Gemi inşa sektöründen bir ilk daha

AYSEL YÜCEL

Gemi inşa sektörü global pazarlarda varlığını güçlendiriyor. Dev rakipleri ile fiyat değil, teknoloji ve kalite yarıştıran Türk tersaneleri, dünya çapında ilk olan proje sayısını hızla artırıyor. İlk yüzer enerji gemisi, en büyük açık deniz rüzgar bakım gemisi, LNG ile çalışan ilk römorkör, ilk uzaktan kumandalı römorkör, ilk elektrikli römorkör, dünyanın en büyük balık fabrika gemisi, İngiltere’de ilk defa kullanılan hibrit feribotlardan sonra Rusya’nın LNG ile çalışan ilk Ro-Ro gemisi de Türkiye’de inşa ediliyor. Kuzey Star Shipyard, Rus FSUE Rosmorport için inşa edilen Marshal Rokossovsky adını taşıyan Ro-Ro gemisini suya indirdi.

Rus FSUE Rosmorport şirketi tarafından Ust-Luga-Baltiysk hattında kullanılmak üzere Kuzey Star Shipyard’a sipariş edilen 200 metre uzunluğundaki Ro-Ro gemisi geçen hafta Tuzla’da düzenlenen törenle suya indirildi. Dünyada daha çevreci olması nedeniyle gaz yakıtlı dizel tahrik sistemlerine ilgi artıyor. Marshal Rokossovsky Ro-Ro gemisi otomobil, kamyon ve TIR’ların yanı sıra vagon da taşıyabilecek. Marshal Rokossovsky’nin 2021’in ilk çeyreğinde teslim edilmesi planlanıyor. Kuzey Shipyard’da aynı firmaya teslim edilecek, ikinci Ro-Ro gemisi olan General Chernyakhovsky’nin inşası sürüyor.

Niş pazarlara yönelmenin meyvesini topluyorlar

Hatırlanacağı gibi, 2008 yılındaki küresel krizden en ağır darbeyi alan sektörlerden biri de gemi inşa olmuştu. Tanker ve kuru yük gemilerinin inşasında Uzakdoğu ile rekabet edemeyen tersaneler, niş bir pazar olan özel amaçlı tekne inşasına yönelmişti. Tersaneler, bu stratejik hamlenin meyvelerini kısa sürede toplamaya başladı. Özellikle son 5 yılda Ar-Ge ve inovasyona odaklanan Tersan, Sanmar, Cemre, Uzmar gibi Türkiye’nin önde gelen tersaneleri başta Norveç olmak üzere birçok denizci ülkeye dünya çapında ses getiren projeler geliştiriyor. Gemi, Yat ve Hizmetleri İhracatçıları Birliği (GYHİB) Başkanı Cem Seven, Türkiye’nin özel maksatlı gemi inşasında dünyada ilk beş arasına girmeyi başardığını vurguladı. Seven, tersanelerin özellikle feribot, balıkçı gemileri ve römorkör inşası konusunda oldukça aktif olduğunu vurguladı. Seven, inşa edilen gemi tiplerine yönelik şu bilgileri verdi:

Feribotlar: Çalıştığı hattın her iki iskelesinde bulunan otomatik şarj istasyonlarında şarj edilen elektrikli feribotlar herhangi bir ek enerji ya da yakıt kullanmadan diğer iskeleye seyrini tamamlayıp araçların yükleme boşaltması esnasında tekrar akülerini doldurabiliyor. Yine yakıt/enerji sarfiyatını azaltmak için bu feribotlar ayrıca otonom seyir sistemleri ile donatılıyor. Ayrılma ve yanaşma manevraları dahil seyir sırasında hava koşulları gibi etmenleri de değerlendirerek minimum enerji harcayarak seyri gerçekleştiren bu elektrikli feribotlar, yükleme boşaltma esnasında da konvansiyonel yöntem olan pervaneler ile feribotu iskeleye iterek sabit tutmak yerine iskeledeki vakumlu sistem ile feribot yerinde sabit kalıyor.

