Rota gemi 5.0'a çevrildi

Aysel YÜCEL

Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı öncülüğünde bu yıl ilk kez düzenlenen ve bundan sonraki yıllarda gelenekselleşmesi planlanan Türkiye Denizcilik Zirvesi, 1-3 Temmuz 2021 tarihlerinde hibrit bir etkinlik olarak Tersane İstanbul'da gerçekleştirildi. Denizcilik ve Kabotaj Bayramı kutlamaları ile başlayan Türkiye Denizcilik Zirvesinde, sektörün potansiyeli ve gelecek vizyonu masaya yatırıldı, çeşitli paneller gerçekleştirildi.

Zirvede konuşan Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu, denizcilik konusunda dünyadaki hareketleri takip etmek gerektiğini işaret ederek, “Bugün, dünyadaki ticaret hacmi 12 milyar ton. Bu rakamların 2030'da iki katına çıkması bekleniyor. O nedenle 2030 yılına hazırlıklı olmamız lazım” dedi.

Etkinlik kapsamında moderatörlüğünü Yönetim Kurulu Başkanımız Hakan Güldağ’ın yaptığı ‘Denizcilikte Dijitalleşme’ konulu panele; Türk Loydu Yönetim Kurulu Başkanı Cem Melikoğlu, Havelsan Genel Müdürü Dr. Mehmet Akif Nacar, UAB Eski Müsteşarı, Navis Danışmanlık Genel MüdürüDr. Özkan Poyraz, T.C. UAB Kıyı Emniyeti Genel Müdürü Durmuş Ünüvar ve Yılport Operasyon Başkanı Ian James konuşmacı olarak katıldı. Panelde, dijitalleşmenin denizcilik sektöründeki yansımaları bütünsel olarak ele alındı. Panelde konuşan, UAB Eski Müsteşarı, Navis Danışmanlık Genel Müdürü Dr. Özkan Poyraz, nesnelerin interneti, yapay zeka, robotik ve otomatik makinaları içeren bir geleceğin sektörü beklediğine dikkat çekerek, “Otonom gemi denemeleri var. Biz buharlı ve yelkenli gemilere gemi 1.0 diyorsak, bugün belki de akıllı vardiya sistemlerinin, akıllı çatışmayı önleme sistemleri olan gemilere ‘gemi 5.0’ demek lazım. Endüstri 4.0’ın üzerine de biraz çıkmış gibi görünüyorlar” dedi. Poyraz, bu gelişmelerin gemiye, gemi işletmesine ve limanla ilgili organizasyonlara nasıl yansıdığına, sektörün bunlara ne kadar hazır olduğuna bakmak gerektiğini söyleyerek, İnsanların sosyal yaşamı ve bu hizmetleri çevreleyen diğer hizmetler siber güvenlikten nesnelerin internetine kadar bu nesneye ne kadar hazırlar. Onlar hazır olduğunda bu süreç tamamlanacak. Yani otonom gemiyi yapmak önemli değil. Yardımcı hizmetler buna hazır mı? Bana göre şu an hazır değil” dedi. Poyraz, en fazla üzerinde durulması gereken konulardan birinin ‘Big data’ ( büyük veri) olduğuna vurgu yaparak, "Onlarca servisten hangisi iş odaklı olarak sayısallaştırılabilmeli bunun üzerinde durmak lazım. Türkiye’de en büyük sorun vasıflı eleman. Denizciler bilgisayarla haşır neşir olmalı. Gelecekte bilgisayarlar sanal gerçekliği de içerecek" dedi.

E-navigasyon maliyetleri azaltıyor, emisyonu düşürüyor

T.C. UAB Kıyı Emniyeti Genel Müdürü Durmuş Ünüvar, konuşmasında e-navigasyonun denizciliğin dijital dönüşümünün omurgasını oluşturduğuna dikkat çekti. E-navigasyon, limandan limana güvenli seyir için denizcilikle ilgili tüm unsurlarının uyumlu şekilde çalışabilmesinin sağlanması ve bu amaçla teknolojinin kullanılması olarak tarif ediliyor. Ünivar, e-navigasyonun hedefinin denizcilik altyapısını, havacılıkta kullanılan dünya çapında entegre olmuş yüksek teknolojiye benzer bir seviyeye ulaştırmak olduğunu ifade ederek, “Bu kapsamda belirtilen teknolojilerin kullanılması ile yapılan analizler incelendiğinde; işletme maliyetlerinin yüzde 12 düştüğü, enerji kullanımının ve emisyon oranının yüzde 34 azaldığı sonuçlarına ulaşılıyor. Bu süreç nihayetinde insansız deniz taşımacılığına giden yolu hazırlıyor” diye konuştu. Ünivar, denizciliğin dijitalleşme adımlarını yakın olarak takip etmek ve gelecekte hizmet verilen sahalardaki standartları belirlemek üzere çalışmalarını yürüttüklerini söyledi.

