İhracat taşımaları artış hızını sıfırladı

Aysel YÜCEL

Türkiye’de artan enflasyona karşın döviz kurunun baskılanması, sanayiciyi stok yapma telaşına düşürdü. İhracatta frene basan sanayici, ithalata gaz verdi. Bu durum uluslararsı taşımacılıkta dengeleri değiştirdi. 2022'de ihracat taşımaları şubat ayında yıllık bazda yüzde 26 artarken izleyen aylarda sürekli ivme kaybederek aralıkta yüzde 1,6 düşüş kaydetti. İthalat taşımaları ise aynı hızda olmasa bile yüzde 14 seviyelerine kadar geldi.

EKONOMİ gazetesinin Uluslararası Nakliyeciler Derneği’den (UND) edindiği verilere göre, ihracat taşımaları 2022 yılında 2021’e göre yüzde 9 artarak 2 milyon 78 bin 608 sefere ulaştı. Buna karşın ithalat taşımaları ise özellikle son iki aydaki yükselişle 2022'de yıllık bazda yüzde 18 artış göstererek, 907 bin 615 sefer olarak gerçekleşti. Türkiye’nin en önemli ihracat pazarı Avrupa ile yapılan taşımalarda da ithalatın daha hızlı büyüdüğü görülüyor. Avrupa ülkelerine yönelik karayolu ihracat taşımalarında 2022’de bir önceki yıla oranla yüzde 10 artışla 874 bin 309 sefer yapıldı. Geçen yıl Avrupa’dan karayoluyla yapılan ithalat taşımalarında ise yüzde 12 oranında artış görüldü.

Tırpot Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Akın Arslan, karayoluyla yapılan uluslararası lojistikte, ithalat taşımalarının hızlanmasında en büyük etkenlerden baskılanan döviz kuru olduğuna vurgu yaparak, “Türkiye'de seçim sonrası hükümet değişikliği durumunda, bir süredir Merkez Bankası enstrümanlarıyla kontrol altında tutulan döviz kurunun en az yüzde 50 seviyesinde yükselebileceği beklentisi yüksek. Başta otomotiv olmak üzere Türk imalat sektörü yüzde 60'lar üzerinde ithalata bağımlı. Olabilecek kur riskini yönetebilmek için yurt dışından hammadde ve yarı mamul ihtiyacı olanlar, özellikle de Türkiye'de düşük faizle kredi kullanabiliyorlarsa ihtiyaçlarından daha fazla hammadde- yarı mamul sipariş etmeye başladılar. Bu durumun önümüzdeki 4 ay boyunca yoğun olarak devam edeceği, ithalatta en az yüzde 15'ler seviyesinde artış olacağını öngörüyorum” diye konuştu.

Navlun makası kapandı

Uluslararası taşımacılık şirketi Çobantur Boltas’ın CEO’su Selman Çoban da ithalattaki artışa dikkat çekerek, şöyle konuştu: “Türkiye’de enfl asyon-kur makası açıldı. TL değerli, kur değersiz hale geldi. Böyle olunca ihracatta avantajınızı kaybediyorsunuz. Özellikle tekstilde bunu görüyoruz. Şu anda ithalatı destekleyen bir tablo var. İthalat yapan sanayiciler uzun süredir ‘kur artmadan ne alabilirsem kar’ diye bakıyor. Aslında iki yıldır bu yönde bir eğilim vardı ancak bunun üzerine TL’nin değerlenmesi ithalatı daha da artırdı” dedi.

CEO Selman Çoban, artan ithalatın, navlunu da yukarı çektiğini belirterek, “Yıllardan sonra ilk kez ihracat navlunu ile ithalat navlunu arasındaki makasın bu kadar daraldığını görüyorum” dedi. Selman, ithalat navlununun yüksek olmasında Rusya ve Orta Asya’ya yönelik yapılan taşımalarda Türkiye’nin transit ülke konumlandırılmasının da önemli bir etkisi olduğunu söyledi. Ukrayna’daki savaş nedeniyle Avrupalı ve ABD’li firmalar, Rusya ile ticareti Türkiye üzerinden yapıyor. Rusya’ya gidecek mallar Türkiye’ye geliyor. Bu da ithalatı artıran bir diğer neden.

Stoklar depoları doldurdu

Artan stok talebi depoları da doldurdu. Sektör temsilcileri depolarda yer bulmanın giderek çok zor bir hale geldiğini söyledi. Artan talep, depolama maliyetlerini de yukarı çekiyor.

Denizde navlun düştü, Çin geri geldi

Türkiye'nin ithalat taşımalarında sadece karayolunda değil denizyolunda da artış var. Burada en önemli etkenlerden biri pandemi döneminde tedarik zincirindeki sıkıntılar nedeniyle tarihi rekorlar kıran Uzakdoğu kontyener navlununun, küresel ekonomideki yavaşlama paralelinde yeniden eski seviyeleri dönmesi oldu. Buna bir de kurun baskılanması ile artan işçilik ve enerji maliyetleri de eklenince özellikle tekstil, hazır giyim, ayakkabı gibi emek yoğun sektörlerde Çin’den ithalat yeniden hızlandı. Çin merkezli denizcilik şirketi Rif Line’ın Türkiye Genel Müdürü Mehmet Serkan Erdem de bu ülkeden Türkiye’ye yönelik yapılan ithalat artışına dikkat çekerek, “Seçime kadar kurun bu seviyelerde kalırsa ithalattaki artış oranı katlanabilir” dedi.