Fabrika balıkçı gemileri: Fabrika balıkçı gemilerinde ülkemiz yine dünyaca tanınan bir marka haline geldi. Özellikle trol avlanma yöntemi ile avlanan fabrika balıkçı gemilerinde bir kara tesisi adeta bir gemiye sığdırılıyor, tuttuğu balığı işleme, paketleme ve karaya vardığında son kullanıcıya donmuş ve paketlenmiş olarak teslim etmesinin yanında, balık yemi, balık yağı işleyen ayrı tesisleri bulunan bu gemiler tam birer yüzer fabrika haline geliyor. 20 bin ton tankerden daha kuvvetli sevk sistemine sahip balıkçı gemileri LNG ya da elektrikle hibrit çalışabiliyor. Sürdürülebilir enerji kaynağı üretme konusunda üstün özellikleri olan gemiler, vinç hareketlerinden, ağın denize verilmesi ve çekilmesi sırasında oluşan kinetik enerjiden elektrik üretiyor.

Römorkörler: Tersanelerimiz, başta Kuzey Avrupa ülkeleri olmak üzere dünyanın dört bir yanına çeşitli güç ve çekme kapasitesine sahip römorkörleri ihraç ediyor. Dünyanın ilk LNG’li, ilk otonom ve ilk elektrikli römorkörü Türkiye’de inşa edildi.

İHRACATTA SIÇRAMA YAPMAK İÇİN ÖNCELİKLİ ÜÇ BEKLENTİ

• Sektöre özel finansman çözümleri
• Teminat mektubu sorununun tamamen çözülmesi
• Küreselde daha rekabetçi fiyat sunabilmek için vergi yükünün azaltılması

İHRACATINI EN FAZLA ARTIRAN SEKTÖR

Gemi ve yat ihracatı hızlandı. Salgının en yoğun yaşandığı mart ve nisan aylarında seyahat yasakları nedeniyle inşası tamamlanan gemileri alıcısına teslim edemeyen tersaneler, bakanlığın da desteği ile kısa sürede bu sorunu çözdü. Yabancı alıcıları bakanlığın iznini alarak kendi imkanları ile Türkiye’ye getiren tersaneler, haziran ve temmuzda ihracatta hızlı yükselişe geçti. Haziranda ihracatını önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 58.8 artıran sektörden temmuzda rekor geldi. Temmuz ayında yüzde 59.5 artışla ihracatını en fazla artıran sektör olan gemi inşacılar, yurt dışı satışlarında 141 milyon dolara ulaştı. Yılın ilk yedi ayında 641 milyon dolarlık ihracata imza attı. Sektör yılsonunda geçen yıl gerçekleştirilen 1 milyar dolarlık ihracatı aşmayı hedefliyor.

Esnek üretim ve zamanında teslimde de iddialılar

Türkiye Gemi İnşa Sanayicileri Birliği (GİSBİR) Başkanı Murat Kıran, Türk tersanelerinin özellikle son 5 yılda inovasyona ağırlık verip birçok çevre dostu son teknoloji ile donatılmış projeye imza attığını vurgulayarak, bu yıla yönelik beklentilerini şöyle özetledi: “Tersanelerimiz LNG ve hibrit feribotlar, römorkörler, balıkçı gemileri, elektrikli sıfır emisyonlu feribot, balıkçı gemileri, dünyada ilk olan elektrikli römorkörler gibi önemli projelere imza atıyor. Üretimde esneklik ve hem tamir hem yeni inşada müşteri taleplerini sağlayabilme kabiliyetimiz ile teslim sürelerimiz, tercih sebepleri olarak öne çıkıyor. Tersanelerimiz 2019 yılında olduğu gibi bu yıl da ağırlıklı olarak off shore yardımcı gemileri, balık taşıma gemileri, Ro-Ro gemileri, römorkör ve askeri gemi inşaatlarına devam ediyor. Bunların haricinde kuru yük ve tanker inşası ile özel amaçlı gemi inşalarında da yeni siparişler mevcut. Salgına rağmen yıl sonunda geçen yılın rakamlarına ulaşacağını öngörüyoruz.”

DÜNYADA İLK OLAN ÖNEMLİ PROJELER

• İlk yüzen enerji gemisi
• Norveç’in en büyük yolcu ve araç kapasiteli feribotu
• İngiltere’nin ilk hibrit feribotu
• Tam elektrikli “free carbon” feribot
• Dünyanın büyük açık deniz rüzgar bakım gemisi
• Dünyanın LNG'li ilk romörkörü
• Dünyanın uzaktan kumandalı ilk romörkörü
• Dünyanın elektrikli ilk romörkörü