Dijitalleşme verimliliği artırıyor

Türk Loydu Yönetim Kurulu Başkanı Cem Melikoğlu, dijitalleşmenin verimliliği, hızı ve performansı artıracağını vurgulayarak, “Plan onay sistemimizi elektronik ortama aldık. Tam bu aşamada pandemi girdi araya. Personelimizin 3’te 2’si evden çalıştı. Bir de baktık ki bizim performansımız arttı. Müşteri de mutlu. O zaman biz bu yolda ilerleyelim dedik. Şimdi daha büyük hamlelere uğraşıyoruz. Artık gemiyi 3 boyutlu çizip, her şeyi bu plan üzerinde işleyip o hafızada olmasını sağlayacağız" dedi. Yılport’un Operasyon Başkanı Ian James de "Pandemi de geçmişte yaptığımız dijital yatırımlarımızın faydasını gördük, işlerimiz kolaylaştı. Limancılık da bu yönde ilerliyor. İlerlemek zorunda zaten” dedi.

Otonom gemi kazalarında kim sorumlu olacak?

Cem Melikoğlu, otonom gemilerin risklerine değindi. “Otonom gemi çok harika bir fikir ama denizcilikte öngörülemeyen şartlar çok fazla. Hatalar olabiliyor, kazası var, korsanı var. İnsansız full otonom sisteme geçmemiz biraz uzun sürecek. Kısa vadede sistemler daha kendini kontrol eder hale geldi ama full otonom biraz zaman alacak. Teknolojiden mümkün olduğu kadar faydalanmamız lazım. Bu zaten otonom gemiler devreye girerse en büyük sorularından biri. Hangi deniz kazasında hangisinin nasıl sorumlu olacağı da denizcilikte dijital dönüşümün getireceği sorunlardan biri. Bu sistem getirilecekse hangi hallerde kim sorumlu olacak bilinmesi lazım. Ben olaya mühendis olarak yaklaşıyorum. Bir gemi sefer yaparken daha küçük bir yolcu gemisinin üzerinden geçiyor. Burada software hatası mı, malzeme hatası mı bunu incelemek lazım. Yazılımda hata varsa onun üzerine giderler, sensörde arıza varsa onu yapanın üzerine gidersiniz. Bu daha çok su kaldırır.” Sektör yetkilileri, otonom gemilere yönelik yasal altyapıların da oluşturulması gerektiğinin altını çizdi.

Havelsan'dan yerli yazılım atağı

Havelsan Genel Müdürü Dr. Mehmet Akif Nacar, savunma sanayisinde önemli projelere imza atan Havelsan’ın farklı alanlardaki birikimlerini denizcilik sektörüne aktarmak için harekete geçtiklerini ifade ederek, Türk Boğazları Gemi Trafik Hizmetleri Sistem Yükseltme Projesi ve bunun yerlileştirilmesi konusundaki çalışmaların önemli bir noktaya geldiğini vurguladı. Nacar, projenin bu yıl hizmete alınmasının planlandığını söyledi. Bunun yanı sıra Sahil Güvenlik Gözetleme Radar Sistemi projeleri olduğunu söyledi. Proje sayesinde bütün Türkiye kara sularının deniz resminin oluşturulması, oradan geçen trafiğin tespit edilmesi ve tüm bunların Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın sitemlerine entegre bir şekilde bir komuta kontrol anlamında kullanılması amaçlanıyor. Bu sayede insan kaçakçılığının ve kaçak geçişlerin önlenmesi hedefleniyor. Havelsan bundan sonraki süreçte sayısal veri, veri iletişim altyapıları özellikle e-navigasyon projesi kapsamında çalışmalar yapacak. Havelsan’ın Siber risklere karşı çeşitli önlemler geliştiren projeler yürütülüyor.

“Özel amaçlı gemi inşasında liderleri tahtan indirdik”

Römorkörün devlerinden Sanmar’ın Yönetim Kurulu Başkan Vekili Ali Gürün, zirvede Türkiye'nin özel maksatlı gemi inşasında dünya liderlerini tahtından indirdiğini söyledi. Ali Gürün, “Türkiye, römorkör inşasında dünya çapında bir zamanlar lider olan İspanya ve Hollanda’yı dahi piyasadan sildi. “Tereciye tere satmak bir tarafa, terecinin kendisi olduk” dedi. Türkiye’nin özel maksatlı gemilerde Avrupa’nın ve Ortadoğu’nun üretim üssü haline geldiğini vurgulayan Gürün, “Navlun avantajına da sahip olan Türkiye, özellikle son 10 yılda yüksek katma değerli teknolojik ve çevreci gemi inşasında önemli bir noktaya ulaştı. Bizlerin çok güçlü, çok büyük gemileri yapmak gibi bir hedefimizin olmaması gerektiğini düşünüyorum. Çünkü yaptığımız gemilerin teknolojilerinin yüksek olması, boyutlarının küçük olması hem çabuk yapılması hem katma değerinin yüksek olması hem de daha çevreci inşa edilmesi anlamına geliyor” diye konuştu. Sektördeki sıkıntılara da değinen Gürün, “Orta kademe teknisyen bulmada zorlanıyoruz. İhracatta teminat mektubu sorunu da sürüyor" dedi.