"Kılavuzluk ve römorkörcülük hizmet tarifeleri acilen güncellenmeli"

Aysel YÜCEL

Cumhurbaşkanı kararı ile kılavuzluk ve römorkörcülük hizmeti veren kamu kurumu ve özel kuruluşlar tarafından elde edilen hasılattan alınacak kamu payında üç kata varan artış yapılması, sektörde endişe yarattı. DÜNYA’ya konuşan sektör temsilcileri, bu kararın kılavuzluk ve römorkörcülük hizmeti veren firmaları ve teşkilatları zorlayacağına dikkat çekerek, yaklaşık 20 yıldır değişiklik yapılmayan hizmet tarifelerinin acilen güncellenmesi gerektiğini ifade etti.

Kılavuzluk ve römorkörcülük hizmetlerinde 2018 yılına kadar aylık cirodan yüzde 3 kamu payı alınıyordu. Bu kamu payı 2018 yılında yüzde 10’a çıkartılmıştı. 28 Haziran 2022 Tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanı kararı doğrultusunda, kılavuzluk ve römorkörcülük hizmeti veren kamu kurumu ve özel kuruluşlar tarafından elde edilen aylık gayrisafi hasılattan alınan kamu payları yeniden belirlendi. Bölge liman başkanlıklarına göre farklılık göstermekle birlikte bu pay önemli oranda artırıldı. Buna göre; Aliağa, Ambarlı, Gemlik, İskenderun, Kocaeli ve Mersin gibi büyük bölge liman başkanlıkları merkez idari sahasında verilen kılavuzluk ve römorkörcülük hizmetlerinden alınan gayrisafi hasılattan alınacak kamu payı yüzde 10'dan yüzde 30’a çıkarıldı. Bu bölgelerde 90’dan fazla liman bulunuyor ve toplam kapasitede en yüksek payı alıyor.

Diğer yandan, Bandırma, Ceyhan, İzmir, Samsun, Tekirdağ, Tuzla ve Yalova bölge liman başkanlıkları merkez idari sahasında verilen kılavuzluk ve römorkörcülük hizmetlerinden alınan gayrisafi hasılattan alınacak kamu payı yüzde 25; Antalya, Çanakkale, İstanbul, Karadeniz Ereğli ve Zonguldak Bölge Liman Başkanlıkları merkez idari sahasındakiler ile Karabiga ve Taşucu liman başkanlıkları idari sahasındakiler için yüzde 20 olarak belirlendi. Fazla aktif olmayan, sınırlı sayıda geminin uğrak yaptığı az sayıdaki bölge liman başkanlıkları veya liman başkanlıkları idari sahasında hizmet verenler için bu oran yüzde 10’da kaldı. Türk boğazlarından geçiş yapan gemilere verilen kılavuz ve römorkörcülük hizmetlerinden elde edilen aylık gayrisafî hasılattan alınacak kamu payı yüzde 20’ye çıkarıldı.

“Güncelleme kamu gelirini ve hizmet ihracatını da artırır”

Sektör temsilcilerine göre, akaryakıt başta olmak üzere maliyet artışları göz önüne alındığında yapılan değişiklik birçok firmayı zorla sokacak. Özellikle küçük firmaların bu noktada büyük sıkıntı yaşayacağı dile getiriliyor. İMEAK Deniz Ticaret Odası (DTO) Başkan Yardımcısı Recep Düzgit, konuyla ilgili DÜNYA’ya yaptığı açıklamada, en önemli konulardan birinin kamunun zararına hizmet vermemesi olduğunu ifade ederek, şunları söyledi: “Maliyetler her alanda artıyor. Yakıt maliyetlerindeki rekor artışların yanı sıra römorkörün yatırım maliyetinde de inanılmaz artış var. Her şeyin fiyatı artıyor. Sadece tarifl erde artış yok. Bu konuda kamu, sektör paydaşlarının da görüşlerini alarak yeni kararlar almalı. Kılavuzluk ve römorkörcülük hizmeti daha çok yabancı gemilere veriliyor. Dolayısıyla tarifl erde artış, yabancı gemiler için küçük bir meblağ ama yapılacak güncelleme ile hem kamu geliri artacak hem de hizmet ihracatı.” Düzgit, tarifeler güncellenirken Türk bayraklı gemilere ise indirim yapılması gerektiğini söyledi.

