Rusya ile ticaret engeli yeni formüllerle aşılıyor

Merve YİĞİTCAN

Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Türkiye-Rusya İş Konseyi Başkanı İzzet Ekmekçibaşı, yaklaşık 1,5 aydır devam eden Rusya-Ukrayna savaşı süresince Türkiye ile Rusya arasında yaşanan ticari gelişmeleri ve beklentileri DÜNYA ile paylaştı. Batılı firmaların çıktığı Rusya pazarında Türkiye için büyük fırsatların yer aldığını söyleyen Ekmekçibaşı, Çin’in KOBİ’leri ile çok hızlı bir şekilde pazardaki boşluğu doldurmak için harekete geçtiğini, İran’ın Hazar üzerinden pazara mal satmaya başladığını, bu nedenle Türk firmalarının elini çabuk tutması gerektiğini dile getirdi.

Bu konuda DEİK olarak karşılıklı sektörel toplantılar gerçekleştirdiklerini kaydeden Ekmekçibaşı, “Fırsatı fırsatçılık yapmadan değerlendirecek, ilkeli çalışacak firmaların Rusya pazarına girmesi gerekiyor. Ruslar Türk malı varken ne Çin ne Hindistan ne de İran ürünlerini beğeniyorlar. Bu avantajı iyi kullanmalıyız. DEİK olarak Rusya’da rafları, Türkiye’nin nasıl doldurabileceği üzerine temaslarda bulunuyoruz” dedi.

Birleşmiş Markalar Derneği ile Rusya’daki AVM ve toptan pazarların birliklerinin görüşmeler gerçekleştirdiğini aktaran Ekmekçibaşı, geçen yıl Rusya’ya gerçekleştirilen yaklaşık 6 milyar dolarlık ihracatın bu yıl da yakalanabileceğini, hatta üzerine çıkması için de fırsatlar olduğunu kaydetti.

Oto yan sanayiinde fırsat büyük

Rusya pazarında başta otomotiv yan sanayii olmak üzere gıda ve hazır giyim sektörleri için fırsatlar olduğuna dikkat çeken Ekmekçibaşı, şöyle devam etti: “DEİK olarak bu sektörleri saptadık ve çalışmalara başladık. Rusya’da otomotiv yan sanayiine kısa süre içinde büyük bir talep olacak. Bunu öngörerek, önümüzdeki hafta webinar düzenleyeceğiz. Özellikle Konya, Bursa ve Kayseri’den sektör katılımcıları olacak. Ayrıca Rusya tarafından alıcılar da yer alacak. Hemen ardından gıda ile ilgili bir online toplantımız olacak. Hazır giyim ile ilgili çalışmalarımız da devam edecek. Şu an orada batılı markaların bazıları tamamen çıktı, bazıları da mağazalarını kapattılar ama çalışanlarına maaş ödemeye devam ediyorlar. Putin, batılı markaların bu blöfüne, ‘Mayısa kadar gelin açın. Yoksa bir daha pazara giremezsiniz’ şeklinde karşılık verdi. Bunun üzerine bazı hareketlenmeler başladı. Hatta Volkswagen haziran ayında üretime başlayacağını söyledi. Özellikle İtalyan ve Almanlar pazara dönecek gibi görünüyor. Ancak bugün itibariyle oradaki mağazaları kapalı. Kış sezonu bitti ama mağazalardaki ürünler kış sezonu ürünleri. Yani yeni sezonda satılmayacağı belli. İlkbahar yaz ürünlerinin artık reyonlarda olması lazım. Mağazalarını kapatanlar geri gelmeden bizim elimizi çabuk tutup oraya girmemiz gerekiyor.”

Rusya ile şu anda ticarette halihazırda olan sorunlara değinen Ekmekçibaşı, bu sorunların aşılması noktasında atılan birtakım adımları paylaştı. Karayolu taşımacılığında bekleme sürelerinin çok uzun olduğunu ifade eden Ekmekçibaşı, Ro-Ro seferlerinin artırılacağını, yeni hatların açılmasının da gündemde olduğunu söyledi. Finans sistemi üzerindeki sorunlara da değinen Ekmekçibaşı, henüz BM’nin kararı çıkmadığı için yaptırım listesinde olmayan bankalar üzerinde her türlü döviz transferinin yapılabildiğine değinerek, “Rusya’daki ithalatçılar kısa süre önce alınan kararla Merkez Bankası’nın döviz alış kuru üzerine 2 ruble ilave ederek dolar bulabiliyor. 10 gün öncesine göre döviz alım-satım arasındaki makas yüzde 30 idi. Bu kur farkı da ithalatçılara yüklü geliyordu. Ancak şimdi maliyeti düştüğü için Rus ithalatçılar dolar bulup ödemelerini yapabiliyorlar” dedi.

