Gemi inşada, salgının faturası 2021’de görülecek

Aysel YÜCEL

salgınının Türkiye’de görülmeye başlandığı mart ayında yüzde 30 daralan gemi ve yat ihracatında düşüş nisanda hızlandı. Geçen ay sektör ihracatı yüzde 74 düşüşle 29 milyon dolarda kaldı. Ancak sektördeki bu düşüş, seyahat engelleri nedeniyle gemilerin alıcısına teslim edilmemesinden kaynaklandı. Gemiler tersanelerde sahiplerini bekliyor. Dolaysıyla seyahat engellerinin kalmasıyla bu gemiler de teslim edilecek. Salgına rağmen dünyadaki rakiplerinden daha iyi olduklarını vurgulayan sektör temsilcileri asıl endişeyi ise 2021 için taşıyor. Küresel ekonomide yaşanan gelişmeler nedeniyle siparişlerde azalma bekleniyor.

Gemi, Yat ve Hizmetleri İhracatçıları Birliği (GYİB) Başkanı Cem Seven, nisan ayında ihracattaki düşüşte koronavirüsün etkisi olduğunu dile getirerek, “Teslim edilmeyi bekleyen gemi ve yatlarımız var. Seyahat kısıtlamaları nedeni ile hem teslim için alıcı firma temsilcileri gelemiyor hem de inşası ilerleyen gemiler, alıcıların enspektörlerinin gelememesi nedeni ile teslim tarihinde ötelemeleye maruz kalıyor” dedi.

2020'i geçen yıl gelen siparişler sayesinde büyük kayıplar yaşamadan atlatmayı öngören tersaneciler, 2021 içinse endişelerini dile getiriyor. Petrol fiyatlarında sert düşüşün özel amaçlı gemi taleplerini önemli oranda etkilediğine dikkat çeken Cem Seven, “Covid-19, petrolün düşüşü, son 9 ayda dünya ticaret örgütü istatistiklerine göre ilk 20 büyük ihracatçı ülkenin ihracat rakamlarının eksiye yönelmesi, talep yetersizliği, kusursuz fırtına için neredeyse bütün parametreleri sağlamış gözüküyor. Ancak, yurtdışında rekabet ettiğimiz bir çok tersane de benzer problemleri yaşıyor. Kısa ve orta vadede talepte düşüş olacağı aşikar ama toparlamayacak anlamı da taşımıyor. Tersanelerimiz bütün zorlukların üstesinden gelebilecek güce sahip” diye konuştu.

Finansman sorunu sektörü zorluyor

Sektörde yaşanan finansal zorluklara da değinen Seven, “Maalesef, Kontr garanti şeklinde yurtdışı avalli teminat mektubu sunulamadığı içinde yeni İnşanın yaklaşık yaklaşık 25’i seviyesinde alınan iş avansları ve inşanın geri kalanının banka kredisi yolu ile finanse edilmesi, tersanelerimizi zorluyor. Mücbir sebep kapsamına alınan sektörler arasında olmayışımız da, teslimde yaşanan gecikmelere karşı mücbir sebep ilan etmek isteyen tersanelerimizi resmi olarak korunmasız bırakıyor” diye konuştu.

Dünyanın elektrikli ilk römorkörü Türkiye’den

Römorkör inşasında dünyada birçok ilki gerçekleştiren Türk tersaneleri, yeni bir başarıya imza attı. Deniz teknolojileri alanında faaliyet gösteren NAVTEK, dünyanın yüzde 100 elektrikli römorkörünü GİSAŞ için tasarlayıp, inşa etti.

Türkiye’nin en büyük tersane bölgesi Tuzla’da, pilotaj ve römorkaj hizmeti veren GİSAŞ, tasarımı ve inşası Türkiye’nin önde gelen mühendislik şirketlerinden NAVTEK’in mühendisleri tarafından yapılan yüzde 100 elektrikli römorkörü hizmete aldı. GİSBİR Başkanı Murat Kıran, dünyada ilk olan projenin yurt dışında ilgiyle karşılandığını vurguladı.

