Fındıkta gözler rekolte ve TMO'da

Veysel AĞDAR

Fındıkta yeni sezon yaklaşırken tahmini rekolte ve fiyat beklentileri de arttı. Başta üretici, sanayici ve ihracatçı olmak üzere fındık sektörünün tüm paydaşları bu yıl gerçekleşecek rekolte ve fiyat beklentilerini tartışıyor. Şu ana kadar ilgili kurumlar tarafından 790 bin ton, 686 bin ton ve 818 bin ton olmak üzere 3 ayrı tahmini rekolte açıklandı. Fındıkta en yüksek rekolte bundan 13 sezon önce 2008 yılında 804 bin 546 ton olarak gerçekleşmişti. Fındıkta üretici, yaşanan olumsuz hava koşulları nedeniyle rekoltede düşüş yaşanacağını, girdi maliyetlerinin en az yüzde 25 oranında arttığını vurgulayarak 26-30 TL arasında fiyat beklentisi içinde. Sektörde bir diğer beklenti ise Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) açıklayacağı alım fiyatı.

TMO geçen yıl kabuklu fındık alım fiyatları yüzde 50 sağlam iç esasına göre; Giresun kalite kabuklu fındık için; 22,5 TL/kg, levant kalite kabuklu fındık için; 22, TL/kg olarak fiyat belirlenmişti. Serbest piyasada da fındık fiyatları 26 liraya kadar çıkmıştı. Konu ile ilgili sektör temsilcileri DÜNYA’ya yaptıkları açıklamada sürdürülebilir, rekabetçi, üretici, sanayici ve ihracatçının kazanacağı serbest piyasa şartlarının oluşacağı bir sezon geçirmek istediklerini belirttiler.

“Bu yıl 818 bin ton rekolte bekliyoruz”

İstanbul Fındık ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İFMİB), rekolte tahmin komisyonuna yaptırılan çalışmanın sonuçlarını açıkladı. 2021-2022 sezonu için fındık rekoltesi 818 bin ton. Rekolte tahmininde, dikim alanlarının doğru tespit edilmesinin oldukça elzem olduğuna dikkat çeken İFMİB Başkanı Ali Haydar Gören, “TMO’nun da son yıllarda başarı ile yürüttüğü regülasyon görevini hem üretici refahı hem de piyasa istikrarını gözeterek devam edeceğine inancımız tamdır” diye konuştu. Türk ihracatçısının geride bıraktığımız 2019-2020 sezonunda 343 bin ton iç fındık ihracatı ile rekor kırdığını belirten Gören, yüksek rekolte olursa ürünün satılamayacağı ve elde kalacağı yolunda algı yaratılmaya çalışıldığına dikkat çekerek, “geçen yılki rekor ihracat rakamı ile yüksek rekoltenin pazarlanamayacağı algısını yıkmış olduk. Bu nedenle rekolte ne kadar yüksek olursa olsun, devletimizin uzun vadeli, sürdürülebilir ve dünya pazarlarında rekabet edebilecek fındık politikaları oluşturması halinde biz ihracatçılar daha fazla döviz girdisi sağlamak için üzerimize düşen görevi yerine getirecek güçteyiz” dedi. Gören, sonuna yaklaştığımız 2020-2021 fındık sezonunu ise 280 bin tonun üzerinde iç fındık ihracatı ile kapatacaklarını sözlerine ekledi.

TMO yetki verilirse 9. kez fındık alımı yapılacak

Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) Genel Müdürü Ahmet Güldal, görev verilirse bu yıl da fındık alımı yapabileceklerini söyledi. TMO’nun geçmiş 8 dönemde piyasaya girerek fındık alımı yaptığını vurgulayan Güldal, görev verilirse 9. kez fındık alımı yapabileceklerini söyledi. Güldal, bu yıl da piyasa şartları göz önüne alınarak, maliyet hesapları yapılarak bir alım fiyatı oluşturulabileceğini vurguladı.

KFMİB, rekolteyi bugün açıklıyor

Rekolte, maliyet ve fiyat konusunda değişken rakamların ortaya atıldığını vurgulayan Karadeniz Fındık ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (KFMİB) Başkanı Edip Sevinç, Birlik olarak 20202021 sezonu için 14 il, 90 ilçedeki ve farklı yüksekliklerdeki bahçelerde 10 Şubat-01 Mart 2021 tarihleri arasında “Karanfil Sayımı” 10-21 Mayıs 2021 tarihleri arasında “Karanfilden Çotanağa Dönüşüm” çalışması, 10-14 Haziran 2021 tarihleri arasında “Sonradan Doğan Fındıklarda Döllenmenin Olup Olmadığı” çalışması sonuçlandırılmış olup, gerçeğe en yakın rekolte tahminine ulaşabilmek için gerekli olan ve 01 Temmuz 2021 tarihinde başlatılan ve 14 Temmuz’da tamamlanan ‘Çotanak Sayımına Göre Tahmini Fındık Rekoltesi Çalışması’ sonuçlarını bugün açıklayacaklarını kaydetti. “Maalesef Türkiye fındıkta giderek dünyanın stok devir ambarı haline geliyor” diyen Sevinç şöyle devam etti; “Önerilen politikalar, fındıkta bütünlüğe nasıl etki edecek? Üretimi, istihdamı, ticareti ve ihracatı arttıracak mı? Elimizde stok kalmasını engelleyecek mi? Bu sorulara birlikte cevap aranmalıdır” dedi.