Rusya'yla ticarette barter seçeneği de masada

Rusya ile ticarette barter ve yerel paralar ile ticaretin gündemde olduğunu söyleyen DEİK TürkiyeiRusya İş Konseyi Başkanı İzzet Ekmekçibaşı, “Rusya ile yerel para birimleriyle ticaret zaten yapılıyordu, ama oran çok düşüktü. Burada hacmin büyümesi için iki ülkenin karşılıklı olarak kontrgarantiyi artırması lazım. Bu konuda iki ülkenin de çalışmaları var. Eğer karşılıklı 5 milyar dolarlık kontrgaranti verilirse, o zaman biz 5 milyar dolarlık malı TL ile ihraç edebilecek durumda olacağız” dedi. Barter konusuna da değinen Ekmekçibaşı, Türkiye’nin 80’li yılların sonunda barter usulü ticaret yaptığını ve başarılı uygulamalar olduğunu söyleyerek, bu seçenek üzerinde de çalışmalar yapıldığını dile getirdi.

Uçuşlara rağmen Rus turist beklentisi karşılanmaz

Havayolu ve deniz yolu taşımacılığında en önemli sorunlardan birinin sigorta olduğunu aktaran Ekmekçibaşı, “Borcu ve taahhütleri olan bazı havayolu şirketleri sigortasız uçuş yapmak istemiyor. Türkiye’den uçuşlar yapılıyor, tabii eskisi kadar değil. Uçak bilet fiyatları da çok arttı, 400-500 dolar olan biletler 1000 dolarlara çıktı” dedi. Rusların sigorta sorununu Rus malı uçaklarla aşmaya başladığını kaydeden Ekmekçibaşı, “SS100 denilen tamamen Rus üretimi uçaklar var. Bu uçaklardan satın alan Azimuth Havayolları, 4-5 destinasyondan İstanbul ve Antalya’ya uçuş başlattı. Haftada 21 sefer yapılıyor. Yine Aeroflot da yerli uçaklarla Soçi ve Moskova’dan İstanbul ve Antalya’ya sefer düzenleyecek" dedi. Bu yeni gelişmenin Türkiye turizm sektörü için oldukça önemli olduğuna dikkat çeken Ekmekçibaşı, "Bu uçuşlara turizmde hareketlilik olacak. Yaz sezonu geliyor. Ruslar da gelebilecek. Ancak mevcut koşullarda durumu daha iyi olanlar gelecektir. Geçen yıl 4,7 milyon Rus turist gelmişti, bu yıl 7 milyonu bulabilirdi. Ancak bu yıl 3 milyon civarında Rus turist ağırlarız" ifadelerini kullandı.

Port Kavkaz'a Ro-Ro seferleri artıyor, Novorossisk hattı izin bekliyor

Aysel YÜCEL

Türkiye ile Rusya arasında yeni bir Ro-Ro seferlerinin başlayacağı müjdesini veren DEİK Türkiye-Rusya İş Konseyi Başkanı İzzet Ekmekçibaşı, taşımaların Lider Denizcilik tarafından yapılacağını söyledi. DÜNYA’ya konuşan Lider Denizcilik Genel Müdürü Bircan Bulut, yeni seferlerin ayrıntılarını verirken, Novorossisk Limanı’ndaki bürokratik engellerin aşılması halinde bu limana da TIR taşımayı planladıklarını açıkladı. Lider Denizcilik, yaklaşık 20 yıldır Türkiye ile Rusya arasında deniz taşımacılığı yapan bir şirket. Ancak bu gemilerde sadece dorse taşınıyordu. Şirket, Rusya-Ukrayna savaşının ardından yaklaşık bir ay önce Samsun Limanı ile Port Kavkaz (Rusya) arasında TIR’ı komple taşıyan Ropax gemilerle hizmet vermeye başladı. Lider Denizcilik Genel Müdürü Bircan Bulut, Rusya’nın transit TIR taşımacılığına şu anda sadece Port Kavkaz Limanın’nda izin verdiğini belirterek, “Yaklaşık bir aydır Port Kavkaz’a 5 günde bir olmak üzere transit TIR taşımacılığı hizmeti veriyorduk. Şimdi bunu iki günde bir olarak yapacağız” dedi. Mevcut gemi ile tek seferde 53 TIR taşınıyor. Yeni gelecek bir gemi ile sefer sayısı artırılacak. Haftada 160’dan fazla TIR taşınacak. Bulut, ay sonunda bir geminin daha filoya eklenebileceğini bu sayede haftada 5 sefer yapılabileceğini söyledi. Bu da haftada 250’nin üzerinde TIR taşınması anlamına geliyor. Bulut, nakliyeciler tarafından hem konumu hem de kapasitesi ile daha çok tercih edilen Novorossisk Limanı’na da sefer yapmak istediklerini belirterek, “Şu anda Novorossisk Limanı, transit TIR taşımacılığına kapalı. Bu izinlerin alınması noktasında çeşitli girişimlerimiz var. İzinleri alabilirsek o limana da daha büyük gemilerle taşıma yapabileceğiz” diye konuştu.