“Çılgın Türkler bunu da başardık”

Projeyi, Türkiye Gemi İnşa Sanayicileri Birliği (GİSBİR) Yönetim Kurulu Başkanı Murat Kıran, online olarak düzenlenen basın toplantısında ‘müjde’ olarak duyurdu. Kıran, dünyada bir ilk olan römorkörün tanıtım töreninin salgın nedeniyle yapılamadığını dile getirdi. Murat Kıran, römorköre yönelik olarak, “Yerli imkânlarla tamamen elektrikli olarak üretilen römorkör, dünyada bir ilk olma özelliği taşıyor. Dünyanın dört bir tarafında insanlar bunu merak ediyorlar ve almak istiyorlar. Özellikle iç limanlarda hizmet veren firmaları heyecanlandıran bir römorkör oldu. Bu projeyi üç Türk firması bir araya gelip yaptılar. Biz çılgın Türkler olarak bunu da başardık. Bunun için gururluyuz, mutluyuz’’ dedi.

32 ton çekme gücü

Dünyada bir ilk olan tamamen batarya ile çalışan, şarj edilebilen liman içi römorkör, 32 ton çekme gücüne sahip. Sıfır emisyon özelliği ile römorkör, Tuzla Aydınlı koyunda hizmet verecek. Uzunluğu 18.7 metre genişliği ise 6.7 metre olan römorkörün tamamen sessiz çalıştığı, bu sayede liman ve tersanelerde gece operasyonlarının daha verimli yapılabileceği vurgulandı.

Yüzde 85 tasarruf avantajı

Römorkör için özel üretilen hızlı şarj ünitesi ile 1 saatte bir sürede römorkörün bataryaları tam kapasiteye ulaşıyor. Ayrıca şarj süresi liman işletmecisinin işletme profiline uygun olarak tasarlanıp şarj süresi yeniden dizayn edilebiliyor. Römorkör dizel ahrikli benzerlerine göre yakıt, yağ, personel gibi işletme maliyetlerinden de yüzde 85 oranında tasarrufu mümkün hale getiriyor.

“Kalitemizle gücümüzü koruyacağız"

Deniz Ticaret Odası (DTO) Başkanı Tamer Kıran, koronavirüs salgını nedeniyle teslimatlarda sıkıntılar yaşandığını ancak, seyahat yasaklarının kalkması ile tekrar normale döneceğini söyledi. Kıran, “Bu bizden kaynaklanan bir durum değil. Seyahat sürecinin açılmasıyla bunun tekrar normale döneceğini öngörebiliriz. Ancak yeni siparişler konusunda dünyadaki öngörülen beklenen daralmaya paralel tabi ki o sektörümüzde de bir azalma küçülme görebiliriz. Ancak biz yine de coğrafi konumumuz, önemli tüketici konumundaki AB’ye yakınlığımız, kalitemiz ve yanı sıra fiyat avantajımız sayesinde güçlü konumumuz devam edecek.”

Kuru yük düşüşe geçti

Deniz taşımacılığına yönelik de değerlendirme yapan Kıran, 10 gün öncesine kadar toparlanma sinyalleri veren kuru yük piyasasının yeniden düşüşe geçtiğini belirterek, “Talepteki düşüş olduğu için bu da piyasaları aşağı çekiyor. Kuru yükte Çin’in ekonomiye ne hızda döneceği belirleyici olacak. Eğer Çin kuvvetli bir şekilde alımlara başlarsa daha iyimser olabiliriz" dedi.

Gemiadamı sorunu büyüyor

Koronavirüs salgınının gemi adamlarının değişimi konusunda da büyük sıkıntıya neden olduğunu dile getiren Tamer Kıran, şöyle konuştu: “Salgın nedeniyle gemiadamları konusunda tüm dünyada sorun var. Şu anda gemilerde çalışan yaklaşık 1 milyon 200 bin deniz çalışanı var. Bu çalışanların her ay yüz bini devir teslim yapıyordu. Dolaysıyla yaklaşık son iki aydır devir teslim yapılamıyor. Çünkü ülkeler sınırları kapattı. Bir de bizim gibi tamamen hava ağını kesin ülkeler var. Mesela bir gemi adamımızı Singapur’da indirdiğimizde o kişiyi o ülkeden buraya getirecek araç yok. Bu konuda uluslararası denizcilik örgütlerinin de gündeminde. Devletlerin bu işe el atması gerekiyor" diye konuştu.