Tarım Bakanlığı’na göre rekolte 680 bin ton

Tarım ve Orman Bakanlığı’nın oluşturduğu komisyon tarafından her ilde ayrı ayrı olarak yapılıp, sonra da birleştirilen, ancak hala kamuoyuna açıklanmayan çalışmasına göre 2021 ürünü için dallarda 680 bin ton civarında bir ürün var.

“TMO alım ve satım fiyatını açıklamalı”

Ulusal Fındık Konseyi (UFK) Başkanı ve TTB Meclis Başkanı Sebahattin Arslantürk, kamuoyu aldatıcı ve sektöre zarar verici, dahası üreticinin bile yanılarak zarar etmesine de meydan veren rekolte tahminler sonucunda hem bölge, hem de ülkenin kaybettiğini ifade etti. Arslantürk, istikrarlı bir piyasa için TMO’nun hem alım hem de satış fiyatını birlikte açıklaması gerektiğini vurgulayarak şöyle devam etti: “Üretici de satıcı da TMO’nun alım-satım fiyatını bilirse planlamasını ona göre yapacak. Üretici-sanayici arasında tedarikte arz güvenliği sağlanacaktır. Üretici ürünün en az kaça satabileceğini, sanayici de piyasada arz sıkıntısı olursa TMO’dan kaça alabileceğini bilerek hareket edecektir. Geçen sene TMO’ya toplam üretimin yüzde 1’i gitti. Önemli olan regülatör kurumunun devrede olup piyasanın kendi şartlarında düzgün gitmesidir. Piyasa düzgün gidiyorsa o kurumun kesinlikle mal alma zorunluluğu olmadığı ortaya çıkacaktır. Mesele zaten bunu sağlamaktır. Hem üretecinin hem tüketicinin memnun olacağı optimum fiyat mekanizmasının sağlanmasının çalışılması önemlidir.” Bu arada Sebahattin Arslantürk, Tarım Bakanlığı yetkililerinin henüz kamuoyuna deklere edilmemesine rağmen tüm illerden toparlayarak tespit ettikleri 680 bin tonluk fındık rekoltesi tahmininin, sektörün tümü ile alay etmekten başka bir anlama gelmeyeceğini sözlerine ekledi.

Stok devriyle birlikte 885 bin ton

Uluslararası Sert Kabuklu ve Kuru Meyveler Konseyi’nin (INC) Mayıs 2021 toplantısında 20212022 sezonunda Türkiye’nin tahmini fındık rekoltesi 790 bin ton olarak açıklanmıştı. Geçen yıldan 95 bin ton stok devriyle Türkiye’nin toplam 885 bin ton fındığı olacak.

Üreticiler ne diyor?

“Lobi yapılıyor”

Ordu Ticaret Odası Meclis Başkan Yardımcısı ve fındık brokeri Osman Çakmak, sezon öncesi Avrupa’ya 24-25 TL’den ciddi miktarlarda ön satış anlaşmaları yapanların fındıkta rekolte lobisi olduklarını söyledi. “İhracatçı birliklerine göre rekoltede artış var, Tarım Bakanlığı verilerine göre ise yok” diyen Çakmak şunları söyledi: “Geçmiş dönemlerde de yüksek rekolteler görüldü. Önemli olan fiyat değil üretici ve ülke ekonomisinin kazanması. Pandemi döneminde başta çikolata olmak üzere fındık kullanılan ürünlerin tüketiminde artış var. Bu da dolaylı olarak fındık tüketimine yansıyor. TMO’nun son 3 yıldır uyguladığı fiyat politikası yerinde. 16-22-24 TL fiyat üreticiye fındıktan para kazanacağını gösterdi. Gözden çıkarılmış bahçeleri diriltti. Eğer rekolte yüksek-düşük tartışmalarını bırakıp pazarlamaya, Ar-Ge’ye ağırlık verirsek satamayacağımız ürün yok. 1,5-2,5 milyar dolar arasına sıkışmış ihracat 4-5 milyar doları bulur.”

‘Üretici üzerinde baskı yaratılıyor’

Ordu Ziraat Odası Başkanı Arslan Soydan, rekolte yüksek ve az olmuş diyerek üretici üzerinde baskı yaratılmak istendiğini söyledi. Son yıllarda üreticinin bahçesine baktığını ve fındıkta üretim ve kalitenin arttığını ifade eden Soydan, “Bizim için tek tahmini rekolte Tarım Bakanlığı’nın çalışma sonuçlarını açıkladığı rekolte. Bu yıl yaşanan doğal afetler dikkate alınmalı.” Serbest piyasa koşullarına sektör aktörlerince güven kalmadığını için TMO’nun piyasada regülasyon görevi üstlendiğini vurgulayan Soydan şunları söyledi, “TMO zamanı geldiğinde yine alım yapacaktır. Alım taban fiyatı hasattan önce açıklanmalı. Bölge Ziraat Odaları olarak yaptığımız maliyet çalışmaları kilo maliyetimizin 22,85 kuruş olduğunu gösteriyor. Buna yüzde 30 refah payı eklediğimizde 30 TL gibi bir fiyat çıkmakta. Bu fiyat da her kesim tarafından makul karşılanabilecek fiyattır.”