Yolcu dönünce rayda kapasite krizi büyüdü

Aysel YÜCEL

Türkiye’nin demiryolu yük taşımacılığında yaşadığı kapasite sorunu büyüyor. DTD Başkanı Ercan Güleç, "Salgın nedeniyle yapılamayan yolcu tren seferlerinin yeniden başlamasıyla geçen yılki kapasiteyi bile bulamıyoruz” diyerek, yatırımların önündeki engellerin acilen kaldırılması gerektiğini söyledi. Bazı şirketler, iç pazarda talebin ancak yüzde 60'ını karşılayabiliyor.

Altyapı yatırımı frenliyor

Tüm dünyada daha çevreci ve ucuz olduğu taşıma modları içerisinde önemli bir paya sahip olan demiryolu, Türkiye’de kapasite sorununu aşamıyor. Mevcut lokomotifl er talebi karşılayamıyor. Türkiye’nin artan ihracatına rağmen ne kamu ne de özel sektör yeni lokomotif yatırımı yapmıyor. Özel sektör bu yatırımların yapılması için çıkan yasaya rağmen uzun süredir ‘tam serbestleşme’nin sağlanamamasını gerekçe olarak gösteriyor, önlerini görmeden yeni yatırım yapamayacaklarını dile getiriyor. Özellikle maden ihracatındaki yükselişin demiryoluna talebi artırdığına dikkat çeken Demiryolu Taşımacılığı Derneği (DTD) Başkanı Ercan Güleç, “Talep yüksek kapasite yok. Geçen yıl da kapasite sorunu vardı. Ancak geçen yıl yolcu olmadığı için tüm ekipman yük tarafına aktarıldı. Bu yıl yolcu trafiği de başladı. Geçen yılki kapasiteyi zor buluyoruz. İhracat artıyor ama kapasite artmıyor” dedi. Türkiye’de ciddi bir lokomotif sorunu olduğunu dile getiren Güleç, özel sektörün artan talebe rağmen neden yatırım yapmadığını şu sözlerle anlattı: “Maalesef ne kamu ne de özel sektör bu alana yatırım yapmıyor. Çünkü altyapıda ciddi problemler var. Bu altyapıda verimli bir operasyon yürütmek çok zor. Ekipman çok çabuk aşınıyor. Ekipmanın ömrü bakımda geçmek zorunda kalıyor. Orta ve uzun vadede altyapının verimli hale getirilmesi şart”.

Tam serbestleşme bekleniyor

Özel sektörün yatırım yapmamasının önündeki engellerden biri de sektörde tam serbestleşmenin sağlanamamış olması. Güleç, “Sektörde tam serbestleşmenin sağlanabilmesi için kamunun özel tren işletmecilerine eşit mesafede durması gerekiyor. Bu zaten serbestleşmenin ana kavramıdır. Altyapı ve serbestleşme sorunu çözülürse buraya yatırım gelir. Gelmek zorunda çünkü demiryolu olmadan bu ülke bir yere gidemez.

Operasyonel destek verilmeli

Altyapı sorunları çözülene kadar sektöre destek verileceğinin açıklanması halinde özel sektörün ihtiyaç duyulan yatırımları yapabileceğini ifade eden Güleç, “Sektöre operasyonel destekle can suyu verilmesi gerekiyor. TCDD Taşımacılık AŞ’ye verilen destek özel sektöre de verilmeli. Yıllardır TCDD’nin zararını karşılıyor devlet. Türkiye turizm ve tekstil gibi birçok sektörde bu destekleri verdi. Desteklenen alanlar da ülkede bir yere geldi. Devlet nereye elini atıp destek verdiyse o sektör gelişti. Bizim talebimiz kredi değil. Serbestleşmenin tam uygulandığını görmek istiyoruz. Yatırım desteği veriliyor şu anda ama kullanamıyorsunuz. Çünkü yatırım desteğini kullanabilmeniz için kar etmek zorundasınız. Bu şartlarda kar edemeyiz. O yüzden yatırım desteğinden önce operasyonel destek verilmeli. Devlet tüm demiryolu işletmecilerine aynı desteği aynı süre içerisinde vermesi lazım. Şu anda serbest piyasa yok.

Yeşil Mutabakat için yatırım hızlanmalı

Güleç, Avrupa Yeşil Mutabakatı’nın da demiryolu yatırımlarının önemini arttırdığını ifade etti. Güleç, “Avrupa bu kapsamda sadece belirli bir taşıma modunda değil, bütün sisteminizde karbon ayak izine bakıyorlar. Bu nedenle demiryolunun biran önce canlandırılması lazım” dedi.

Yük karayoluna kayıyor ama…

Ercan Güleç, şu anda dünyada ciddi bir maden talebi olduğunu ve bunun ihracat taşımalarına yansıdığını belirterek, “Ancak maalesef istenilen rakamlarda taşıma yapamıyoruz. Yapılamıyor. Bu nedenle müşterilerimiz karayoluna yükleniyor. Ancak Orada da fiyatlar aldı başını gidiyor. Yine geçiş belgesi gibi farklı problemler yaşanıyor. Kimse ne olacağını bilmiyor” diye konuştu.