Rusya-Ukrayna savaşı, Türkiye’den bölgeye yapılan taşımaları da büyük sekteye uğrattı. Türkiye’den Rusya’ya yapılan ihracat taşımalarının yüzde 50’den fazlası karayolu ile yapılıyor. Savaştan önce bu taşımaların da yüzde 60’a yakını Ukrayna üzerinden gerçekleştiriliyordu. Ukrayna’ya ise Ro-Ro ile taşıma yapılıyordu. Bu taşımaları Cenk Ro-Ro şirketi gerçekleştiriyordu. Cenk Ro-Ro, Ukrayna’ya haftada 6 gemi seferi sunuyordu ve yıllık yaklaşık 14 bin TIR taşıyordu. Ukrayna limanları kapalı olduğu için Cenk Ro-Ro’nun bu ülkeye yönelik tüm seferleri durdu. Savaş nedeniyle Ukrayna hattı kapanınca hacmin neredeyse tamamı alternatif bir güzergâh olan Gürcistan hattına yöneldi. Sadece Rusya değil Orta Asya’ya taşıma yapanların da bu güzergahı kullanıyor. Ayrıca armatörlerin çeşitli sebeplerle bölgeye gitmek istememesi nedeniyle denizden karaya kayan yükler var. Ancak bu güzergâhtaki sınır kapılarının kapasitesi yetersiz olduğu için Gürcistan-Rusya sınırında oluşan TIR kuyruğu 30 km’yi aşmış durumda. Öte yandan, Gürcistan’ın Rusya ile sınır kapısı, yüksek rakımlı bir mevkide bulunuyor. Bu lokasyondaki kar yağışı sebebiyle Verhniy Lars (Rusya) – Kazbegi’nin (Gürcistan) tarafında sürekli olarak yol kapanıyor. Bölgede olan iki binin üzerindeki Türk plakalı araçta bulunan şoförler haftalardır Rusya sınırında hayatta kalma mücadelesi veriyor. Özellikle dönüş yolunda olan Rusya’da bekletilen TIR sürücüleri çok zor günler geçiriyor.

"Sektörde can suyu olacak"

Sektör yetkilileri, Rusya’ya ve Rusya üzerinden Orta Asya’ya yapılan karayolu taşımalarında yaşanan sıkıntıların aşılması için bir süredir direkt bir Ro-Ro hattı kurulmasının aciliyetine vurgu yapıyordu. İki ülke arasında direkt bir Ro-Ro hattı kurulmasının kısa vadede en hızlı ve kalıcı çözüm olacağı belirtiliyordu. Lider Denizcilik’in yeni Ro-Ro gemilerini devreye almasını ve sefer sayısını artıracak olmasını memnuniyetle karşılayan Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND) İcra Kurulu Başkanı Alper Özel, “Haftalık 200’ün üzerinde TIR’ın Ro-Ro ile Rusya’ya ulaşacak olması, nakliyecilere nefes aldıracak. Maalesef 40 gündür Rusya sınırında bekleyen araçlarımız var. Lider Denizcilik’in sefer sayısını artırması Gürcistan hattındaki yoğunluğun azalmasına büyük katkı sağlayacak” dedi. Nakliyeciler, sefer sayısının artması ile 4 bin dolar olan Ro-Ro navlunun da düşmesini umut ediyor.

Cenk Ro-Ro'nun gemileri Ukrayna'dan çıkamıyor

Rusya-Ukrayna arasında bir hat Türkiye’nin önde gelen Ro-Ro şirketlerinden biri olan Cenk Ro-Ro’nun da gündeminde. Ancak bu yatırım planının önünde bir engel var. Savaş öncesi Türkiye-Ukrayna arasında Ro-Ro seferleri gerçekleştiriyordu. Ancak, Cenk Ro-Ro’nun iki gemisi Ukrayna’da mahsur kaldı. DÜNYA’ya konuşan Cenk Group Genel Müdürü ve Yönetim Kurulu Üyesi Yusuf Yiğit Yener, “Gemilerimiz Ukrayna’da kaldığı için yeni hatlar açamıyoruz” dedi.