Türk Kılavuz Kaptanlar Derneği (TKKD) Başkanı Kaptan Mutlu Dündar, bu kararın kılavuzluk ve römorkörcülük hizmeti veren firmaları ve teşkilatları zorlayacağına dikkat çekti. Bu noktada hizmet tarifelerinin de güncellenmesi gerektiğini ifade eden Dündar, “Kılavuzluk ve römorkörcülük hizmetlerinin kalitesini koruması ve sürdürülebilir olması için tarifelerde düzenleme ve güncellemeye gidilmesi gerektiğini düşünüyoruz. Diğer yandan, gross ton sınırlamasının da gözden geçirilmesi gerektiğini düşünüyoruz. Ayrıca, tehlikeli yük taşınmasıyla ilgili olarak tarifelerin güncellenmeli. iğer yandan uzun yıllardır sabit kalan tarifelerin güncellenmesinde dolardaki enflasyon kayıplarının da göz önünde bulundurulması gerekiyor” diye konuştu. Mevcut mevzuata göre, hizmet verilen gemilerde en yüksek tarife 80 bin gross ton gemi üzerinden hesaplanıyor. Ancak gemi boyutları bu süre içerinde çok büyüdüğü için, tarifelerde bu konunun gerektiği belirtiliyor.

"ÜCRETLER EN AZ YÜZDE 50 ARTIRILMALI"

Deniz Emniyet Derneği (DEDER) Başkanı Kaptan Cahit İstikbal, kılavuzluk ve römorkörcülük hizmetlerinde aylık cirodan alınan kamu payının yüzde 30’a kadar çıkarılmasının tarifelerde güncelleme yapılması ihtiyacı doğurduğunu belirterek, şu açıklamayı yaptı: “Devlet kamu payını elbette ki bu şekilde artırabilir. Bu noktada anormal bir husus yok. Ancak şu konuya vurgu yapmak isterim ki, kılavuzluk hizmet tarifelerinde son 20 yıldır herhangi bir artış yaşanmadı. Tarifeler sabit kalırken, gelirler üzerinde yüzde 30 bir kamu payı olarak bir düzenlemeye gidildi. Bunun yanında tabii ki dolar üzerinden bir enfl asyon da söz konusu. Dolar enfl asyonu olarak da reel olarak kılavuzluk ve römorkörcülük hizmet getirileri yarı yarıya düştü. Buna karşın navlunlar ise çılgınca yükseldi. Yüzde 300’lük navlun artışından bahsediliyor. Navlunun uzun süre yüksek seviyesini koruyacağı öngörülüyor. Dolaysıyla temiz bir ortamda kılavuzluk ve römrorkörcülük hizmet kuruluşlarının da tarifelerinin yeniden düzenlenmesi, denizcilik sektöründe emniyetin sürdürülebilirliği açısından önemli. Hizmet bedeli tarifelerinde artışın minimum yüzde 50’ler civarda olmasının yerinde olacağını düşünüyorum.

BÖLGE LİMAN BAŞKANLIKLARINA GÖRE YENİ KAMU PAYI ORANI

● Aliağa, Ambarlı, Gemlik, İskenderun, Kocaeli ve Mersin: %30

● Bandırma, Ceyhan, İzmir, Samsun, Tekirdağ, Tuzla ve Yalova: %25

● Antalya, Çanakkale, İstanbul, Karadeniz Ereğli ve Zonguldak: %20

● Diğer bölge liman başkanlıkları veya liman başkanlıkları idari sahasındakiler: %10

● İstanbul Boğazı: %20