Yarım milyon TL’ye 1 yaşında Clio!

Aysel YÜCEL

Türkiye ekonomisinde tarihi günler yaşanırken, otomotiv sektöründe de tüm ezberler bozuldu. Kasım ayı içerisinde sıfır otomobillere üçüncü kez zam yapılırken, ikinci el araç ilanlarında da görülmemiş artışlar yaşanıyor. Bazı sektör temsilcilerinin deyimi ile ‘piyasa zıvanadan çıktı.’

Küresel çip krizi nedeniyle bayilerde satılacak araç kalmadığından sipariş listeleri oluşturulurken, bazı modellerde teslimat süreleri 6 ayı buluyor. Artan döviz kuruna paralel, teslimata kadar geçen bu sürede fiyatların sürekli artması, otomobili bir yatırım aracı haline getirdi. Memuru, emeklisi, bankacısı, esnafı para kazanmak için oto alım-satımına yöneldi. Bu kişiler, bayilerin sipariş listesine adını yazdırıyor, teslimat sırası geldiğinde ise sıfır otomobili piyasa değerinin üzerinde satarak kar etmeye çalışıyor.

Piyasada bir süredir devam eden bu durum, 23 Kasım’da kurda yaşanan ani yükselişle adeta zirve yaptı. 23 Kasım’da dolar/TL kuru, 13’ü aşarak rekor tazelerken, Euro/TL ise 15 seviyesine çıkmıştı. Fiyatların artacağı beklentisi ile ev ve araba ilanları online ilan platformlarından çekilmişti. Panik havasını atlatan tüketici, yeniden aracını ilan sitelerine koydu. Ancak bu kez çok daha yüksek bir fiyatla. Sadece son 24 saat içerisinde sahibinden. com’da 41 bin aracın fiyatı güncellendi. İkinci elde son bir haftada ortalama yüzde 16 fiyat artışı yaşandı. Ancak online sitelerde bu oran çok daha yüksek oldu. Türkiye’nin en ulaşılabilir araçlarından biri olarak görülen 2020 model Renault Clio’yu 485 TL’den ilana koyan var. En donanımlı 2021 model Clio’nun liste fiyatı 355 bin TL. Yine benzer şekilde piyasada en çok tercih edilen modellerden Volkswagen Golf’ü dün 900 bin TL’den ilana koyan oldu. Bu aracın bayideki liste fiyatı ise 585 bin TL. Buna benzer örneklerin giderek çoğaldığı dikkat çekiyor.

Asıl sorun vergi sistemi

Sektör temsilcilerine göre, çip krizinin baskıladığı otomotiv piyasasında yaşanan sorunlarının temel nedeni mevcut ÖTV sistemi. Sıfır otomobillerde, kura bağlı yapılan küçük bir fiyat güncellemesi bile aracın vergi dilimini yüzde 50’den yüzde 80’e çıkarabildiği için zam oranı çok yüksek olabiliyor. Kur nedeniyle yapılan fiyat artışı sonrası yüzde 50 ÖTV bareminde olan birçok model bir üst dilime geçti. Bu da fiyata 60 bin TL’lik vergi farkı eklenmesi anlamına geliyor. Yüzde 50 ÖTV dilimindeki araç modeli sayısı 20’nin altında kaldı.

DÜNYA’ya konuşan ODD yetkilileri, kura bağlı olarak yükselen araç fiyatlarında ÖTV sisteminin çarpan etkisi yaptığını vurguluyor. Bu da ikinci elde fırsatçıları harekete geçiriyor. ODD’nin yanı sıra Otomotiv Yetkili Satıcıları Derneği (OYDER) yetkilileri de ÖTV baremlerinin geçen yıl ağustos ayında olduğu gibi yeniden düzenlenmesini bekliyor. Ayrıca, yüzde 50 ila yüzde 80 ÖTV baremleri dışında yüzde 60 ve yüzde 70 ara baremler olması gerektiği savunuluyor. Aksi halde ikinci elde yaşanan fırsatçılığın önünün kesilmesinin zor olduğu belirtiliyor. Ancak sektör yetkilileri, 2022’den önce ÖTV matrahlarında bir düzenleme öngörmüyor. Bu konuda umutlar 2022’ye ötelenmiş durumda.

Yüksek fiyatlı ilanlar bayileri zorluyor

DÜNYA'ya bilgi veren bazı bayiler, piyasa değerinin üzerindeki fahiş fiyatlı araç ilanlarının kendilerini zorladığını dile getiriyor. Kendi aracını takas yaparak sıfır araç almaya gelen bazı tüketiciler, bayinin ikinci el araç için belirlediği fiyatı düşük bularak, sitelerdeki ilanları örnek gösteriyor. Gelen müşteri, ikinci el aracının değerinin çok daha yüksek olduğunu iddia ediyor.

2. elde fiyat 1 yılda yüzde 100 arttı

Sıfır otomobillerde son 11 ayda yapılan zam oranı yüzde 55’ye yaklaştı. İkinci el araç fiyatlandırma ve otomotiv datası şirketi Cardata’nın Genel Müdürü Hüsamettin Yalçın, döviz kurundaki ani yükselişin etkisiyle 23 Kasım’dan bu yana sıfır km araçlara ortalama yüzde 8 zam yapıldığını bazı markalarda bu oranın yüzde 12’ye çıktığını söyledi. Yalçın, ikinci el otomobil piyasasında ise 23 Kasım’dan bu yana yüzde 16’lık fiyat atış olduğun söyledi. Böylece ikinci elde son 1 yıldaki fiyat artışı yüzde 100’e yaklaştı.

“İlan platformları sıfır araç satışını engellemeli”

İkinci el araç piyasası oyuncularından otomerkezi.net’in CEO’su Muhammed Ali Karakaş, 23 Kasım 2021 tarihinde binlerce aracın ilandan kaldırıldığını, kalan ilanlarda ise birkaç saat içinde satış fiyatında yaklaşık yüzde 20 artışa gidildiğine dikkat çekerek, spota düşen sıfır kilometre araçlara yönelik de çarpıcı bir öneride değerlendirme yaptı: “Sıfır kilometre araç bayide satılır. Online ilan platformlarının sıfır kilometre araç satışını kaldırması ve yeni ilanlara müsaade etmemesi adına bir düzenlemeye gitmesi gerekiyor. Aksi takdirde elinde en çok otomobil olan fiyatı ve piyasayı belirler, bu karaborsanın önü alınamaz. Bugün hiçbir bayide sıfır araç bulunamazken, ilan platformlarında 2 binden fazla sıfır araç ilanıyla karşılaşmamız durumun ciddiyetini gösteriyor.”