narenciye ve tahıl mahsulleri tahminlerinin daha da düşmesine yol açacak.

Arjantin ve Brezilya’yı sert vurdu

Arjantin'in 2020-21 döneminde soya fasulyesi hasadı yaklaşık yüzde 10 düştü; bölgenin ana tarımsal emtia ihracat yolu olan Parana nehrinde su seviyesi o kadar düştü ki gemiler normal yüklerin sadece yüzde 25'ini taşıyor. Arabica kahve ve şeker vadeli işlemleri, Brezilya'nın kuraklığı ve don olayları nedeniyle yükseliş gösterdi.

Brezilya dünyanın en büyük ikinci mısır ihracatçısı ve bunun önemli bir bölümü hayvan yemi için kullanılır; ancak temmuzda etkili olan don olayı, kuru koşullar nedeniyle normalden daha geç ekilen bazı mısırları öldürdü. Brezilya normalde yılda yaklaşık 1 milyon ton mısır ithal ediyor, ancak bu sene bu miktarın 4 milyon tona çıkabileceği belirtiliyor. Meksika'nın yaklaşık yüzde 70'i kuraklık ile boğuşuyor; 2021'in ilk yarısında Meksika bir önceki yıla göre yüzde 50 daha fazla mısır ithal etmek zorunda kaldı. Brezilya'nın 2021-22 döneminde orta-güney kesimlerinde beklenen şeker üretimi tahmini 34,1 milyon tondan 32.5 milyon tona çekildi ve bunun etkisiyle vadeli piyasalarda şeker fiyatı yükseliyor. Hindistan, önümüzdeki sezon şeker ihracatı için sübvansiyonları kaldırmayı planlıyor.

Kahve, en büyük darbe alanlardan

Kahve La Nina’nın risklerine en fazla maruz kalan ürünlerden biri. Dünyanın en büyük üreticisi Brezilya’da Kahve İhracatçıları Konseyi’ne göre, 2021-22 hasat yılının ilk ayı olan temmuzda ihracat, geçen yılın yüzde 13 altında kaldı. Ülkede kahve üretiminin, yeni bir La Nina olmadan bile 2023'ten önce toparlanması beklenmediğinden, kahve vadeli işlemlerinin yakın gelecekte 2 dolar/lb seviyesine yükselmesi beklentisi var.

Buğday fiyatları yükselişte

Uluslararası Tahıl Konseyi (IGC) 2021-22 sezonu için küresel buğday üretim tahminini aşağı yönlü revize etti. Rusya, Kanada ve ABD'nin buğday üretim miktarına yönelik olumsuz beklentileri küresel tahminine yansıtan IGC, 2021-22 sezonu için küresel buğday üretim tahminini 6 milyon ton düşürerek 782 milyon tona çekti. Buğdayın Chicago borsasında işlem gören vadeli kontratları, Kuzey Yarımküre 'deki başlıca ihracatçı ülkelerdeki kötü hava koşullarına dair endişelerin piyasayı desteklemesiyle yükseliyor. Son 1 ayda fiyatlar yüzde 4.5 artarak 7 dolar/buşelin üzerine çıktı. Öte taraftan Rusya’nın buğday ihracatına uyguladığı vergiyi 1-7 Eylül arasında 8 dolar artıracağı belirtiliyor. Yüzde 12.5 protein içerikli Rus buğdayının FOB Karadeniz fiyatı geçtiğimiz hafta 260 dolar/ton seviyesine yükselmişti.