Zeytinyağının kaderini ABD seçimleri belirleyecek

ABD’nin eski Başkanı ve 5 Kasım seçimlerinde Cumhuriyetçilerin başkan adayı Donald Trump'ın Avrupa'ya yönelik ithalata genel bir gümrük vergisi getirme planları, özellikle İspanya ile zeytinyağı ihracatı konusunda uzun süredir devam eden gerilimi yeniden alevlendirecek gibi görünüyor.

Euronews’ten Marta Iraola Iribarren’in haberine göre, yüzde 10 ya da 20'lik genel bir gümrük tarifesi ABD'li şirketlerin mal ithalatını daha pahalı hale getirecek ve bu da Avrupa ihracatının bazı sektörlerde üçte bire kadar düşebilecek.

Trump anılar zeytinyağı için sıkıntılı

ABD'nin gümrük vergileri olasılığı İspanya için sıkıntılı anılar barındırıyor. Trump önceki döneminde, yüksek ithalat vergileri uygulayarak zeytinyağı sektöründe büyük bir krize yol açmıştı.

Dünyanın önde gelen zeytinyağı üreticisi ve ihracatçısı olan İspanya, 2024'ün ilk yarısında ABD'ye 70 bin ton göndererek hacim olarak yüzde 35,45 ve değer olarak yüzde 37,60 pazar payı elde etti.

Toplam ihracatın yüzde 35'ini oluşturan İspanyol zeytini için ABD en önemli pazarlardan olurken, eski Başkan Trump, Beyaz Saray'dayken İspanyol zeytinyağı da dahil olmak üzere toplam ithalatın yaklaşık yüzde 14'üne gümrük vergisi uygulamıştı.

Vergiler sadece İspanya’ya uygulanmıştı

2017 yılında ABD, Ortak Tarım Politikası (CAP) aracılığıyla İspanyol zeytin üreticilerine yönelik AB sübvansiyonları nedeniyle Amerikalı üreticilere verilen zararı gerekçe göstererek İspanyol zeytinlerine gümrük vergisi uygulamıştı.

Sonuç olarak ABD Ticaret Bakanlığı, İspanyol siyah zeytin ithalatına yüzde 30 ila yüzde 44 arasında değişen anti-sübvansiyon vergileri uyguladı.

Bu vergiler sadece İspanya'ya uygulanmış, Yunanistan, İtalya ve Portekiz gibi diğer ülkeleri etkilememişti.

Harris de umut vermiyor

Avrupa Komisyonu'na göre, 2017 yılında, tarifeler yürürlüğe girmeden önce, İspanya'nın ABD'ye yaptığı zeytinyağı ithalatı 67 milyon dolar (2,3 milyar Türk Lirası) değerindeyken, bu rakam 2022 yılında 20 milyon dolara (687 milyon TL) düştü.

AB, bu önlemlere Dünya Ticaret Örgütü nezdinde itiraz etti ve dört yıl süren bir hukuki mücadele başladı. İlk panelin, ABD yönetiminin eylemlerinin Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) kurallarını ihlal ettiğine karar vermesiyle Kasım 2021'de resmen sonuçlandı. 

Bu karar, Brüksel'in daha fazla misilleme önlemi almasına olanak tanıdı ve ABD sonunda önerileri uygulamaya koydu ve bu da nihayetinde tarifelerin kaldırılmasıyla sonuçlandı.

Demokratların adayı Kamala Harris'in başkanlığı kazanması durumunda da sektörün geleceği belirsizliğini koruyor. Başkan Joe Biden da 2021'de göreve geldiğinde İspanyol zeytinyağına uyguladığı yüzde 25'lik vergiyi sürdürmüştü.