Dipten dönen kosterde toparlanma son çeyrekte

Barış SEDEF

İSTANBUL - Global bir kriz haline gelen COVID- 19'un koster piyasasına etkisi büyük oldu. Bir yandan yakıt fiyatlarındaki düşüş kısmi toparlanmayı sağlasa da milli navlun endeksi, ISTFIX'in şu anki göstergeleri halen 450-460 puan seviyelerinde seyrediyor. Sektör toparlanmanın yılın üçüncü çeyreği veya son çeyrekte gerçekleşeceğini öngörüyor. İMEAK Deniz Ticaret Odası Meclis Başkanı Salih Zeki Çakır, son birkaç haftadır yakıt fiyatlarındaki sert düşüşün koster piyasalarını bir nebze de olsa rahatlattığını ifade ederek, “Fakat düşen petrolden ötürü petrol ihraç ederek, ithalatlarını finanse eden Kuzey Afrika ülkelerinin talepleri de düşüş gösteriyor. Bu durumda bu ülkelerin mal ve yarı mamul talepleri de düşecek. Zaten son dönemde özellikle Cezayir, Tunus ve Mısır’ın bazı sanayi ürünlerinde ithalatı azaltıp bilakis ihracatçı konuma geçtikleri biliniyor. Mayıs ve haziran bu sebeple sıkıntılı geçebilir” dedi. Haziran’dan sonra ve temmuz ayıyla beraber; yeni yüklerin piyasaya çıkması, COVID-19 ile ilgili endişelerin azalması ve en azından kuzey yarım kürede kontrol altına alınmasıyla toparlanmanın gerçekleşebileceğini kaydeden Çakır, “Buna bağlı olarak yılın üçüncü ve son çeyreğindeki mevsimsel artışların görülmesiyle navlunlar en azından COVID-19 etkisinden kısmen kurtulabilir” şeklinde konuştu.

“Daha sıkıntılı dönemler görebiliriz”

Rusya ve Ukrayna’nın (çok kısa bir süreliğine de Romanya’nın) özellikle tahıl ihracatını kısıtlaması ve mevcut ihracat hızıyla kotalarının yeni tahıl sezonunun açılışı olan 1 Temmuz 2020’den önce bitecek olmasının Mayıs ve Haziran ayında Karadeniz çıkışlı yük hacimlerini ciddi biçimde etkileyebileceğine dikkat çeken Çakır, “Diğer taraftan nehir tipi gemilerin de iş bulamayarak koster tonajının işlerine teklif vermesiyle daha sıkıntılı dönemler görebiliriz. Hali hazırda navlunlar aşağı yönlü gidilecek hiçbir yer olmadığı için sabit seyretmekte. Petroldeki düşüş de tam burada yardım ediyor ve sert düşüşü sayesinde armatörün yakıt masrafını düşürürken gündelik gelirlerini artırıyor” değerlendirmesinde bulundu.

Salgın, koster yenileme projesini hızlandırdı

Koster Filosu Yenileme Projesi’nin KOSGEB fonlarıyla desteklenmesinin söz konusu olduğunu kaydeden Çakır, “Ayrıca kanunu çıkan fakat tebliği beklenen hurda teşvik kanununun da tebliğinin yazılarak ek bir destek olması bekleniyor. Bu bağlamda COVID- 19’un ötelenmeden ziyade hızlandırıcı bir etkisi oldu. Tüm dünyada denizciler devletlerinden destek istiyor ve COVID-19’un yıkıcı etkisinden bahsediyor. Sanayi ve Teknoloji Bakanımız da bizim çağrımıza sessiz kalmayarak bu desteği hayata geçirdi” dedi. Türk koster filosunun yüzde 43’ünün ekonomik ömrünü tamamladığını söyleyen Çakır, “Önümüzdeki yıllar içerisinde de bu yaşlı filoya mevcut filonun yüzde 23’ü daha dahil olacak ve toplamda filonun tonaj olarak 2/3’ü aşırı yaşlı (over-aged) konuma gelecek. Filomuzun bu bağlamda kapsamlı bir yenilenmeye ihtiyacı var” şeklinde konuştu.

Tamir-bakımda ‘karantina’ sorunu çözüldü

COVİD-19 tedbirleri kapsamında Türk Boğazlarından geçiş yapan gemilere verilen tamir bakım hizmetlerinde yaşanan sorunun çözüldüğünü ifade eden Salih Zeki Çakır, “Bu konuda odamız çok ciddi mesai harcadı ve konuyu devletimiz nezdinde anlattı. Bu konuda çözüm geldi. Geminin yaşam mahali ve makine dairesine girmeksizin yapılan teknik ziyaretler sonucunda gemiye çıkan tamir personelinin karantinaya alınma gerekliliği ortadan kalktı. Çakır, “Bu süreci eski ezberlerle anlamaya çalışmamız büyük oranda mümkün gözükmüyor. Oyun dışı kalmamamız için ülke ve sektör olarak panik havasında çıkıp muhtemel tedbirler üzerinde yoğun çalışmalar yapmalıyız. Denizciliğimizi bir bütün olarak ele alıp bir ‘B Planı’ oluşturmalıyız” değerlendirmesinde bulundu.